Формалар жана документтер
Мектептин ички локалдык актылары
-
-
Мектептин Жобосу
-
Кыргыз Республикасынын окмутунун
12.09.2011-ж № 541-токтому менен бекитилген
«Жалпы билим беруу уюму жонундо
типтуу Жобо» нун негизинде иштелип чыгып,
Педагогикалык кещешменин
05 .11.2012-ж. №2-токтому менен
кабыл алынган.
Жумгал районундагы «Мидин Алыбаев » орто мектеби жонундо
жобо
1. Жалпы жоболор
1.«Мидин Алыбаев » атындагы орто мектеби (мындан ары «Мектеп») жонундо Жобо (мындан ары «Жобо») жалпы башталгыч, жалпы негизги жана жалпы орто билим беруу программаларын ишке ашырган мектеп учун иштелип чыгып, педагогикалык кещешменин 05.11.2012-ж. №2-токтому менен кабыл алынган. Кыргыз Республикасынын « Билим беруу жонундо» Мыйзамынын 10 -беренесине ылайык жана ушул Жобонун негизинде мектеп озунун Уставын иштеп чыгат.
2.Мектеп узгултуксуз билим беруу системасынын негизги болугу болуп саналып, мамлекет тарабынан кепилдик берилген милдеттуу жана акысыз жалпы башталгыч жана жалпы негизги билим алууну, ошондой эле акысыз жалпы орто билим алуу боюнча Кыргыз Республикасынын жарандарынын укугун ишке ашыруу учун шарттарды тузот.
З. Мектептин иши томонку принциптерге негизделет:
- республиканын бардык жарандарынын сапаттуу билим алуу укуктарынын тещдиги;
- гумандуулук жана жалпы адамзаттын баалуулуктарынын артыкчылыгы;
- жарандуулук жана патриоттуулук;
- билим беруу процессинин ырааттуулугу жана узгултуксуздугу;
- окутуунун динден тышкары мунозу;
- жоопкерчиликтик жана натыйжалуулук.
4. Мектеп озунун ишинде Кыргыз Республикасынын мыйзамдарын, ушул Жобону жана озунун Уставын жетекчиликке алат.
5. Мектептин негизги максаттары деп мамлекеттик билим беруу стандарттарын аткаруунун жана турмуштук компетенцияларына жетишуунун негизинде окуучулардын инсандык жалпы маданиятын калыптандыруу, кесиптик билим беруу программаларын ан- сезимдуулук менен тандоо жана андан ары оздоштуруу учун негиз тузуу, жарандуулукка тарбиялоо, адамдын укуктары менен эркиндигин урматтоо, толеранттуу болуу, Мекенин, уй-булосун жана курчап турган айлана-чойрону суйуу, эмгекти сыйлоо, сергек жашоо адаттарын калыптандыруу эсептелинет.
6.Мектеп адамдын, коомдун, мамлекеттин кызыкчылыктары учун окуучуларды окутууну жана тарбиялоону жургузуп, инсандын ден соолугун сактоону камсыздаган жана ар тараптан онугуусуно, анын ичинде оз алдынча жана кошумча билим алуу зарылчылыгын каанаттандыруу боюнча дагы ылайыктуу шарттарды тузот.
7.Мектеп мамлекеттик билим беруу стандарттарына ылайык жалпы башталгыч, жалпы негизги жана жалпы орто билим беруунун сапаты, билим беруу жана тарбиялоо процессин уюштурууда окуучулардын жашына жараша психологиялык жана физиологиялык озгочолукторуно, шыктуулуктарына жана жондомдоруно колдонулуучу тариздердин, усулдардын жана каражаттардын шайкештиги, алардын омурлорун жана ден соолуктарын коргоо ченемдери жана эрежелери боюнча Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында аныкталган тартипте жооп тартат.
8.Жалпы башталгыч жана жалпы негизги билим беруу кундузгу таризде жузого ашырылат.Окуучулардын физиологиялык жана психологиялык акыбалдарына байланыштуу жалпы билим беруу программалары уй-булолук жана жекече билим алуу тариздеринде оздоштурулушу мумкун.Мектептин бардык баскычтарында негизги жалпы билим беруу программаларын ийгиликтуу оздоштургон окуучулар оз алдынча билим алуу таризин колдоно алышат.
9. Билим алуунун бардык тариздеринде конкреттуу негизги жалпы билим беруу программасынын чегинде бирдиктуу мамлекеттик билим беруу стандарты иштейт.
10. Жалпы орто билим беруунун жеткиликтуулугун жана вариативдуулугун камсыз кылууга, инсандын шыгына, жондомуно жана ден соолугунун абалына ылайыкташтырып, окутуунун жана тарбиялоонун ынгайлуу шарттары менен камсыздалган билим беруу инфраструктурасын тузуу максатында, билим беруунун мазмунуна коюлуучу конкреттуу маселелер менен талаптарга жана бюджеттик каржылоо шарттарына ылайык ар кандай типтеги класстар тузулушу мумкун. Алардын ишкердуулуктору Кыргыз Республикасынын тийиштуу ченемдик укуктук актылары менен жонго салынат.
2. Мектеп ишин уюштуруу
11. Мектеп юридикалык жак катары Уставы, эсептоо жана башка счеттору, мамлекеттик жана (же) расмий тилдеринде почталык дареги жазылган моору, бурч-моору (штампы) жана бланктары, бекитилип берилген мулку бар уюм болот.
12. Мектеп Кыргыз Республикасынын окмоту бекиткен тартип боюнча мамлекеттик аттестациядан (аккредитациядан) отот.
13. Мектеп уюштуруучунун же ал ыйгарым укук берген органдын макулдугу боюнча юридикалык жак же филлиал статусу бар тузумдук болумдорун тузуп, аларды оз алдынча мулк менен камсыздайт. Тузумдук болумдор озунун тузумдук болумдорун ачууга укуксуз. Юридикалык жак же филлиал статусун алган тузумдук болумдор Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген тартипте мамлекеттик каттоодон отушот. Мектептин тузумдук болумдорунун мамлекеттик аттестациясы (аккредитациясы) Кыргыз Республикасынын тийиштуу мыйзамдарынын негизинде откорулот. Берилген ишеним каттын негизинде иш алып барган тузумдук болумдордун жетекчилеринин дайындалышы мектептин Уставына ылайык жургузулот.
14. Мектеп Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жана келишимдин негизинде кесиптик уюмдарын жана бирикмелерин (педагогикалык ассоциацияларды, союздарды, окутуу-усулдук бирикмелерди ж.б. кенештерди жана уюмдарды) тузууго жана (же) алардын иштерине катышууга укуктуу.
15. Окуучулардын акысыз медициналык тейлоосун саламаттыкты сактоо органдары тарабынан мектепке атайын бекитилген медициналык кызматкер жургузот. Медициналык кызматкердин иш жургузушу учун мектепте атайын болмо каралат, ошондой эле медициналык кызматкердин билдирмеси боюнча билим берууну мамлекеттик башкаруунун тийиштуу региондук органы алдын ала дарылоо каражаттары менен камсыздайт.
16. Мектепте окуучулардын тамактануусун уюштуруу Кыргыз Республикасынын окмотунун токтому менен аныкталат.
17. Мектепте класстардын саны жарандардын тапшырган арыздарына жана санитардык - тазалык эрежелери менен класстардын толукталышына чектуу ченемдердин негизинде жалпы билим беруу процессин жургузуу учун тузулгон шарттарга байланыштуу болот.
18. Мектептин класс-комплекттеринин толукталышынын чектуу ченемин Кыргыз Республикасынын окмоту аныктайт.
19. Мектеп окуучулардын ата-энелеринин (мыйзамдуу окулдорунун) суранычтары боюнча Кыргыз Республикасынын тийиштуу ченемдик укуктук актысынын негизинде акы толонуучу узартылган топторду ачууга укуктуу.
20. Мектепте балдардын психикалык жана физиологиялык денгээлинин окууга толук даяр эместигин жоюу максатында алардын ата-энелеринин (мыйзамдуу окулдорунун) суранычтарын эске алып, уюштуруучунун макулдугу менен Кыргыз Республикасынын тийиштуу мыйзамдарынын негизинде компенсациялуу окутуу класстары ачылышы мумкун.
21. Мектепте уюштуруучунун макулдугу боюнча Кыргыз Республикасынын тийиштуу мыйзамдарынын негизинде акыл-эсинде жана дене тузулушундо кынтыгы бар окуучулар учун (коррекциялоочу) класстары ачылышы мумкун. Окуучуларды атайын (корекциялоочу) класстарга которуу (жиберуу) алардын ата-энелеринин (мыйзамдуу окулдорунун) макулдугу менен психологиялык-медициналык, педагогикалык консультациянын корутундусу боюнча билим берууну мамлекеттик башкаруунун тийиштуу региондук органы тарабынан Кыргыз Республикасынын тийиштуу мыйзамына ылайык жургузот.
3. Билим беруу процесси
22. Мектеп билим беруу процессин негизги жалпы билим беруу программаларынын денгээлдерине ылайык мектептик билим беруунун уч баскычында жургузот:
-жалпы башталгыч билим беруу (окутуунун ченемдик мооноту-4 жыл);
- жалпы негизги билим беруу (окутуунун ченемдик мооноту -5 жыл);
- жалпы орто билим беруу (окутуунун ченемдик мооноту -2 жыл);
23. Башталгыч жалпы билим беруу уюмуна 6-7 жашка толгон балдар кабыл алынат, ар бир класста окутуунун узактыгы бир окуу жылынан кем эмес.
24. Башталгыч жалпы билим беруунун милдеттери болуп окуучуларды окутуу, тарбиялоо жана онукторуу, алардын окуудагы, жазуудагы жана саноодогу жалпы билуулору менен жондомдорун, логикалык ой жугуртуу элементтерин жана таанып-билуу ишин, оз алдынча билим алуунун жана озун-озу уюштуруунун жонокой ыкмаларын, журум-турум жана суйлоонун маданиятын, оздук тазалыгынын негиздерин жана жашоонун сергек адаттарын оздоштуруу эсептелет. Жалпы башталгыч билим беруу негизги жалпы билим алуу учун база болуп саналат.
25. Жалпы негизги билим беруунун милдеттери болуп окуучуларды инсан катары тарбиялоо, тузуу жана калыптандыруу учун социалдык жактан озун -озу аныктоого, оз алдынча иш тажрыйбасын оздоштурууго жана озун-озу козомолдоого багытталган шыктарын жана компетенцияларын онуктуруу эсептелет. Жалпы негизги билим беруу жалпы орто билим, башталгыч жана орто кесиптик билим алуу учун база болуп саналат.
26. Жалпы орто билим беруу жалпы билим беруунун аяктоочу этабы болуп, окуучулардын туруктуу компетенцияларын жана чыгармачылык шыктарын онуктурот, ошондой эле дифференцияланган окутуунун жана кесипти же эмгектенууну ан-сезимдуу тандоо учун даярдоонун негизинде оз алдынча окуу конугуулорун калыптандырууну камсыздайт. Жалпы орто билим башталгыч, орто жана жогорку кесиптик билим беруу программалары боюнча окууну улантууга база болуп берет.Мектептеги Кыргыз Республикасынын тийиштуу мыйзамы аныктаган экстернат таризинен тышкары тездетилген окутуу программалары боюнча жалпы орто билим берууго жол берилбейт.Акыл-эсин жана (же) дене тузулушун коррекциялоого муктаж балдар учун атайын жалпы билим беруу уюмдарынын окутуу мооноту Кыргыз Республикасынын окмоту тарабынан аныкталат.Мектепте тийиштуу шарттар болсо окуучулардын жана алардын ата-энелеринин (мыйзамдуу окулдорунун) суранычтарына ылайык ар кандай окутуу профилдерин жана багыттарын киргизуу мумкун.
27.Мектепте жалпы орто билим беруунун мазмуну мамлекеттик билим беруу стандарттарынын жана негизги жалпы билим беруу программаларынын негизинде аныкталып, аны мектеп оз алдынча ишке ашырат.
28. Мектептеги тилин (тилдерин) Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык уюштуруучу аныктайт жана мектептин Уставында бекитилет.Мектеп Кыргыз Республикасынын мамлекеттик тили деп аныкталган кыргыз тилин мамлекеттик билим беруу стандартына ылайык окутат.Кыргыз Республикасында расмий тили катары орус тили, ошондой эле бир чет тил, Кыргыз Республикасынын Билим беруу жана илим министрлиги (мындан ары-Билим беруу министрлиги) бекиткен Базистик окуу планына ылайык окутулат.
29. Мектептин тийиштуу шарттары (педагогикалык кадрлар, окутуу-усулдук каражаттар, материалдык-техникалык жабдуулар ж.б.) болсо Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык, негизги жалпы билим беруу программаларынан тышкары да кошумча билим беруу программаларын ишке ашыра алат жана кошумча билим беруу кызматын (келишимдин негизинде)корсото алат.
30. Кошумча билим беруу программалары жана кошумча билим беруу кызматы окуучулардын жана ата-энелеринин (мыйзамдуу окулдорунун) макулдуктары менен тийиштуу шарттар тузулсо откорулот.
31. Мектеп Кыргыз Республикасынын тийиштуу ченемдик укуктук акттарын жетекчиликке алып, баа коюу системасын, окутуунун жана тарбиялоонун тариздерин, ыкмаларын жана усулдарын, ошондой эле окуучулардын которуу сынактарынын мезгилдуулугун жана тариздерин тандоого укуктуу.
32. Мектепте Базистик окуу планынын негизинде иштелип чыккан окуу планы боюнча билим беруу процесси откорулот.Окуучулардын окуу жуктому чектелген жуктомдун ченеминен ашпаш керек жана Базистик окуу планынын окуу сабактарын окутууга болунгон сааттарынын санынан томон болбош керек Башталгыч мектеп учун аптада беш кундук, негизги жана орто мектептер учун аптада беш кундук иш режими билим берууну мамлекеттик башкаруунун тийиштуу региондук органы менен макулдашылып, Уставда белгиленет .Окуучулардын сабактарынын режими Кыргыз Республикасынын тийиштуу мыйзамдарына ылайык мектептин Уставында аныкталат.
33. Мектепте окуу жылы 1-сентябрдан башталат. Мектепте билим беруунун I-II-III-баскычтарында окуу жылынын созулушу, мамлекеттик жыйынтыктоо аттестациясынын мооноторун эсептебегенде,34 аптадан кем эмес, ал эми биринчи класста -33 аптаны тузот. Окуу жылынын ичинде каникулдардын созулушу 30 календардык кундон кем эмес, жайында 14 календардык кундон кем эмести тузот. Биринчи класстын окуучуларына окуу жылынын ичинде кошумча бир апталык каникулдар берилет.Мектептин биринчи классында сабактын созулушу 40 минутаны, ал эми экинчиден он биринчи класстарга чейин 45 минутаны тузот.Мектеп жылдык (календардык) окутуу жугуртмосун билим берууну мамлекеттик башкаруунун тийиштуу региондук органы менен макулдашып, бекитет.
34. Мамлекеттик билим беруу саясатын ишке ашырган жалпы билим беруу уюмдарынын ишин мамлекеттик контролдоону билим беруу тармагындагы ыйгарым укуктуу мамлекеттик орган жана билим берууну мамлекеттик башкаруунун региондук органдары жургузот.
35. Жалпы орто билим беруунун сапатынын кепилдигинин негизги таризи болуп билим беруу уюмдарынын аныкталган тартипте беш жылда бир жолу откоруулучу мамлекеттик аттестациясы (аккредитациясы) эсептелинет.
4. Билим беруу процесинин катышуучулары
36. Мектептин окуу процессинин катышуучулары болуп окуучулар, педагогикалык кызматкерлер (мындан ары - мугалимдер) жана окуучулардын ата-энелери (мыйзамдуу окулдор)эсептелинет.
37. Мектепке бекитилген аймакта жашаган окуу жашындагы балдардын жана оспурумдордун бардыгы арыздарынын жана аныкталган улгудогу медициналык маалымкаттарынын негиздеринде мектепте билим беруунун бардык баскычтарына кабыл алуулары сыноосуз, акчалай жана башка толомдосуз откорулот.
38. Мектепте сабактарды терендетип окутуучу класстарды ачуу мумкун, ал класстарга окуучулар арыздарынын негизинде тестирлоо таризинде кабыл алынышат.Мектеп тарабынан иштелип чыккан жана билим берууну мамлекеттик башкаруунун тийиштуу региондук органы менен макулдашылган тестирлоонун шарттары окууга киуучулордун даярдык денгээлдерин аныктоого жана терендетилген денгээлдеги жалпы билим беруу программаларын оздоштуро алган даярдыгы барларды тандай алууга багытталган.
39. Мектепке кабыл алып жатканда окуучуларды жана алардын ата-энелерин (мыйзамдуу окулдорун) Мектептин Уставы жана окуу процессин жонго салуучу башка да жердиктуу документтер менен тааныштырууга милдеттуу.
40. Окуучулардын жана ата-энелердин (мыйзамдуу окулдорун) укуктары менен милдеттери ушул Жобонун негизинде мектептин Уставында аныкталат.
41. Окуучулар томонкулорго укуктуу:
-жалпы билим беруу уюмун ар кайсы этабына окууга кирууго жана билим алуунун таризин тандоого;
- мамлекеттик билим беруу стандарттарынын денгээлинде милдеттуу жана акысыз жалпы башталгыч, жалпы негизги жана акысыз жалпы орто билим алууга;
- кошумча билим беруу кызматын, анын ичинде акы толонуучу да таризде алууга;
- мектептин китепканасын, маданияттык-спорттук жана ондуруштук базасын пайдаланууга;
- Кыргыз Республикасынын окмоту жана жергиликтуу оз алдынча башкаруу органдары аныкташкан тартиптер боюнча бекер тамактанууга жана медициналык тейлоого, жургунчу автотранспортто журуунун женилдиктерин пайдаланууга;
- Уставда аныкталган таризде мектепти башкарууга катышууга;
-балдар уюмунун ишин уюштурууга жана ага катышууга;
- инсандык кадыр-баркты урматтоого жана маалымат эркиндигине, озунун жеке коз карашын жана ынанымдарын эркин айтууга;
- жалпы негизги жана жалпы орто билим берууну аяктаганда мамлекеттик улгудогу билими жонундо документтерин оз учурунда алууга ж.б укуктуу.
42. Окуучулар томонкулорго милдеттуу:
-мектептин Уставын тутууга жана аткарууга;
-мамлекеттик билим беруу стандарттарынын талаптарынын денгээлинде жалпы билим беруу программаларын оздоштурууго
- Кыргыз Республикасынын аймагында жашаган башка да улуттардын салттарын, мектептин башка окуучуларынын жана кызматкерлеринин ар-намысын жана кадыр-баркын урматтоого;
- ички тартипти сактоо боюнча жалпы билим беруу уюмунун, анын ичинде мектептик кийим талаптарын аткарууга;
- мектептин мулкуно этияттык менен мамиле кылууга милдеттуу.
Кыргыз Республикасынын ченемдик укуктук актылары жана мектептин Уставы менен окуучулардын кошумча укуктары жана милдеттери аныкталышы мумкун.
43. Мектептеги тартип окуу процесинин бардык катышуучуларын инсандык кадыр-баркын урматтоосунун негизинде жолго салынат.Окуучуларга карата кара куч жана психикалык зомбулук ыкмаларын колдонууга кескин тыюу салынат.
44. Мектепте окуучулардын жана алардын ата-энелеринин (мыйзамдуу окулдорунун) макулдугусуз жалпы билим беруу программаларында жана Базистик окуу планында каралбаган жумуштарды аткарууга жол берилбейт.
45. Окуучуларды коомдук-саясий жана диний партиялар менен уюмдарга, аскердик тузулушторго кируусуно (отууго), ошондой эле ушул партиялар менен уюмдардын иштерине, агитациялык кампаниялар менен саясый акцияларына катышуусун мажбурлоого жол берилбейт.
46. Кыргыз Республикасынын тийиштуу мыйзамдарына ылайык жалпы негизги жана жалпы орто билим беруунун негизги жалпы билим беруу программаларын оздоштуруу бутуруучулордун мамлекеттик жыйынтыктоо аттестациясы менен аяктайт.Тийиштуу класстардын негизги жалпы билим беруу программаларын толук олчомдо оздоштургон окуучулар жалпы билим беруу уюмунун педагогикалык кещешинин чечими боюнча кийинки класска которулат.откон класстын (баскычтын) негизги билим беруу программаларын оздоштурбогон окуучулардын Кыргыз Республикасынын тийиштуу мыйзамдарына ылайык жалпы билим беруу уюмунун кийинки классында (баскычында) окуусуна жол берилбейт.
47.Мамлекеттик жыйынтыктоочу атестациядан откон мектептин бутуруучусуно Кыргыз Республикасынын тийиштуу мыйзамдарына ылайык жалпы билим беруу уюмунун герби бар моору менен куболондурулгон билими жонундо мамлекеттик улгудогу документ (куболук, аттестат) тапшырылат.Мектеп жалпы негизги же жалпы орто билим берууну аяктабаган окуучуга аныкталган улгудогу маалымкат тапшырат.
48. Жалпы негизги жана жалпы орто билим беруу программаларын оздоштуруудо
озгочо ийгиликтерге жетишкен бутуруучуго Кыргыз Республикасынын тийиштуу мыйзамдарына ылайык мектептин герби бар моору менен куболондурулгон билиминин артыкчылыгы жонундо мамлекеттик улгудогу документ (куболук, аттестат) тапшырылат.Бир же бир нече сабактарды оздоштуруудо озгочо ийгиликтерге жетишкен бутуруучу « Айрым сабактарды оздоштуруудо жетишкен озгочо ийгиликтери учун» деген Мактоо Грамотасы менен сыйланат. Бардык сабактар боюнча эн жакшы чейректик, жылдык жана жыйынтыктоочу баалары бар кочуруу класстарынын окуучулары « Окуудагы эн жакшы ийгиликтери учун» деген Мактоо Баракчасы менен сыйланышат.
49. Мектептин педагогикалык кещешинин чечими жана балдардын иштери боюнча комиссиянын макулдугу боюнча укукка каршы иш-аракеттерди жасаган жана мектептин Уставын коп жолу одоно бузгандыгы учун он беш жашка чыккан окуучуларды, педагогикалык таасир этуунун чектуу чарасы катары жалпы билим беруу уюмунан чыгарууга жол берилет. Балдардын иштери боюнча комиссия ата-энеси (мыйзамдуу окулу) менен бирдикте чыгарылган окуучуну башка жалпы билим беруу уюмунда окуусун улантуу же ишке орноштуруу боюнча чечимин бир ай ичинде кабыл алат. Жетим балдарды жана ата-энелеринин (мыйзамдуу окулдорунун) багуусунан ажыраган балдарды мектептен чыгаруу жонундо чечим тийиштуу жергиликтуу мамлекеттик администрациянын уй-булону жана балдарды коргоо боюнча болумдордун макулдугу менен кабыл алынат.
50. Окуучулардын ата-энелери (мыйзамдуу окулдору) томонкулорго укуктуу:
- жалпы билим беруу уюмун тандап, окуусун улантуу учун окутуунун бардык этабына балдарын жиберууго жана билим алуунун таризин тандоого;
- мамлекеттик билим беруу стандарттарынын чегинде окуучулардын жалпы орто билим алуу укугун сактоону талап кылууга;
- балдардын мыйзамдуу укуктарын жана кызыкчылыктарын коргоого;
- Уставда аныкталган таризде жалпы билим беруу уюмунун башкаруусуна катышууга;
- билим берууну мамлекеттик башкаруунун тийиштуу региондук органына балдарды окутуу жана тарбиялоо маселелери боюнча кайрылууга укуктуу.
51. Окуучулардын ата-энелери (мыйзамдуу окулдору) томонкулорго милдеттуу:
- балага жалпы орто билим алуу учун зарыл шарттарды тузууго;
- балдардын куч-кубатына жана психикалык ден соолуктарына ар дайым камкордук корууго:
- баланын инсандык намысын урматтап,аны улуттук ,тарыхый, руханий-маданияттык байлыктарын жана элдик салттарды, Мекенин, айлана-чойрону урматтоого, тарбиялоого;
- мектептин Уставындагы озулорунун укуктарын жана милдеттерин аткарууга жана балдарынын тарбиясына жана балдары жалпы билим беруу уюмдарына зыян келтиргендиги учун Кыргыз Республикасынын мыйзамдары аныктаган тартипте жооп берууго.
52. Ушул Жобонун 52 жана 53-пункттарында каралбаган ата-энелердин (мыйзамдуу окулдордун) башка укуктары жана милдеттери мектептин Уставында бекитилиши мумкун.
53. Мектепти мугалимдер менен толуктоо (комплекттоо) Кыргыз Республикасынын Эмгек кодексине ылайык жургузулуп, Уставында аныкталат.Мугалимдер учун негизги жумуш беруучу болуп мектеп эсептелет. Педагогикалык кызматка билим жонундо диплому, тийиштуу педагогикалык квалификациясын ырастаган документи бар педагогикалык адистикке ээ болгон адамдар кабыл алынат.Педагогикалык билими жана дасыктыгы жок жарандар кайра даярдоо курсунан отушкондон кийин гана педагогикалык кесипте иштоого укуктуу.Соттолгон же Кыргыз Республикасынын окмоту бекиткен тизме боюнча медициналык корсоткучтору бар жарандарга мектепте иштоого жол берилбейт. Педагогикалык иш жургузуу укугунан ажыратуу Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жургузулот.
54. Мугалимдердин эмгек мамилелери Кыргыз Республикасынын Эмгек кодексине ылайык тузулгон келишим менен жонго салынат.
55. Мугалимдер томонкулорго укуктуу:
- окутуунун жана тарбиялоонун усулдарын, жалпы билим беруу программаларын, окутуу-усулдук комплекттерди, окуучулардын билимин баалоонун усулдарын оз алдынча тандоого жана колдоонуга;
- мамлекеттик билим беруу стандарттарынын, окутуу жана тарбиялоо усулдарынын негиздеринде автордук жалпы билим беруу программасын, окуу китебин, окутуу-усулдук колдонмолорун иштеп чыгууга жана колдонууга;
- алдынкы педагогикалык тажрыйбаларды жузого ашырууга;
- озунун кадыр-баркын жана кесиптик ар-намысын коргоого;
- кесиптик иши учун тийиштуу шарттарды талап кылууга;
-озунун кесиптик дещгелин жана дасыктыгын жогорулатууга (бул максатта мектептин администрациясы мугалимдерди кайра даярдоо жана дасыктарын жогорулатуу курстарында окутуу учун тийиштуу шарттарды тузот);
- Кыргыз Республикасынын тийиштуу мыйзамдарына ылайык оз ыктыяры менен аттестацияланууга;
-мектептин Уставында аныкталган таризде мектепти башкарууга катышууга;
- Кыргыз Республикасынын мыйзамдары жана жергиликтуу оз алдынча башкаруу органдары кабыл алган кошумча социалдык кепилдиктерге жана женилдиктерге.
56. Мугалимдер томонкулорго милдеттуу:
- педагогикалык этиканы жана мектептин уставын тутууга жана аткарууга, эмгек жана аткаруучулук тартибин сактоого;
- мамлекеттик билим беруу стандарттарынын денгээлинде окуучулардын негизги жалпы билим беруу программаларын оздоштуруулорун камсыздоого;
- окуучулардын озгочолукторун, ишке чеберчилик менен мамиле кылууларын онуктурууго, журум-турумдарынын жогорку ахлактык сапаттарын тарбиялоого;
-билим беруу тармагындагы ыйгарым укуктуу мамлекеттик орган бекиткен кызматтык дасыктык талаптарга ылайык келууго;
- озунун кесиптик денгээлин ар дайым оркундотууго жана дасыктыгын жогорулатууга;
- окуучуларга карата моралдык жана куч ыкмаларын колдонбоого милдеттуу.
Кыргыз Республикасынын мыйзамдары жана мектептин Уставы менен мугалимдердин кошумча укуктары жана милдеттери аныкталышы мумкун.
57.Педагогикалык жуктомдун олчому окуу планы боюнча саттардын санына, мектептин кадрлар менен камсыз болушуна жана башка да иш шарттарына жараша аныкталат.Окуу планынын сааттарынын саны азайтылбаса же класстардын саны кыскартылбаса, окуу жылынын башында белгиленген окутуу жуктомунун олчому (педагогикалык иши) окуу жылынын ичинде мектеп админстрациясынын демилгеси менен бир ставкадан томон кыскартылбайт.Жащы окуу жылынын башында окутуу жугун белгилоодо, бул мектеп негизги иш орду болуп саналган мугалимдер учун класстарда сабак отуу олчому жана окутууну улантуу сакталат.
58.Мугалимдердин макулдугусуз кесиптик милдеттери жана эмгек келишими менен каралбаган жумуштарга тартууга жол берилбейт. Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында аныкталган учурлардан тышкары, эмгек келишими менен каралбаган жумушту аткарууга мугалимдин каршы болушу аны кызматтан бошотууга негиз боло албайт.
59. Жалпы билим беруу уюмунун башка категориядагы кызматкерлеринин укуктары менен милдеттери тийиштуу типтеги дасыктык муноздомолору жана мектептин Уставы менен аныкталат.
5. Мектепти башкаруу.
60. Мектепти башкаруу Кыргыз Республикасынын «Билим беруу жонундо» Мыйзамына, ушул Жобого жана Мектептин Уставына ылайык демократиялык, ачык-айкындык, оз алдынчалык жана мамлекеттик-коомдук кызматташтык принциптерине ылайык жургузулот.
61. Мектепте тез башкаруунун тариздери болуп жалпы чогулуш, педагогикалык кенеш, камкордук кещеш, ата-энелер комитети, окуучулардын оз алдынча башкаруулары жана башка кещештер эсептелинет.Мектепти тен башкаруу органдарын шайлоо тартиби жана алардын ыйгарым укуктары Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жалпы билим беруу уюмунун уставында аныкталат.
62. Мектепке туздон-туз жетекчиликти директор жузого ашырат.Мектептин директору билим берууну мамлекеттик башкаруунун тийиштуу региондук органы тарабынан кызматка дайындалат жана ээлеген кызматынан бошотулат.Мектептин директору Кыргыз Республикасынын кызматка дайындалат, которулат жана ээлеген кызматынан бошотулат. Директорлук кызматка пенсия жашынан отпогон, жогорку педагогикалык билими жана 7 жылданкем эмес педагогикалык стажы бар, Кыргыз Республикасынын билим беруу жаатындагы ченемдик укуктук актыларын, психологияны, менеджментти жана билим берууну каржылоону, мектепте билим беруу маселелери боюнча мамлекеттик институттардын жана коомдук уюмдардын укуктарын жана милдеттерин билген Кыргыз Республикасынын жараны дайындалат.
63. Директордун орун басарын жана материалдык-жоопкерчиликтуу кызматкерди кызматка дайындоо жана кызматтан бошотуу жалпы билим беруу уюмунун директорунун сунуштамасы боюнча билим берууну мамлекеттик башкаруунун тийиштууорганы тарабынан жургузулот. Педагогикалык жана башка кызматкерлерди жумушка алууну жана кызматтан бошотууну мектептин директору Кыргыз Республикасынын Эмгек кодексине ылайык жургузот.
64. Жалпы билим берруу уюмунун директору ата-энелердин (мыйзамдуу окулдордун), мамлекеттин жана коомдун алдында озунун кызматтык милдеттерине, эмгек келишимине жана жалпы билим беруу уюмунун уставына ылайык жекече турдо жооп тартат.
65. Директор:
-Кыргыз Республикасынын « Билим беруу жонундо» жана «Мугалимдин статусу жонундо» мыйзамдарын, жалпы орто билим беруу жаатындагы ченемдик укуктук актыларын сактап, ишке ашырат;
- билим берууну мамлекеттик башкаруунун тийиштуу региондук органынын макулдугу боюнча педагогикалык кенеш менен бирдикте мектептин негизги онугуу багыттарын аныктап, ишке ашырат;
- жарандардын жалпы орто билим алуу зарылчылыктарын канаттандырат;
- администрациялык-аткаруу органдарында жана башка мекемелерде мектептин укуктарын жана кызыкчылыктарын коздойт жана коргойт;
- мугалимдерди жана техникалык персоналды тандоону жана жайгаштырууну жургузот, педагогикалык кещештин ишин жетектейт;
- билим берууну мамлекеттик башкаруунун тийиштуу региондук органы менен макулдашылган окуу планын мугалимдер менен бирдикте жузоого ашырат;
- мамлекеттик билим беруу стандарттарынын жана негизги жалпы билим беруу программаларынын чегинде окуучулардын билимдеринин жеткиликтуулугун жана сапаттуулугун камсыз кылат;
- класстан тышкары иштердин мазмуну аркылуу окуучуларды тарбиялоо ишин камсыздайт жана козомолдойт;
- мугалимдердин дасыктыктарын жогорулатууга жана алардын кесиптик осушуно шарттарды тузот, ошондой эле алардын аттестациясын откорот;
- билими жонундо мамлекеттик улгудогу документтерин тапшырууну уюштурат жана аларды даярдоо учун бутуручулор жонундо тапшырылуучу маалыматын тактыгын камсыздайт жана жооп тартат;
- балалыкты коргоо, жашы жетпегендердин укуктарын жана кызыкчылыктарын сактоо боюнча талаптарды козомолдойт жана сактайт;
- мектептин каржылык-чарбачылык ишин жетектейт жана козомолдойт;
- гранттардын жана инвестициялардын, ата-энелердин оз эрки менен тапшырган тогумдорун, анын ичинде кошумча билим беруу кызматынын тушкон кирешелерди натыйжалуу пайдаланууну козомолдойт жана жекече турдо жооп берет;
- мектептин материалдык-техникалык базасын эсепке алуу жана сактоо, техникалык коопсуздугун жана санитардык-тазалык режимин сактоо, окуучулардын жана кызматкерлердин эмгегин коргоо учун жооптуу болот жана алар учун жооп тартат;
- жетектеген мектепте ортко каршы коопсуздук боюнча, ошондой эле окуу учурунда окуучулардын жана кызматкерлердин омурлоруно жана ден соолуктарына коркунуч келтирген же алардын олумуно алып келген учурлардын татаалдыгына жана куноосунун денгээлине жараша Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык тартиптик, админстрациялык жана кылмыш жоопкерчилигин жекече турдо тартат;
- кызматтык милдеттерге, мектептин Уставына жана Кыргыз Республикасынын ченемдик укуктук актыларына ылайык башка да милдеттерди аткарат.
6. Мулк жана материалдык-финансылык каражаттар.
66. Мектептин уставдык ишин камсыз кылуу максатында уюштуруучу же ал ыйгарым укук берген орган Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында аныкталган тартипте озуно таандык менчикти же озу учунчу тараптан куроого алган имараттарды, курулуштарды, жабдууларды жана башка мулкту мектепке бекитип берет.Мектепке жер улушу Кыргыз Республикасынын мыйзамында аныкталган тартипте бекитилип берилет. Мектепке бекитилип берилген мулк билим беруу максатынан тышкары алынып коюлушу жана (же) ээликтен ажыратылышы мумкун эмес.
67. Мектеп уюштуруучусунун макулдугу менен ашканасын жана спорттук залын Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык куроого же ижарага берууго укуктуу. Эгерде мектептин негизги фонддорун учунчу тараптын пайдасына ажыратуу каралса, мектеп бутум тузууго укуксуз.
68. Мамлекеттик жалпы билим беруу уюмунун мулкун жана каржылоо ресурстарын топтоо булактары болуп:
-республикалык жана жергиликтуу бюджеттер;
- уюштуруучу болуп саналган жекече жана юридикалык жактардын, чет олколордун
жана жарандарынын каражаттары:
- Кыргыз Республикасынын мыйзамдары тыюу салбаган бюджеттен тышкаркы
ишкердуулуктон жана акылуу билим беруу кызмат корсотуулордон тушкон
мектептин озунун каражаттары;
- депозиттик салымдардан тушкон кирешелер;
- жекече жана юридикалык жактардын, анын ичинде чет олколордон да оз
ыктыярлары менен кошкон каражаттары, кайрымдуулуктары жана максаттуу
толомдору;
- Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына каршы келбеген башка да булактар
эсептелет.
69. Жекече жана юридикалык жактар белек, кайрымдуулук же куроо катары берген акчалай каражаттарына, мулкко жана обьектилерине, ошондой эле оз ишкердуулугунон тушкон кирешелерден жана ошол кирешеге сатып алынган менчиктик обьектилерине да мектептин менчиктик укугу бар.
70. Мектеп озунун карамагындагы акчалай каражаттарынын жана менчигинин чегинде оз милдеттери боюнча жооп берет. Мектепке корсотулгон акчалай каражаты жетпей калса, анда анын милдеттери боюнча Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген тартипте уюштуруучусу жооп берет.
71. Мектепти каржылоо Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жургузулот. Жергиликтуу оз алдынча башкаруу органдары, каржылоо каражаттары болсо, мектепти ченемдерден ашык каржылашы мумкун.
2. Мектептин финансылык-чарбачылык ишин мамлекеттик контролдоону текшеруу органдары тийиштуу ченемдик укуктук актылардын негизинде жургузушот.
7. Эл аралык кызматташтык
73. Мектеп Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында аныкталган тартипте чет олколук ишканалар (мекемелер, уюмдар) менен тъз байланыш тузууго жана банк мекемелеринде валюталык эсептерин ачууга укуктуу.
8. Мектепти жоюу жана озгортуп уюштуруу
74. Окуу жылынын аягында мектеп жоюлса же озгортуп уюштурулса, билим берууну мамлекеттик башкаруунун тийиштуу региондук органы окуучулардын
ата-энелери (мыйзамдуу окулдору) менен макулдашып, аларды башка жалпы билим беруу уюмдарына которуу боюнча жоопкерчиликти озуно алат.
75. Мектептин жоюлушу жана озгортуп уюштурулушу Кыргыз Республикасынын Жарандык кодексинде жана Кыргыз Республикасынын
« Юридикалык жактарды, филиалдарды (окулдорду) мамлекеттик каттоо жонундо» Мыйзамында аныкталган тартипте ишке ашырылат.
Мектептин директору: Г.Исакова
-
-
-
Педагогикалык кенешме боюнча Жобо
-
Мидин Алыбаев атындагы орто мектебинин педагогикалык кещеши жонундо
ЖОБО
1. Педагогикалык кенештин максаттары жана милдеттери.
1.1.Педагогикалык кенештин максаты
- билим беруу мекемесинин жамаатынын балдарды жана оспурумдорду окутуу жана тарбиялоо багытындагы иш аракеттерин багыттоо, алардын коомдогу социалдык адаптациясын, интеграциясын камсыз кылуу болуп эсептелет.
1.2. Мектептин педагогикалык кенешинин негизги максаттары:
- окуу-тарбия иштеринин сапатын жогорулатуу;
- педагогика илиминин жетишкендиктерин, алдынкы педагогикалык тажрыйбалардын жана окутуунун инновациялык технологияларын иш жузундо ашыруу:
- тиешелуу аймактагы мектеп жашындагы бардык балдардын окууга тартылуусун камсыз кылуу;
- медициналык-психологиялык комиссиянын сунуштарынын негизинде атайын мучулуштугу бар балдарды инклюзивдуу (окуучулар менен бирдикте) окууга тартууну кийируу;
- Кыргыз Республикасынын мамлекеттик символдорун окуп уйронуу, « Манас» эпосунун 7 осуяттарынын, кыргыз жана башка улуттардын (Кыргызстанда жашашкан) каада-салттарынын негизинде окуучуларды жана оспурумдорду тарбиялоо.
2.Педагогикалык кенештин иштеринин мазмундары.
2.1. Педагогикалык кенеш-мектептин окуу-тарбия иштеринин негизги маселелерин кароочу туруктуу иштоочу орган болуп саналат.
2.2. Педагогикалык кенешме томонку маселелерди карайт:
- педагогикалык кадрларды жайгаштыруу, окуу жуктомдорун болуштуруу, мугалимдердин аттестациядан отууго сунуш кылынган муноздомолорду жана мугалимдердин иштерин баалоо жонундогу;
- мектептин уставын кабыл алуу жонундогу;
- окуучулардын жана тарбиялануучулардын ар турдуу кружокторун, клубдарын уюштуруу жонундогу;
- мектептин киреше табу боюнча ишмердуулугу (кошумча билим беруу кызматтары) жонундогу;
- окуучуларды экзаменге кийируу, класстан класска кочуруу, кайрадан класска калтыруу, экзамендерден бошотуу,
- толук эмес орто жана орто билими жонундогу куболукторду жана аттестаттарды беруу жонундогу;
- мугалимдердин иштерин баалоо (сыйлоо жана жазалоо) жонундогу;
- билим беруу мекемесинин иштоо режими жонундо.
Педагогикалык кенеш тарабынан окуучуну мектептен чыгаруу жонундогу чечим качан гана билим беруу мекемесинин уставы окуучу тарабынан одоно бузулуп, мумкун болгон бардык чаралар колдонулган учурда гана кабыл алынат.
Педагогикалык кенеш окуу жылынын жыйынтыгы менен мектеп жетекчилеринин кызматтык милдеттерин аткаруу боюнча отчетторун угуп, алардын ишмердуулугун баалайт.
2.3. Педагогикалык кещеш т=м=нкъ багыттагы маселелерди талкуулайт:
- окуу-тарбия иштеринин абалын жана =нъгъшън, окутуунун сапатын жогорулатуунун жана баалоону;
- мектептин, методикалык кещештин, предмет аралык бирикмелердин иштеринин пландаштыруусун жана алардын отчетторун;
- мектептин санитардык-гигиеналык режиминин абалы жана башка багыттагы меселелер ж=нънд=гъ билдиръъл=рдъ;
- мектептин материалдык-техникалык базасын чындоо боюнча маселелерди;
- педагогикалык кадрлардын билимин =ркънд=тъъ жана кайра даярдоо меселелерин;
- аттестациялык комиссия тарабынан берилген сунуштардын жана отчеттордун аткарылышын;
- балдар кыймылынын уюштурулушун жана =нъгъшън;
- мамлекеттик жана мамлекеттик эмес уюмдар менен тыгыз кызматташып ишт== ж=нънд=гъ маселелерди.
3.Педагогикалык кещештин курамы жана ишинин уюштурулушу.
3.1. Мектептин педагогикалык кещешинин курамына т=м=нкъл=р кирет: мектептин директору (т=рага), анын орун басарлары, усулчулар, мугалимдер, тарбиячылар, китепканачы, дарыгер, ата-энелер комитетинин т=рагасы.
3.2. Каралган маселелердин мазмунуна карата педагогикалык кещешменин заседаниесине коомдук уюмдардын, =зън-=зъ башкаруу боюнча окуучулар комитетинин, окуучулардын ата-энелеринин =кълд=ръ атайын чакыруу боюнча катышышы мъмкън. Жогорудагы =кълд=рдъ чакыруу маселесин педагогикалык кещештин т=рагасы тарабынан аныкталат жана алар кещеште кещеш беръъчъ добушка ээ болушат.
3.3. Педагогикалык кещеш курамына кирген мугалимдердин арасынан бир окуу жылына карата катчыны шайлайт.
3.4. Педагогикалык кещеш окуу жылынын башталышында бекитилген иш план боюнча иштейт.
3.5. Педагогикалык кещештин заседаниелери окуу жылынын жъръшънд= 4 жолу =тк=ръл=т. Муктаждыкка жараша кезексиз чакырылган педагогикалык кещештер =тк=рълъшъ мъмкън.
3.6. Педагогикалык кещештин чечими ачык добуш менен, айрым учурларда ъчт=н эки к=пчълък добуш менен жабык търънд= кабыл алынат. Эгерде чечим кабыл алууда добуштардын саны барабар болуп калса, анда чечъъчъ добуш катары педагогикалык кещештин (мектептин директорунун ) т=рагасынын пайдасына чечилет.
Педагогикалык кещеш тарабынан кабыл алынган чечим колективдин мъч=л=ръ ъчън милдеттъъ търд= аткарылууга тийиш. Ал эми окуучуларды экзаменге кийиръъ, класстан класска к=чъръъ, кайрадан класска калтыруу, экзамендерден бошотуу, толук эмес жана орто билими ж=нънд=гъ къб=лъктъ, аттестаты беръъ жана мугалимдердин иштерин баалоо (сыйлоо жана жазалоо) ж=нънд=гъ маселелердин ишке ашырылышы боюнча мектептин директору тарабынан атайын буйрук чыгарылат.
Педагогикалык кещеш тарабынан окуучуну мектептен чыгаруу ж=нънд=гъ чечим окуучулардын =зън-ъзъ башкаруу комитеттеринин, ата-энелердин (алардын ордун алмаштыруучулардын) сунуш пикирлеринин негизинде райондук (шаардык) жашы жетпегендер менен ишт== комиссиясынын макулдугу менен гана кабыл алынат. Окуучуну мектептен чыгаруу ж=нънд=гъ чечимдин к=чърм=съ, окуучунун мън=зд=м=съ (педагогикалык кещеште бекитилген) менен бирдикте райондук (шаардык ) билим беръъ б=лъмън= жана жашы жетпегендер менен ишт== комиссиясына тиешелъъ башка билим беръъ мекемесине жиберилет.
3.7. Кещеш тарабынан кабыл алынган чечимдердин аткарылышын к=з=м=лд= иштерин мектептин директору ишке ашырат. Ар бир кещештин заседаниесинин алдында мурдагы кещеште кабыл алынган чечимдердин аткарылышы боюнча кыскача маалыматтарды берет.
3.8. Педагогикалык кещештин мъч=л=ръ билим беръъ мекемесинин иштерин жакшыртуу боюнча кещешке маселелерди коюга укуктуу.
3.9. Мектептин директору, эгерде педагогикалык кещеште кабыл алынган чечимге макул эмес болсо, анда анын аткарылышын токтотот жана бул ж=нънд= жазуу жъзънд= райондук (шаардык) билим беръъ б=лъмън= акыркы чечим кабыл алуу ъчън жиберет. Райондук (шаардык) билим беръъ б=лъмънън башчысы ъч къндък м==н=тт= райондук (шаардык) профсоюз комитети менен бирдикте жогорудагы арызды карап чыгып, педагогикалык кещеште к=пчълък добуш менен кабыл алынган чечимди негиздеп карап, бул талаш-тартыш суроо боюнча акыркы чечимди кабыл алат.
4. Педагогикалык кещештин иш кагаздары.
4.1. Педагогикалык кещештин заседаниесинде протокол жазылат. Жазылган протоколго кещештин т=рагасы жана катчысы кол коет. Педагогикалык кещештин протоколу жазылган китепче билим беръъ мекемесинде 5 жылга чейин сакталат.
-
-
-
Усулдук кенеш боюнча Жобо
-
Мидин Алыбаев атындагы орто мектебинин педагогикалык кещеши ж=нънд=
ЖОБО
1. Педагогикалык кещештин максаттары жана милдеттери.
1.1.Педагогикалык кещештин максаты
- билим беръъ мекемесинин жамаатынын балдарды жана =спъръмд=рдъ окутуу жана тарбиялоо багытындагы иш аракеттерин багыттоо, алардын коомдогу социалдык адаптациясын, интеграциясын камсыз кылуу болуп эсептелет.
1.2. Мектептин педагогикалык кещешинин негизги максаттары:
- окуу-тарбия иштеринин сапатын жогорулатуу;
- педагогика илиминин жетишкендиктерин, алдынкы педагогикалык тажрыйбалардын жана окутуунун инновациялык технологияларын иш жъзън= ашыруу:
- тиешелъъ аймактагы мектеп жашындагы бардык балдардын окууга тартылуусун камсыз кылуу;
- медициналык-психологиялык комиссиянын сунуштарынын негизинде атайын мъчълъштъгъ бар балдарды инклюзивдъъ (окуучулар менен бирдикте) окууга тартууну кийиръъ;
- Кыргыз Республикасынын мамлекеттик символдорун окуп ъйр=нъъ, « Манас» эпосунун 7 осуяттарынын, кыргыз жана башка улуттардын (Кыргызстанда жашашкан) каада-салттарынын негизинде окуучуларды жана =спъръмд=рдъ тарбиялоо.
2.Педагогикалык кещештин иштеринин мазмундары.
2.1. Педагогикалык кещеш-мектептин окуу-тарбия иштеринин негизги маселелерин кароочу туруктуу ишт==чъ орган болуп саналат.
2.2. Педагогикалык кещешме т=м=нкъ маселелерди карайт:
- педагогикалык кадрларды жайгаштыруу, окуу жъкт=мд=рън б=лъштъръъ, мугалимдердин аттестациядан =тъъг= сунуш кылынган мън=зд=м=л=рдъ жана мугалимдердин иштерин баалоо ж=нънд=гъ;
- мектептин уставын кабыл алуу ж=нънд=гъ;
- окуучулардын жана тарбиялануучулардын ар търдъъ кружокторун, клубдарын уюштуруу ж=нънд=гъ;
- мектептин киреше табу боюнча ишмердъълъгъ (кошумча билим беръъ кызматтары) ж=нънд=гъ;
- окуучуларды экзаменге кийиръъ, класстан класска к=чъръъ, кайрадан класска калтыруу, экзамендерден бошотуу,
- толук эмес орто жана орто билими ж=нънд=гъ къб=лъкт=рдъ жана аттестаттарды беръъ ж=нънд=гъ;
- мугалимдердин иштерин баалоо (сыйлоо жана жазалоо) ж=нънд=гъ;
- билим беръъ мекемесинин ишт== режими ж=нънд=.
Педагогикалык кещеш тарабынан окуучуну мектептен чыгаруу ж=нънд=гъ чечим качан гана билим беръъ мекемесинин уставы окуучу тарабынан одоно бузулуп, мъмкън болгон бардык чаралар колдонулган учурда гана кабыл алынат.
Педагогикалык кещеш окуу жылынын жыйынтыгы менен мектеп жетекчилеринин кызматтык милдеттерин аткаруу боюнча отчетторун угуп, алардын ишмердъълъгън баалайт.
2.3. Педагогикалык кещеш т=м=нкъ багыттагы маселелерди талкуулайт:
- окуу-тарбия иштеринин абалын жана =нъгъшън, окутуунун сапатын жогорулатуунун жана баалоону;
- мектептин, методикалык кещештин, предмет аралык бирикмелердин иштеринин пландаштыруусун жана алардын отчетторун;
- мектептин санитардык-гигиеналык режиминин абалы жана башка багыттагы меселелер ж=нънд=гъ билдиръъл=рдъ;
- мектептин материалдык-техникалык базасын чындоо боюнча маселелерди;
- педагогикалык кадрлардын билимин =ркънд=тъъ жана кайра даярдоо меселелерин;
- аттестациялык комиссия тарабынан берилген сунуштардын жана отчеттордун аткарылышын;
- балдар кыймылынын уюштурулушун жана =нъгъшън;
- мамлекеттик жана мамлекеттик эмес уюмдар менен тыгыз кызматташып ишт== ж=нънд=гъ маселелерди.
3.Педагогикалык кещештин курамы жана ишинин уюштурулушу.
3.1. Мектептин педагогикалык кещешинин курамына т=м=нкъл=р кирет: мектептин директору (т=рага), анын орун басарлары, усулчулар, мугалимдер, тарбиячылар, китепканачы, дарыгер, ата-энелер комитетинин т=рагасы.
3.2. Каралган маселелердин мазмунуна карата педагогикалык кещешменин заседаниесине коомдук уюмдардын, =зън-=зъ башкаруу боюнча окуучулар комитетинин, окуучулардын ата-энелеринин =кълд=ръ атайын чакыруу боюнча катышышы мъмкън. Жогорудагы =кълд=рдъ чакыруу маселесин педагогикалык кещештин т=рагасы тарабынан аныкталат жана алар кещеште кещеш беръъчъ добушка ээ болушат.
3.3. Педагогикалык кещеш курамына кирген мугалимдердин арасынан бир окуу жылына карата катчыны шайлайт.
3.4. Педагогикалык кещеш окуу жылынын башталышында бекитилген иш план боюнча иштейт.
3.5. Педагогикалык кещештин заседаниелери окуу жылынын жъръшънд= 4 жолу =тк=ръл=т. Муктаждыкка жараша кезексиз чакырылган педагогикалык кещештер =тк=рълъшъ мъмкън.
3.6. Педагогикалык кещештин чечими ачык добуш менен, айрым учурларда ъчт=н эки к=пчълък добуш менен жабык търънд= кабыл алынат. Эгерде чечим кабыл алууда добуштардын саны барабар болуп калса, анда чечъъчъ добуш катары педагогикалык кещештин (мектептин директорунун ) т=рагасынын пайдасына чечилет.
Педагогикалык кещеш тарабынан кабыл алынган чечим колективдин мъч=л=ръ ъчън милдеттъъ търд= аткарылууга тийиш. Ал эми окуучуларды экзаменге кийиръъ, класстан класска к=чъръъ, кайрадан класска калтыруу, экзамендерден бошотуу, толук эмес жана орто билими ж=нънд=гъ къб=лъктъ, аттестаты беръъ жана мугалимдердин иштерин баалоо (сыйлоо жана жазалоо) ж=нънд=гъ маселелердин ишке ашырылышы боюнча мектептин директору тарабынан атайын буйрук чыгарылат.
Педагогикалык кещеш тарабынан окуучуну мектептен чыгаруу ж=нънд=гъ чечим окуучулардын =зън-ъзъ башкаруу комитеттеринин, ата-энелердин (алардын ордун алмаштыруучулардын) сунуш пикирлеринин негизинде райондук (шаардык) жашы жетпегендер менен ишт== комиссиясынын макулдугу менен гана кабыл алынат. Окуучуну мектептен чыгаруу ж=нънд=гъ чечимдин к=чърм=съ, окуучунун мън=зд=м=съ (педагогикалык кещеште бекитилген) менен бирдикте райондук (шаардык ) билим беръъ б=лъмън= жана жашы жетпегендер менен ишт== комиссиясына тиешелъъ башка билим беръъ мекемесине жиберилет.
3.7. Кещеш тарабынан кабыл алынган чечимдердин аткарылышын к=з=м=лд= иштерин мектептин директору ишке ашырат. Ар бир кещештин заседаниесинин алдында мурдагы кещеште кабыл алынган чечимдердин аткарылышы боюнча кыскача маалыматтарды берет.
3.8. Педагогикалык кещештин мъч=л=ръ билим беръъ мекемесинин иштерин жакшыртуу боюнча кещешке маселелерди коюга укуктуу.
3.9. Мектептин директору, эгерде педагогикалык кещеште кабыл алынган чечимге макул эмес болсо, анда анын аткарылышын токтотот жана бул ж=нънд= жазуу жъзънд= райондук (шаардык) билим беръъ б=лъмън= акыркы чечим кабыл алуу ъчън жиберет. Райондук (шаардык) билим беръъ б=лъмънън башчысы ъч къндък м==н=тт= райондук (шаардык) профсоюз комитети менен бирдикте жогорудагы арызды карап чыгып, педагогикалык кещеште к=пчълък добуш менен кабыл алынган чечимди негиздеп карап, бул талаш-тартыш суроо боюнча акыркы чечимди кабыл алат.
4. Педагогикалык кещештин иш кагаздары.
4.1. Педагогикалык кещештин заседаниесинде протокол жазылат. Жазылган протоколго кещештин т=рагасы жана катчысы кол коет. Педагогикалык кещештин протоколу жазылган китепче билим беръъ мекемесинде 5 жылга чейин сакталат.
-
-
-
Усулдук бирикмелердин жобосу
-
Бекитемин:
Директор: К.Тунтеев
«2» сентябрь 2020-жыл
Мидин Алыбаев орто мектебинин усулдук бирикмеси жонундо
Жобосу
I . Жалпы жоболор
Усулдук бирикме жалпы билим беруучу уюмдун усулдук кызматынын мугалимдерди билим беруу предметтери, билим беруу тармагы, тарбия иштеринин турлору боюнча бириктируучу тузумдук болугу болуп саналат.
Усулдук бирикме бир (бир нече) билим беруу тармагына ( КРнын жалпы орто билим беруу боюнча алкактык улуттук куррикулумунда сунушталган билим беруу тармактарына) караштуу предметтерден сабак беруучу учтон кем эмес мугалим бар болгондо тузулот:
1. Тилдер ( мамлекеттик, расмий, эне тили(озбек,тажик) жана чет тилдери
2. Социалдык жана ден соолук маданияты (тарых, жаран таануу, адеп,дене тарбия,сергек жашоо мунозу, коопсуз жашоо мунозу, коопсуз жашоо ишмердигинин негиздери)
3. Математикалык (математика, алгебра, геометрия, информатика, корком онор,музыка)
4. Табигый -илимий (химия, биология, физика, география)
5. Башталгыч класстар
6. Чет тилдер (орус , англ.тили)
Усулдук бирикмеге иш тажрыйбасы бай, чыгармачыл мугалим(класс жетекчиси) башчылык кыла алат.
Иштин негизги багыттарын, мазмунун, формаларын жана усулдарын усулдук бирикменин мучолору билим беруучу уюмдун максаттарына жана милдеттерине ылайык аныктап, билим беруучу уюмдун усулдук кенеши бекитет.
Билим беруучу уюмдарда тарбиячылардын, класс жетекчилердин ж.у.с.да усулдук бирикмелери тузулушу мумкун.
Усулдук бирикмелердин саны, мучолорунун саны, мучолорунун саны, мучолорунун саны билим беруучу уюму аткармакчы болгон милдеттерди чечуу зарылдыгына жараша аныкталат да, педагогикалык кенештин чечими менен белгиленет жана билил беруучу уюмунун директорунун буйругу менен бекитилет.
Усулдук бирикменин курамына кирген мугалимдер окуучулар тийиштуу билим беруу тармагындагы (тармактарындагы) предметтер боюнча даярдайт.
Усулдук бирикмелер билим беруучу уюмунун директорунун окуу-тарбия иштери боюнча орун басарынын (илимий-усулдук иштер /ИУИ боюнча орун басарынын) корсотуусу менен директордун буйругуна ылайык тузулот, кайра уюштурулат жана жойулат.
Усулдук бирикмелер директордун окуу тарбия иштери боюнча орун басарына ( илимий усулдук иштер /ИУИ боюнча орун басарына ) туздон-туз баш ийишет.
Усулдук бирикмелер ишмердигинде КРнын Конституцисынын, билим беруу тармагына тиешелуу мыйзамдарын жана ченемдик- укуктук актыларын жетекчиликке алышат.
1. Мектептин усулдук бирикмесинин максаттары:
Мугалимдердин кесиптик камылгасын жана кесиптик чеберчилигин арттыруу, ошондой эле жаш мугалимдердин кесиптик осушуно осушуно колдоо корсотуу ( насаатчылык кылуу)
Предметтер /билим беруу тармактары боюнча окутуу сапатына, максаттарына жана натыйжаларына карата бирдиктуу талаптарды камсыздоо.
Бирдиктуу билим беруу, тарбиялоо,инсанды жетилтуу жана калыптандыруу чойросун камсыздоодочыгармачыл иштоого шарт тузуу. Мугалимдердин педагогикалык ишмердигинин натыйжалуулугун баалоо.
2. Мектептеги усулдук бирикменин милдеттери:
Билим беруу маселелери боюнча ченемдик жана усулдук документтерди иликтоо, мектеп денгээлиндеги ченемдик документтерди ( нускамаларды,келишимдерди) иштеп чыгуу.
Мектеп компонентин тандоого жана тузууго катышуу.
Сабак беруунун турдуулугун жана ар кыл денгээлдуулугун эске алып, предмет боюнча автордук окуу китептердин мазмунун иргоо жана тузуп чыгуу.
Мугалимдердин жекече иш пландарын бекитуу, автордук программаларды жана усулдарды талдоо.
Кочуу класстарында жыйынтык текшеруу жол-жобосу учун аттестациялык материалды, бутуруу класстарында жыйынтыктоочу аттестация откоруу учун (оозеки экзамендер учун) аттестациялык материалды бекитуу.
Предметтин окутулуш абалына талдоо жургузуу.
Тийиштуу тематика боюнча бири-биринин сабагына катышууну уюштуруу,жетишилген натыйжаларды ар ким озу жана биргелешип талдоо.
Предмет боюнча ар кайсы автордун иштелмелери менен таанышуу,предметтен сабак беруу усулдарын талдоо.
Предмет боюнча усулдук иштелмелер менен таанышуу максатында белгилуу тема боюнча ачык сабактарды уюштуруу.
Алдынкы педагогикалык тажрыйбаны иликтоо, жалпылоо жана жайылтуу.
Предмет боюнча эксперименттик иш жургузуу.
Предмет боюнча билим беруу стандартынын негизинде программанын оздоштурулушуно баа беруунун бирдиктуу талаптарын иштеп чыгуу.
Окуучуларды аралык жана жыйынтыктоочу ( тематикалык, зачеттук ж.б.у.с) аттестациялоо тутумун иштеп чыгуу.
Билим беруучу уюмунда предметтик жумалыктарды ( он кундукторду) уюштуруп откоруу, предметтик олимпиадалардын ,сынактардын кароолдордун биринчи баскычын уюштуруп откоруу.
Окуучулар менен предмет боюнча класстан тышкаркы иштерди ( факультативдик курстарды, ийримдерди ж.б.у.с) уюштуруу.
Окуу кабинетине, сабактын жабдылышына коюлуучу заманбап талаптарга ылайык предмет боюнча окутуу каражаттарын окутуу.
УИБнин жаш мугалимдери менен иштешуу.
Мугалимдерди оз алдынча кесиптик билим алуусу , кесиптик чеберчилигин жогорулатуу курстарындагы иши жонундо отчёт беруу, чыгармачыл иш сапарлар жонундо отчетторду угуу.
3. Мектепте усулдук бирикменин аткарган кызматтары.
Мектептеги иш планын, усулдук темасын, райондук усулдук кабинеттердин сунуштарын чагылдыруучу усулдук бирикменин ишин пландоо.
Отурумдарды откоруу,семинар сабактарды, тренингдерди, ачык сабактарды ж.у.с откоруу аркылуу мектепте кесиптик чеберчиликти жогорулатуу тутумун уюштуруу.
УБ предметтери боюнча класстан тышкаркы иштерди даярдоо.
Усулдук бирикменин ар бир мучосунун эмгекке катышуу коэффициентинин ( ЭЭК-КТУ) аныктоо учун комиссия тузуу.
4. Усулдук бирикменин ишин уюштуруу.
Мугалимдердин усулдук бирикмеси оз ишин уюштуруу учун жетекчи шайлайт.
Усулдук бирикменин ишмердиги мектеп планына ылайык жузого ашырылуучу пландоонун , педагогикалык жамааттын иштеп чыгуусуна кабыл алынган кабыл алынган усулдук теманын, райондук усулдук кабинеттердин нускалоонун негизинде уюштурулат. Пландоо процессинде мугалимдердин оз алдынча кесиптик билим алуу пландары эске алынат.
Бирикменин иш планын мектеп директорунун окуу-тарбия боюнча орун басары окуу жылынын башталышында бекитет.
Мугалимдердин усулдук бирикмеси белгилуу жана берилген тематика боюнча семинардык сабактарды, сабактар турмогун уюштура алат.
Окуу жылы боюу окуу жылы боюу тематикалык ачык сабактарды жана класстан тышкаркы иш чараларды уюштуруу менен коштолгон бирден кем эмес практикалык семинар откорулот.
Окуу жылынын аягында билим беруу уюмунун директорунун орун басары усулдук бирикменин ишин талдап, УБнын акыркы отурумунда ишти жакшыртуу боюнча озунун нускоолорун айтат.
УБ документтери мектепте уч жыл сакталат, андан сон УБ отурумдарын протоколдорду, МУБ ишинин планы жана тандалышы он жыл сактоо учун архивге тапшырылат.
5. Мектептеги усулдук бирикменин документтери
УБ ачуу жонундо буйрук.
Усулдук бирикменин торогасын дайындоо жонундо буйрук.
Усулдук бирикме жонундо жобо( КР БИМ бекиткен же нускаган)
УБ мугалимдериин кызматтык милдеттери.
МУБнин откон жылдагы ишинин талданышы.
Жаны окуу жылына карата усулдук иштин темасы,анын максаты,олуттуу,эн маанилуу багыттары жана милдеттери.
УБ отурумдук окуу жылына тузууго иш планы. УБ мугалимдерин предмет боюнча ачык сабактарды жана класстан тышкаркы иштерди откоруу графиги.
УБ ишинин ар айлык планы.
УБ мугалимдери жонундо маалымат банкы; сандык жана сапаттык курамы (курагы,билими,адистиги,сабак берген предмети, жалпы жана педагогикалык стажы, квалификациялык категориясы, сыйлыктары,наамы, телефону).
УБ мугалимдеринин оз алдынча алуу темасы жонундо маалымат. УБ деги чыгармачыл отчёттору, ишкер оюндар ж.б.
Усулдук жума откоруу планы ( эгер УБ оз алдынча откорсо).
Программалар ( предмет боюнча автордук ,факультативдердин, ийримдердин).
Предмет боюнча окуу прогаммалары жана алардын окуу –усулдук камсыздалгандыгы. Календарлык –тематикалык пландоо ( предмет боюнча ,жекече,факультативдик сабактар, предметтик ийримдер боюнча )
Мектеп ичиндеги козомол (экспресс маалымат жана талдоо маалым каттары, диагноздоо)
УБ отурумдарынын протоколдору.
6. Усулдук бирикме мучолорунун укуктары.
Кесиптик денгээлин жогорулатуу учун сунуштарын даярдоо жана мугалимдерди корсотуу.
Мектептеги окуу- процессин жакшыртуу жонундо сунуш айтуу: усулдук бирикмеде топтолгон алдынкы пеагогикалык тажрыйба жонундо материалдарды жарыялоого сунуштоо:
Мектеп жетекчилерине усулдук бирикменин эксперименттик ишке жигердуу катышкан мугалимдерин сыйлоо маселелерин коюу;
Мугалимдерге кесиптик чеберчилигин жогорулатуунун ар турдуу формаларын сунуштоо;
Окуучулардын окуучундагы жана тарбиясындагы масалелер боюнча коп-кенеш алуу учун
мектеп директорунун орун басарына кайрылуу :
Мугалимдердин аттестациялоону уюштуруу жана бул иштин мазмуну боюнча сунуш киргизуу;
Усулдук бирикмеден мугалимдерди ар кайсы денгээлдеги « Жыл мугалими» жана «Мыкты класс жетекчи» конкурстарына корсотуу;
7. Усулдук бирикме мучолорунун милдеттери.
Усулдук бирикме мучолорунун томонкудой милдеттери бар.
Кесипкой чеберчилигин арттыруу жагынан иштоо.
Усулдук бирикменин отурумуна , практикалык семинарларына, илимий –усулдук семинарларга, алдынкы тажрыйба мектептерине ж.у.с. катышуу.
Педагогикалык ишмердигин оз алдынча талдоо негиздерин оздоштуруу.
Усулдук бирикменин усулдук жана маалымат иштерине катышуу
Окутулуучу предметтин, курстун, факультативдин ж.б мазмунун илимий-усулдук камсыздоо боюнча документтерди иштеп чыгуу.
Окуу предметтеринен сабак берууну диагноздоо, божомолдоо пландоо маселелери боюнча материалдарды иштеп чыгуу.
Тажрыйбаны жалпылап, билим беруучу уюмдагы педагогдор арасында жайылтуу.
Окуучуларды окутуунун жана тарбиялоонун натыйжалуу усулдары боюнча чыгармачыл отчётторду откоруу.
Жаш мугалимдерге жардам беруу.
Мектептин мугалимдери учун предметтен сабак беруунун орчундуу маселелери боюнча кеп кенеш откоруу.
Мектептин мугалимдери жана окуучулары учун илимий-практикалык конференцияларды уюштуруу жана аларга катышуу.
8. Усулдук бирикменин ишмердигин козомолдоо.
Усулдук бирикменин ишмердигин козомолдоо.
·Усулдук бирикменин ишмердигин билим беруучу уюмунун директору бекиткен мектептин усулдук иш жана ички козомол жургузуупландарына ылайык мектеп директорунун окуу-тарбия иштери боюнча орун басары, мектеп директорунун ИУИ боюнча орун басары козомолдойт.
Мектептеги усулдук бирикменин жетекчисине коюлуучу квалификациялык талаптар
1. Жалпы жоболор:
Мектептеги усулдук бирикменин жетекчисинин жогорку кесиптик билими жана билим беруу тутумунда иштеген эмгектик стажы 5 жылдан кем эмес болуш керек.
Мектептеги усулдук бирикменин жетекчиси туздон туз мектеп директорунун ( ОТИже илимий –усулдук иштер боюнча) орун басарына баш ийет.
Мектептеги усулдук бирикменин жетекчиси озунун ишмердигинде КР нын мыйзамдарын жетекчиликке алат.
2. Функционалдык милдеттери
Бекитип берилген мугалимдер тобунун усулдук ишин уюштуруу, бул ишти жетектоо жана аткарылышын козомолдоо.
3. Кызмат милдеттери
Мектеп усулдук бирикменин жетекчиси томонкудой милдеттерди аткарат:
Талдайт:
·Бекитип берилген мугалимдер тобунун усулдук ишинин маселелерин жана натыйжаларын:
·Катышкан сабактарынын жана башка турлордогу иштеринин формасын жана мазмунун.
Пландалган усулдук иштин натыйжасын божомолдойт;
Пландайт жана уюштурат;
·Бекитип берилген педагогдордун утурумдук жана келечектеги ишин:зарыл усулдук документтерди иштеп чыгууну;
·Программанын аткарылышы жана ага бекитилип берилген педагогдордун окуучуларынын билим даярдыгынын текшеруу иштерин даярдап откорууну;
·Бекитип берилген педагогдордун квалификациясын жана кесиптик чеберчилигин жогорулатуунутеске салып турат6
·Бекитип берилген педагогдордун зарыл усулдук документтердин иштеп чыгуусун;
·Бекитип берилген педагогдордун окуу пландарын жана программаларын аткаруусун;
Усулдук бирикменин ишин жетектейт, козомолдойт:
·Усулдук бирикменин ишин
·Озу жетектеген усулдук бирикмедеги мугалимдердин окуучуларынын билим даярдыгынын калыс бааланышын.
Катышат:
·Окуу прцессин камсыздоочу усулдук документтерди иштеп чыгууга
·Озу жетектеген усулдук бирикмедеги педагогдордун пландарын жана пландарын ондоп- тузоого
·Усулдук бирикменин жана усулдук кенештин отурумдарына
Усулдук бирикмедеги педагогдорго усулдук иштер боюнча кеп-кенеш берет:
Озу жетектеген усулдук бирикмедеги мугалимдердин усулдук ишмерлерин баалайт;
Озу жетектеген усулдук бирикменин басууга даярдаган усулдук материалдарын редакциялап, жайылтат;
4. Укуктары
Усулдук бирикменин жетекчиси озунун компетенциясынын чегинде томонкудой укутарга ээ:
Озу жетектеген усулдук бирикменин мугалимдеринин откоргон сабактарына бардык учурда кире алат ( бирок сабак башталгандан кийин ото зарыл болбосо, кирууго жана сабактын журушундо педагогго сын пикир айтууга акысы жок);
Катыша алат:
·Мектептин билим беруу саясатын жана стратегиясын иштеп чыгууга ,тийиштуу стратегиялык документтерди тузууго;
·Педагогдорду аттестациялоого
·педагогикалык кенештин ишин
·озу жетектеген усулдук бирикменин педагогдорун тандап алууга жана иш ордун аныктоого;
Сунуш киргизе алат:
·озу жетектеген усулдук бирикмелиги мугалимдердин конкуреттуу усулдук долбоорлорун баштоо, токтотуу же убактылуу токтотуу жонундо;
·озу жетектеген усулдук бирикмедеги мугалимдерге колдоо корсотуу, материалдык жана моралдык туртку беруу жонундо;
·окуу-усулдук ишти оркундотуу боюнча;
Озу жетектеген усулдук бирикмедеги мугалимдердин биргелешкен жана жекече окуу-усулдук ишинин журушун жана натыйжаларын козомолдоо жана баалай алат.
Талап кыла алат:
·туздон-туз баш ийгендерден иш документтерин текшеруу жана тузотуу киргизуу учун;
·мектеп жетекчилеринен озунун кызмат милдеттерин аткаруу учун зарыл маалымат материалдарын жана ченемдик –укуктук документтерди пайдалануу учун:
Бекитип берилген педагогдордон кесиптик адеп ченемдерин жана талаптарын сактоону, мектеп коомдоштугу кабыл алынган ( милдеттуу турдогу ) пландар менен программаларды аткарууну талап кыла алат. Озунун кесиптик чеберчилигин жогорулата алат.
5. Кызматы боюнча мамилелери жана байланыштары.
Мугалимдер менен биргеликте УБ ишмердигин пландайт. Иш планы менен дректорунун ОТИ боюнча орун басары менен макулдартырылат да, пландалган мезгилден тартып беш кундон кечиктирилбей мектеп директору тарабинан бекитилет.
УБ жетекчиси томонкулор менен иштешет:
·Мектептин педагогикалык жана усулдук кенештери менен
·Райондук УБ менен
·Мектеп директорунун ОТИ, тарбия иштери боюнча орун басарлары,класс жетекчилер, социалдык педагог менен;
Окуу жылы аяктагандан кийин беш кун ичинде директорунун ОТИ/ИУИ боюнча орун басарына МБнин ишмердиги жонундо жазуу жонундо отчет берет.
Билим беруучу уюмдун директорунун ОТИ /ИУИ боюнча орун басарынан ченемдик-укуктук жана уюштуруу-усулдук муноздогу маалыматтарды алат ,тийиштуу документтер менен таанышат.
Озунун компетенциясына кирген маселелер боюнча билим беруучу уюмдун педагогикалык кызматкерлери, директорунун ОТИ/ИУИ боюнча орун басары менен дайыма маалымат алмашып турат.
Мектеп мугалимине коюлуучу квалификациялык талаптар.
Мугалимдин милдетине томонкулор кирет:
·Окуучуларды окутууну педагогикалык кырдаалдарды жана окутулуучу сабактын озгочолугун эске алуу менен жогорку илимий жана методикалык денгээлде откорот.
·Окуучуларды окутуунун ар турдуу формаларын , усулдарын жана каражаттарын колдонот.
·Малекеттик билим беруу стандартынын негизинде окутуунун жаны технологияларын жана автордук жалпы билим беруучу программаларды ,усулдук колдонмолорду иштеп чыгат жана киргизет.
·Окутулуучу предмет боюнча материалдарын пландаштырылат, билим беруучу программаларынын аткарылышын жана бардык окуучулардын мамлекеттик билим беруу стандарттарынын талаптарындагы базалык денгээлге жетуусун камсыздайт,окуучуларда билгичтиктерди жана кондумдорду каныктандырат, алынган билимдерди практикада колдоно алышын даярдайт.
·Окуучуларды предметтик олимпиадаларга жана кароо-сынактарга катышууга даярдайт.
·Окуучулардын кочуруу экзамендерин откорот, ошондой эле бутуруучулордун мамлекеттик жыйынтыктоочу аттестациясына катышат.
·Мектеп документациясын оз убагында жана туура толтурат.
·Педагогикалык кенештердин , усулдук бирикмелердин ж.б чогулуштарына активдуу катышат.
·Кыргыз Республикасынын мамлекеттик символикасын окуп уйронуу боюнча иштерди алып барат, « Манас» эпосунда берилген жалпы адамзат принциптеринин жана кыргыз элинин , республикада жашап жаткан башка элдердин эн жакшы адаттарына негизделген окуу-тарбия беруу иштерин жургузот.
·Окуу планынын мектеп компонентин ишке ашырат жана предметтик , башка ийримдерди жетектейт.
·Ишти окуучулардын ата-энелери ( же расмий кам коруучулор) менен тыгыз байланышта жургузулот.
·Класстагы окуу чойронун абалына байкоо жургузот жана класс жетекчинин маалымдап турат.
·Окуучулардын жеке психологиялык озгочолукторун изилдейт, алардын жетишуусун талдайт, ошондой эле окуу тартибин жана сабактарга катышуу тартибин сактоону камсыздайт.
·Оз кесиптик жана чеберчилик даярдыгын ырааттуу турдо жогорулатат.
·Балалыкты, бойго жете элек балдардын укуктарын,кызыкчылыктарын коргоо , коопсуздук техникасы,санитардык-гигиеналык режим, окуучулардын эмгектенуу укуктарын коргоо жана билим беруу уюмдарын материалдык-техникалык базасын сактоо боюнча талаптарды аткарат.
·Окуучулардын окуу китептери менен камсыздалышын жана окуучулар колдонгон окуу китептеринин сакталышын козомолдойт.
·Тиешелуу предмет боюнча окуу кабинетинин заманбап жабдыктар жана окуу -дидактикалык материалдар менен жабдуу планын иштеп чыгат.
·Сабакта жана класстан тышкаркы иш- чараларды жургузуу учурунда окуучулардын омурунун жана ден-соолугунун сактыгына жеке жоопкерчилик тартат.
Мугалим томонкулорду билиш керек:
·КР нын Конституциясын жана КРнын символикасын , «Билим беруу жонундогу», «Мугалимдин статусу жонундо» жана башка окуучуларга билим беруу жана тарбия беруу боюнча укуктук-ченемдик документтерин;
·Педагогикалык жана илимий-усулдук маселелерди чечуу учун зарыл болгон коломдо жалпы теориялык предметтин негиздерин;
·Педагогиканы жана педагогикалык психологиянын , социологиянын , физиологиянын жана балдардын гигиенасынын негиздерин;
·Дуйнолук жана олкодогу педагогикалык илимдин жана практиканын жетишкендиктерин;
·Окуучуларды окутуу жана тарбия беруу маселелери боюнча мамлекеттик институттардын жана коомдук уюмдардын функцияларын жана укутарын;
-
-
-
Окуучулардын оздук делолору боюнча Жобо
-
Бекитемин:
Директор: К.Тунтеев
Буйрук № 26
Мидин Алыбаев атындагы орто мектебинин окуучуларынын оздук делолору жонундо
Жобо
- Жалпы жоболор.
- Жобо Кыргыз Республикасынын Билим беруу мыйзамы жана мектептин Уставынын негизинде иштелип чыкты.
- Бул жобо мектеп окуучуларынын оздук делолору менен иш алып баруу максатында иштелип чыгып, бул документацияга тиешеси бар мектептин бардык категориядагы кызматкерлеринин ишмердуулугунун тартибин аныктайт.
- Бул жобо мектепте буйрук менен бекитилет жана мектептин административдик жана педагогикалык кызматкерлеринин бардык категориялары учун милдеттуу болуп саналат.
- Окуучулардын оздук делолорун жургузуунун тартиби
- Окуучулардын оздук делолору биринчи жолу мектепке биринчи класска киргенде класс жетекчи тарабынан тузулот. Мектептин директору кол коюп, печать менен бекитет.
2.2 « Кабыл алуу» жонундогу буйруктун чыгышы учун ата-энесинин арызы негиз болот.
2.3 Оздук дело окуучунун буткул окуган убактысында жургузулот.
2.4 Оздук делодо жазуулар даана, ирээттуу жургузулот. Оздук дело номерленет жана алфавиттик китепте окуучунун фамилиясынын тушунда жазылат.
2.5 Окуучунун ата-энесинин фамилиясы ,аты, атсынын аты,жашаган айылынын ,районунун, облусунун, республикасынын аты кыскартылбай толтурулат. Туулган куну жана жылы араб цифрасы менен ,айы соз менен жазылат.
2.6. Окуу жайынын(мектептин) аты мектептин уставы менен бирдей кыскартылбай жазылат.
2.7. Оздук делону толтурууда томондогу документтер талап кылынат:
-- ата-энесинин мектептин директорунун наамына баланы биринчи класска кабыл алуу жонундогу директордун визасы жана кабыл алуу буйругунун номери коюлган арызы;
-- тиешелуу прививкалары корсотулгон, баланын физикалык жана психикалык осуусунун абалынын мониторинги корсотулгон амбулатордук, медициналык картасы;
--туулгандыгы туураалуу куболуктун куболондурулгон кочурмосу;
-- оздук делодогу документтер степлер менен бекитилет жана талапка жараша кошулат.
2.8 Жетишуу табели жыл сайын толтурулат. Бааларды ондоого жол берилбейт. Зарыл учурда директордун макулдугу менен ондолот жана колу коюлуп ,печать менен тастыкталат.»кийинки класска кочурулду» же «кийинки жылга кайталоого калтырылды» деген педагогикалык кенештин чечими класс жетекчинин колу коюлуп ,печать басылып тастыкталат.
2.9 Оздук делолор атайын болунгон жерде сакталат. Бир класстын оздук делолору алфавиттик тартипте салынып, чогуу бир папкада сакталат.
2.10 Оздук делолордун абалын козомолдоо мектептин директору жана дирек тордун окуу тарбия иштери боюнча орун басарлары тарабынан жургузулот.
2.11. Оздук делолорду текшеруу мектептин ички текшеруу планына ылайык бир жылда эки жолудан кем эмес жургузулот. Зарылчылык болгондо текшеруу плансыз ,оперативдуу жургузулот.Козомолдоонун максаты-окуучулардын оздук делолорунун туура жургузулушу.
III. Класс жетекчилердин окуучулардын оздук делолору менен иштоосунун тартиби.
3.1. Окуучулардын оздук делолору класс жетекчи тарабынан толтурулат. Оздук делодо жазуулар так, тыкан болушу зарыл. Ар бир жылдын аягында «класс жетекчинин колу» деген графанын астына печать басылат
3.2 Класс жетекчи папканын биринчи бетине окуучунун толук аты жонун
алфавиттик тартипте жазылган оздук делосунун номерин, уй адреси, телефон
номери тушурулгон тизмесин коёт . Папкада классы жана класс жетекчисинин
фамилиясы жазылат. Окуу жыл ичинде окуучу кетсе кеткендиги жонундо белги
коюлат. Тизме жыл сайын алмаштырылат.
3.3 Класс жетекчи оздук делолордун абалын чейрек сайын текшерип турат.
3.4. Окуучулар жонундо жалпы маалыматтардагы озгоруулор класс жетекчи
тарабынан туздолуп турат.
3.5 Жыл ичинде окуучулардын оздук делолоруна жаны документтер кошулуп
турат. Окуучу 16 жашка толгондо, паспорттун кочурмосу кошулат.
IV Окуучу мектептен кеткен мезгилде оздук делосун беруунун тартиби
4.1. Окуучунун оздук делосу ата-энесинин арызынын негизинде кеткендиги жонундо
буйрук чыккандан кийин берилет.
4.2. Оздук делону беруудо секретарь алфавиттик китепке окуучунун кеткендиги
жонундо жазууну тушурот. Ата-энеси оздук делосунун берилиши жонундо белги графасына кол коёт.
4.3. Окуучу жыл ичинде кеткенде класс жетекчи ошол мезгил учун баалардын
кочурмосун тузуп берет.
4.4. Мектепти бутуп кеткенден кийин, ата-энеси талап кылбаган оздук делолор
мектептин архивине откорулот, анда окуучу кеткенден кийин 3 жыл сакталат .
4.5. Белгиленген моонот буткондон кийин керектоо талабы болбогондуктан жок
кылууга жатат.
4.6. Оздук делолорду жок кылуу жетекчи дайындаган комиссия тарабынан жок кылуу
актысын тузуу менен ишке ашырылат.
- Жалпы жоболор.
-
-
-
Дептерлердин жургузулушу жана текшерилиши боюнча Жобо
-
Бекитилди:
Директор: Тунтеев К
«2» сентябрь 2020-жыл
Окуу дептерлерин жүргүзүү жана аларды текшерүү жөнүндө жобо
I. Жалпы жоболор
- Бул Жобо КРнын «Билим жөнүндөгү» мыйзамынын, мектептин Уставынын негизинде иштелип чыккан.
- Бул Жобо дептерлерди текшерүүнү уюштуруунун тартибин аныктайт жана окуучулардын оозеки жана жазуу сөзүнө болгон талаптардын бирдиктүүлүгүн камтыйт.
- Берилген Жобо педагогикалык кеңеш тарабынан каралып чыгып, мектептин мүдүрү тарабынан бекитилет.
1.1. окуучуларды ички маданиятка үйрөтүүнүн бир бөлүгү болуп саналат.
1.2. өзүн контролдоо жөндөмдүүлүгүн калыптандырат, себеби, иштерин көбүрөөк тыкан тариздөөнүн аркасы менен окуучуларда өз иштерин бат-баттан, көбүрөөк кунт коюп жана кайталап текшерүүгө талап пайда болот.
1.3. окуучулардын иштерин кылдаттык менен аткаруусун уюштурат.
2. Текшерүү иштери үчүн дептерлерде, текшерүү ишинин өзүнөн сырткары каталар үстүндө иштөөнү аткаруу керек. Күн сайын каталар үстүндө иштөө толук бир система болуп саналат, анын жыйынтыгы күндөн-күнгө көзөмөлдөнүп турушу керек.
3. Мугалим окуучулардын жазуу (күндөлүк жана текшерүү) иштерин баалоодо милдеттүү түрдө КРнын «4 жылдык башталгыч мектептин биринчи классында окутууну уюштуруу жөнүндөгү» Методикалык каттарына таянат.
4. Баштылгыч мектепте окуучулардын дептерлерин күндө текшерип туруу шартка ылайык.
5. Каталар үстүндөгү иштөө күндөлүк дептерлерде да, текшерүү иштер үчүн дептерлерде да күн сайын жүргүзүлүп турат.
II. Окуу дептерлеринин саны жана аталышы
1.1. Бардык окуу иштерин, ошондой эле текшерүү иштерин аткаруу үчүн окуучулар дептерлердин төмөндөгүдөй санына ээ болушу керек:
1-таблица
предмет
1-класстар
2-4-класстар
эскертүү
Орус тили
I-III чейрек
Жазуу 1, 2, 3, 4
IV чейрек
2 жумушчу дептери
2 жумушчу дептер
Текшерүү иштери үчүн 1 дептер
Кепти өстүрүү үчүн 1 дептер
Жазуу дептеринен тышкары 1-класстарга бир же эки жумушчу дептердин болуусуна уруксат берилет
Математика
I-III чейрек
Жазуу 1, 2, 3, 4
IV чейрек
2 жумушчу дептери
2 жумушчу дептер
Текшерүү иштери үчүн 1 дептер
Жазуу дептеринен тышкары 1-класстарга бир же эки жумушчу дептердин болуусуна уруксат берилет
2-таблица
Предмет
Дептерлердин саны
5-9-класстар
10-11-класстар
Орус тили
2 жумушчу дептер, текшерүү иштери (диктант) үчүн 1 дептер
Кепти өстүрүү үчүн 1 дептер
1 жумушчу дептер жана текшерүү иштер үчүн 1 дептер
Адабият
1 жумушчу дептер Кепти өстүрүү үчүн 1 дептер (8-9-класстарда)
1 жумушчу дептер жана чыгармачылык иш үчүн 1 дептер (дил баян)
Математика
2 жумушчу дептер, текшерүү иштер үчүн 1 дептер
Алгебра
2 жумушчу дептер, текшерүү иштер үчүн 1 дептер
1 жумушчу дептер, текшерүү иштер үчүн 1 дептер
Геометрия
1 дептер
1 дептер
Англис тили
1 дептер жана сөздүк
1 дептер жана сөздүк
Физика, химия
1 жумушчу дептер, текшерүү иштер үчүн 1 дептер, лабораториялык жана практикалык иштер үчүн 1 дептер
1 жумушчу дептер, текшерүү иштер үчүн 1 дептер, лабораториялык жана практикалык иштер үчүн 1 дептер
Биология, география, жаратылышты үйрөнүү, тарых, технология, ТТКН, музыка, чийүү, улуттук-регионалдык жана мектептик окуу планынын курсу
1 дептерден
1 дептерден
2. Дептерлерди тариздөөгө жана жүргүзүүгө коюлган талаптар
2.1. Окуучулар 12-18 барактан турган стандарттык дептерлер менен колдонушат. Жалпы дептерлер 7-9-класстарда көп көлөмдөгү иштерди аткарууну талап кылган окуу предметтери үчүн гана колдонулат. Орус тили жана алгебра боюнча жалпы дептерлер 9-класстан тартып колдонулат.
2.2. Предмет боюнча дептердин абалы тыкан болушу керек. Анын сыртында (биринчи барагы) төмөнкүдөй жазуу болушу керек.
Мидин Алыбаев атындагы орто мектебинин
___-классынын окуучусу
_________________________________
______________ жазган дептери
1,2-класстын окуучуларынын дептерлерин мугалим толтуруп берет.
Текшерүү иштери, кепти өстүрүү боюнча иштөө, лабораториялык жана практикалык иштер боюнча дептерлерде тиешелүү жазуулар жазылат.
2.3. Окуучуларга дептердин четиндеги чийинге жазууга уруксат берилбейт (чоң класстарда гана лекция жазуу учурунда белгилөөлөрдү жазса болот).
2.4. Таза жазуу боюнча көнүгүүлөрдү окуучулар жумушчу дептерлеринде аткарышат. 1-2-класстарда тамгалардын үлгүсүн мугалим жазып берет, 3-4-класстарда ар бир баланын жеке өзгөчөлүктөрүнө жараша тандалып жазылат. Иштин көлөмү: 1-класстын экинчи жарым жылдыгында 2 сап, 2-класста – 2-3 сап, 3-4-класста – 3 сап.
2.5. Орус тили боюнча дата жумушчу саптын ортосунда жазылат. Биринчи класста сабаттуулукка үйрөнүү мезгилинде дата мугалим тарабынан жазылып берилет. Сабаттуулукка үйрөнүү мезгилинде жана төртүнчү класстын аягына чейин күн сан түрүндө жана айдын толук аты жазылат.
Мисалы: Аяк оонанын жыйырма бири
1-6-класстарда математика боюнча дептерлерде ишти аткаруу датасы сапка араб цифрасы жана айдын аталышы, 5-9-класстарда орус тили боюнча дептерлерде–жазуу түрүндө, бөлөк предметтер боюнча дептерлерде сан менен жазылат.
2.6. Четки чийиндин өлчөмүн мугалим окуу предмети боюнча жазуу иштеринин өзгөчөлүгүнө жараша чечет.
2.7. Ар бир сабакта дептерге тема, ал эми кыргыз тил, орус тили, математика, алгебра жана геометрия боюнча сабактарда–аткарылып жаткан иштин түрү (класстык иш, үй тапшырма, өз алдынча иш, диктант, жат жазуу, дил баян ж.б.) жазылат.
2.8. Дептерлерге көнүгүү аткарууда окуучулар борборуна көнүгүүнүн, маселенин, суроонун номерин жазуусу керек.
2.9. Дептерлерде чакмакты жана сызыкты калтырып жазуунун тартиби төмөндөгүдөй:
- математика (алгебра, геометрия) боюнча–эң үстүңкү чакмактан баштап жазылат, ар түрдүү тапшырмалар ортосунда 2 чакмак, үй тапшырма менен класстык иштин ортосунда–4 чакмак, дата менен иштин аталышынын ортосунда – 1 чакмак калтырылат;
- туюнтма, теңдеме, барабарсыздык ж.б. тилкелеринин ортосунда 3 чакмак оңго жылып, төртүнчүгө жазылат;
- кыргыз тил,орус тили боюнча–бир иштин ичинде сызык калтырылбайт, үй тапшырма менен класстык иштин ортосунда–2 сызык калтырылат;
- Математикалык туюнтмаларды жазууда бардык символдор (белгилер, цифралар) каллиграфия эрежелерин эске алып жазылат, т.а. графиканы жана жазылып жаткан символдун санына тиешелүү чакмакты сактоо менен. Өзгөчө көп орундуу сандар менен иштөөдө (кошуу, кемитүү, көбөйтүү, бөлүү) сактоо талап кылынат;
- Ар бир жаңы иштин тексти дептердин дата жана иштин аталышы жазылган бетиндеги «кызыл сызыктан» баштап жазылат.
Кызыл сызыкты тариздөөдө оңго 2 смден кем эмес жылуу керек. Кызыл сызыкты тариздөө биринчи класста (III чейрек) текстти тариздеп баштагандан тарта сакталышы керек.
2.10. Кыргыз тили жана математика боюнча жыйынтыктоочу текшерүү иштер атайын ага арналган дептерлерде аткарылат, ошондуктан «текшерүү иш» сөзү жазылбайт: кыргыз тили боюнча дептерлерде иштин түрү гана (мисалы: жат жазуу) жазылат. Бул жалпы дептерлерде аткарылган кыска убакыттуу иштерди белгилөөгө да тиешелүү. Ишти аткаруунун варианты кийинки жумушчу саптын борборунда жазылат.
3. Окуучулардын жазуу иштерин текшерүүнүн тартиби
3.1. Окуучулардын жазуу иштерин текшерүү төмөнкүдөй тартипте болуусу зарыл:
3-таблица
Предметтер/
Класстар
1-5
6
7
8-9
10-11
Математика (алгебра, геометрия), орус тили
Ар бир сабактан кийин
1-жарым жылдыкта ар бир сабактан кийин, ал эми 2-жарым жылдыкта бардык үй тапшырмалар текшерилет
Жумасына 2 жолу
Жумасына 1 жолу
Жумасына 1 жолу
Чет тили
Ар бир сабактан кийин
Жумасына 2 жолу
Маанилүү класстык иштер жана үй тапшырма-лар, бирок жумасына 1 ден кем эмес
2 жумада 1 жолу
Сөздүктү – айына 1 жолу, дептерди - чейрек ичинде 1-2 жолу
Калган предметтер
Ар кандай, чейрек ичинде 1-2 жолу
Ар кандай, чейрек ичинде 1-2 жолу
Ар кандай, чейрек ичинде 1-2 жолу
Ар кандай, чейрек ичинде 1-2 жолу
Ар кандай, чейрек ичинде 1-2 жолу
3.2. 1-7-класстарда кыргыз тил, орус тили жана математика боюнча текшерилип жаткан иштерде бардык кетирилген каталар төмөнкү эрежеге таянып текшерилет:
- орфографиялык ката, цифра, математикалык белги чийилип, үстүнө керектүү тамга, цифра, же белги жазылат;
- керексиз тыныш белги чийилип, керектүүсү кызыл түстөгү калем менен жазылат;
- 5-11-класстарда кыргыз тили боюнча дептерлерди текшерүүдө мугалим катаны кандайдыр бир белги менен (каталарды жана классификацияларды эсептөөдө ыңгайлуулук үчүн) белгилеп алат, баяндама жана дил баяндарды текшерүүдө, орфографиялык жана тыныш белгилердин катасынан сырткары фактылык, логикалык жана кептик каталар белгиленет;
3.3. 8-11-класстарда дептерлерди текшерүүдө мугалим кетирилген катанын санын эсептеп, четки чийинге жазып коюусу максатка ылайык;
Жат жазуу, баяндама, дил баяндарды текшерүүдөн кийин орфографиялык жана тыныш белгилердин катасынын саны кыйшык сызык менен белгиленет.
3.4. Текшерүү иштери (жат жазуулар) текшерилип, окуучуларга кийинки сабакка кайтарылып берилет; дил баяндар–5-7-класстарда бир сабактан кийин, 8-11-класстарда–10 күндөн кийин, баяндамалар–8-11-класстарда 7 күндөн кийин кайтарылат.
-
-
-
КТУнун жобосу
-
Бекитемин:
Директору: К.Тънтеев
«2» сентябрь 2020-жыл
Мидин Алыбаев атындагы орто мектебинин кызматкерлеринин дем беруучу эмгек
акысы жонундо
Жобо
- Жалпы жоболор
- Бул жобо КР. Окмотунун « Билим беруучу уюмдардын кызматкерлеринин эмгек акысын эсептоонун тартиби жонундо» 2011-жылдын 31-майындагы № 270 Токтомуна ылайык иштелип чыкты.
- Эксперттик кенештин курамы мектептин директорунун окуу, окуу-тарбия иштери боюнча орун басарынан, кесиптик бирлик комитетинин окулунон, усулдук бирикмелердин окулдорунон тузулот.
- Эмгектик катышуунун коэффициенти адегенде усулдук бирикмелер боюнча, анан мектептин эксперттик кенеши тарабынан аныкталат.
- Ар бир кызматкердин эмгектик катышуусунун коэффициенти ай сайын, усулдук бирикмелердин мугалимдеринин эмгектик паспортторун толтуруу боюнча комиссия толтурган эмгектик паспорттордогу маалыматтардын негизинде аныкталат
- Эмгектик катышуу коэффициенти мугалимге карата аныкталат жана коэффициенттердин жыйындысынан турат, алардын ар бири окуу процессиндеги,мектептин сабактан тышкаркы ишиндеги жуктун денгээлин, окутуунун натыйжалуулугун, окуучулардын билиминин сапатын, аткаруучулук тартипти чагылдырат.
- Мектептердин кызматкерлерине эмгек акынын дем беруучу фондунун эсебинен толомдор кепилденген эмгек акы болуп саналбайт жана аткарылган иштин натыйжасы боюнча белгиленет жана иштин сапатына жараша болот.
- Эмгекке катыш коэффициентин аныктоо учун индикаторлор:
-- иштин татаалдыгы жана ургалдуулугу;
-- тарбиялык жана класстан тышкаркы иштин сапаты;
-- конференцияларды, семинарларды, педагогикалык кенештерди даярдоо жана откоруу;
--- окуучуларды олимпиадаларга даярдоо;
--- автордук программаларды иштеп чыгуу жана киргизуу;
--- усулдук иш;
--- кабинеттердин абалы;
--- администрациялык жазалардын жоктугу;
--- документтерди сапаттуу жургузуу;
--- аткаруучулук тартип.
Педагогикалык персонал.
• Жеке жетишкендиктеринин портфолиосун түзөт, калыптандырат;
• өз ишине өз алдынча баа берүнүн жүзөгө ашырат, өзүнүн портфолиосун алдын ала толтурат;
• Толтурулган портфолиосу, ишинин сапаты, натыйжалуулугу методикалык бирикменин
чогулушунда талкууланып, упайлар берилет;
• Методикалык бирикмеде мугалимдерге берилген упайлар эксперттик комиссиянын
чогулушунда талкууланып, бекитилет.
Мугалимдерге упайлар төмөндөгү индикаторлор боюнча ыйгарылат:
1. Күндөлүк сабактардын план-конспектилери.
• Толук 3 упай
• 3/2 1 упай
• 3/1 - 1 упай
• жок - 2 упай
2. Предмет аралык олимпиадаларда жетишкендиктери;
А) Райондук деңгээл;
• 1-орун 15 упай
• 2-орун 10 упай
• 3-орун 5 упай
Б) Облусттук деңгээл;
• 1-орун 20 упай
• 2-орун 15 упай
• 3-орун 10 упай
В) Республикалык деңгээл;
• 1-орун 25 упай
• 2-орун 23 упай
• 3-орун 20 упай
• 4-орун 15 упай
3. а)Тесттин жыйынтыгы боюнча;
«5» 3 упай
«4» 2 упай
«3» 0 упай
«2» -2 упай алынат
б) ОРТ
Негизги тесттен орточо балл 110 баллдан ашса
Кыргыз тил, математикага 20 упай
Босогого жетпесе -10 упай
Предметтик тест орточо балл 70 баллдан ашса 20 упай
Босогого жетпесе -10 упай
4. Предмет аралык спартакиада, конкурс, мелдештерде жетишкендиктери;
А) Райондук деңгээл;
• 1-орун 5 упай
• 2-орун 4 упай
• 3-орун 3 упай
Б) Облусттук деңгээл;
• 1-орун 15 упай
• 2-орун 13 упай
• 3-орун 10 упай
В) Республикалык деңгээл;
• 1-орун 25 упай
• 2-орун 23 упай
• 3-орун 20 упай
• 4-орун 15 упай
5. Кесиптик чеберчилигин жогорулатуу боюнча;
• Методикалык бирикменин жетекчилиги 3 упай
• Кесиптик конкурстарга катышуу 5 упай
• Мугалимдер менен тажрыйба алмаштыруусу (нормага жараша упай берилет)
1 упай айына мугалим (4 саат сабакка катышуу керек)
• Семинарларга катышуу ,сабак өтсө 10 упай,
жардам берсе 5 упай
• ММКларга илимий методикалык материалдарды чыгаруу 5 упай
6. Курстардан убагында өтүү
Курстан өткөнүү 3 жылга чейин 3 упай
3 жылдан ашкандарга 2 упай
5 жылдан ашкандарда 0 упай
3 күндүк семинарга баргандарга 2 жылга чейин 1 упай
7. Ачык сабактардын өтүлүсүү:
• Көрсөтмөлүү сабак (сабактын бааланышына жараша упай берилет)
• Ачык сабак (сабактын бааланышына жараша упай берилет)
• Канааттандырарлык 3 упай
• Жакшы 5 упай
• Эң жакшы 10 упай
. ачык сабак өтүлбөсө - 10 упай
8. Класстан тышкаркы иштер боюнча:
• Конкурс, КВН, утренник, кече (байланышына жараша упай берилет)
Мектеп ичи
• Канааттандырарлык 1 упай
• Жакшы 2 упай
• Эң жакшы 3 упай
Райондук деңгээл
1 орун 10 упай
2 орун 8 упай
3 орун 5 упай
4 орун 3 упай
9. Коомдук (жалпы мектептин ишин класс кабинеттерди,
залдарды жасалгалоо) иштерге катышуусу 3 упай
• Предметтик кружоктор кварт 1 упай
• Дубал газета 1 упай
Класс кабинеттерин жасалгалоо
Толук 10 упай
Эң жакшы 3 упай
Жакшы 2 упай
Канааттандырарлык 1 упай
10.. Окуучулардын билим сапаты;
• 50% жогорку 5 упай
• 30-50% чейин 3 упай
• 20 % -3 упай
• 15 % төмөн -5 упай
(мониторинг негизинде аныкталат)
11. Дептерлердин текшерилиши; квартал
• Ирээттүүлүгү убагында текшерилиши
• Канааттандырарлык эмес -1 упай
• Жакшы 2 упай
• Эң жакшы 3 упай
Текшерилбесе -3 упай
(Кварталына)
12. Класстык журналдын толтурулушу боюнча ай сайын
• Катасыз, таза, так толтурулса 3 упай
• Убагында толтурулбаса - 3 упай
• Булгап, ката кетирсе - 5 упай
13. Класс жетекчинин иши.
Класс жетекчилик иш кагаздары тарбиялык, ачык тарбиялык сааттар, окуучулар менен иш алып баруусу, ата-энелерди мектепке тартуусу эсептелет.
(Тарбия завучу менен бирдикте упайлар берилет)
• Канааттандырарлык 1 упай
• Жакшы 2 упай
• Эң жакшы 3 упай
• Канаат эмес -1 упай
• өз убагындаөтпөсүү -3 упай
14. Класстын катышы боюнча (Катыш айына чыгарылат)
(справкасы бар болсо жоктолбойт)
90% жогору 3 упай
85%-90% 2 упай
75%-85% 1 упай
70%-75% - 1 упай
60%-70% - 2 упай
50%-60% - 3 упай
15. Кечигүү, сурануулар 3тон коп кечиксе - 1 упай
Сурануу 1 күнгө - 1 упай
16. Кеңешмеде жакшы иштегени белгиленгендерге 3 упай
17. Башталгыч класстардын 4-класстын мугалимдеринин пландык текшерүүдө
50%-60% билим сапатты көрсөтүү 3 упай
45%-50% билим сапатты көрсөтүү 2 упай
40%-45% билим сапатты көрсөтүу 1 упай
40% төмөн болсо - 1 упай
18. Насаатчылык иштер боюнча канааттандырарлык болсо 1 упай
19. Эксперттик комиссияда иштегендиги ъчън 5 упай
20. Чогулуштарда себепсиз келбесе -3 упай
Суранып кетсе -1упай
Пед.совет - 3 упай
21. Каникул учурунда жумушка келбесе бир кън калса -1 упай
22. Оорукана барактарынын болушу -3 упай
23. Класстын жыштыгы
24. Портфолио
а) мугалим
б) окуучунуку (кварталына)
канаттандырарлык 1 упай
жакшы 2 упай
эщ жакшы 3 упай
жок болсо -3 упай
толук болбосо -2 упай
25. Аткаруучулук тартип 2 упай
-2 упай
26. Аккредитация
% босогодон отсо 20 упай
% босогодон отпосо - 20 упай
27. Кабинет жетекчилик 1 упай
28. Токтом жазгандыгы ъчън 1 упай
29. Буйрук менен эскертүү алгандардан топтогон бир айлык упайынын –жарымы,
согүш алгандардан топтогон айлык КТУсу, упайы толук алынат.
30. Узгултуксуз отулгон расписание боюнча кошумча сабактар учун 3 упай кошулат.
31. Табель тузгондугу 10 упай
- Эксперттик кенештин документациялары
3.1.Эксперттик кенештин отурумдары токтом менен жургузулот.
3.2.Токтомдо усулдук бирикмелер боюнча ЭКК откон квартал учун иштин жыйынтыктары боюнча мектептин эксперттик кенеши тарабынан аныкталгандыгы корсотулот.
3.3. Токтомдун номери жаны окуу жылы менен жургузулот.
3.4. Директордун буйругу менен бекитилет
- Жалпы жоболор
-
-
-
Этика боюнча Жобо
-
Бекитилди:
Мектеп директору: К.Тунтеев
“2” 2020-жыл
Кыргыз Республикасынын жалпы орто билим беруучу
мектептеринде иштеген мугалимдердин этикасы.
I глава. Жалпы жоболор.
- Мугалимдин этикасынын тушунугу.
1) Мугалимдин этикасы – моралдык, маданий жана кесиптик корунушуно карата коомдун талаптарын чагылдырган журум – турум ченемдеринин жана эрежелеринин жыйындысы.
2. Мугалимдин этикасынын максаттары жана принциптери.
2) Этика кодексинде мугалимдер учун этика ченемдери томонкудой
максаттарда белгиленет:
- Мугалимдердин аң сезимине коомго жана мамлекетке кызмат кылуунун жогорку адеп-ахлактуу принциптерин калыптандыруу
- Мугалимдердин бири-бирине болгон ишенимдерин чындоо
- Мугалимдердин бири-бирине сый урматын калыптандыруу.
3)Мугалимдердин этика принциптери томонкулор болуп саналат.
- Чынчылдыгы жана ак ниеттуулугу
- Журум – турумда жонокойлугу жана токтоолугу.
- Кызматтык милдетин аткарууда жоопкерчиликтуулугу жана кесипкойлугу
- Мугалимдин этика принциптерин жана ченемдерин сактоосу алардын кызмат отоодогу милдеттуу шарты болуп саналат.
3.Мугалимдердин этикасынын негиздери
5) Этика кодекси томонку негизги жоболорду камтыйт:
- Кесиптик милдеттуулугун
- Журум – турум маданиятын
II глава
Кесиптик милдеттер.
4. Мектептин мугалимдеринин кесиптик милдеттери:
6) Мугалим кызмат отоо процессинде томонкулорго милдеттуу:
- Кыргыз Республикасынын Конституциясын, укуктук жана эл аралык укуктук ченемдерин жетекчиликке алууга;
- Кызматын ак ниет аткарууга;
- Кесиптештерин жана окуучулардын укуктары менен эркиндиктерин сактоого, аларга кайрылууда ийкемдуу жана конул буруу сапаттарын корсотууго;
- Мамлекеттин кадыр баркын которууго жетекчиликти жана саясатты ачык сындабоого;
- Улуттук, жаш курагы, тили, саясий жана диний коз караштар боюнча кодулоого жол бербоого.
5. Мугалимдин ишин уюштуруу
7) Мугалим кун тартибин сактоого милдетин убагында аткарууга милдеттуу
8) Баланын билим алуусуна ынгайлуу шарт тузууго;
9) Кызматтык мулкко сарамжалдуу мамиле жасоого, пайдаланууга;
10) Мектепке мас абалында келууго, жумуш ордунда спирт ичимдиктерин, банги заттарын колдонууга, тамеки тартууга, ошондой эле орт жана санитардык коопсуздук эрежелерин бузууга тыюу салынат.
6. Белектерди алуу
11) Мугалим кызыкдар адамдардан, окуучулардан белектерди (акча, товар ж.б.) алууга, кызмат абалынан пайдаланууга укуксуз, мугалимдин кадыр баркына шек туудура турган абалдан качууга тийиш.
12) Туулган кунуно, уй-булолук салтанаттарга карата кызматы боюнча кесиптештери тарабынан белектерди алууга жол берилет.
III глава
Журум – турум маданияты.
7. Кызматтагы субординация жана оз ара мамилелер.
13) Мугалим кесиптештерине карата ак ниеттуулукко, кен пейилдикке жардам корсотууго комоктошууго улгу болууга тийиш.
14) Мугалим кесиптештерин урматтоого, аларды ачык сындабоого, жетекчинин чечимине шектенуулорду ачык айтпай жазуу жузундо баяндоого укуктуу
15) Кесиптештери тарабынан этика ченемдерин бузуу фактысы табылса, ал жонундо жетекчиге билдирууго укуктуу.
16) Мугалим субординацияны сактоого, кесиптештерине карата урмат – сый корсотууго, аларды кемсинткен создордон карманууга тийиш.
8. Коомдук саясий ишмердуулук.
17) Мугалим башка кесиптештердин коомдук саясий бирикмелердин, диний уюмдардын ишине мажбурлоого тийиш эмес.
18) Жумуш учурунда кызматтан тышкары иштер менен алектенууго тыюу салынат.
9. Жарандар менен мамилелер.
19) Билим беруу ишинде мугалим калыс болуусу керек.
20) Мугалим жарандар менен мамиледе томонкулорго милдеттуу.
- Так жана кичи пейил болууга;
- Башаламандыкка жол бербоого;
- Озунун таптиптуулугун корсотууго;
- Мамлекеттик башкаруу органдарынын кадыр – баркын колдоого.
10. Мугалимдин тышкы өң түспөлү.
21) Мугалимдин тышкы келбети томонкудой болууга тийиш: мугалимдин туруктуулугун, ишенимдуулугун, маданиятын билдирип, сабырдуулук, тыкандык менен айырмаланып, жалпы кабыл алынган мугалимдик стилге ылайыктуу болуш керек.
22) Кийим – кечек сыпайы, классикалык багытта болушу керек. Кийимдин ото эле кызыл – тазыл болушу шарт эмес. Спорт стилдеги кийим жумуш кырдаалында керек эмес.
11. Пикир алышуу стили.
23) Пикир алышуу стили мугалимдин маданий денгээлин чагылдырат.
24) Башка адамдар менен пикир алышууда мугалим ачык айкындуулук принциптерин сактоосу керек.
IV глава
Этика ченемдеринин бузулушун кароо тартиби.
12. Этика боюнча комиссия
25) Мугалимдин этикалык журум – турумуна арыз, даттанууларды кароо учун этика боюнча комиссия тузулот.
26) Этика боюнча комиссия оз ишин ачык айкындуулуктун, коллегиялуулуктун жана ак ниеттуулуктун принциптеринде жузого ашырат.
27) Этика комиссиясынын мучолорунун саны так эмес, бирок уч адамдан кем эмес санда тузулууго тийиш.
28) Этика боюнча комиссия жамаатта кадыр – баркка жана урмат – сыйга арзыган мугалимдерден жамааттын жалпы чогулушунда тузулот. Комиссиянын торагасы (торайымы) комиссия мучолору тарабынан шайланат. Комиссиянын жеке жана сандык курамы жетекчи тарабынан бекитилет.
13. Этика комиссиясынын ишинин жана ыйгарым укуктарынын тартиби.
29) Этика боюнча комитет оз ишин жылдык пландын негизинде тузот.
30) Этика комиссиясынын жыйналышы зарылчылыгына жараша откорулот.
31) Мугалимдер менен бирге этика маселелери боюнча профилактикалык ангемелешуулорду жургузот.
32) Этика ченемдеринин бузулган учурда, комиссия томонкудой ченемдерди кабыл алат:
- Мугалимди моралдык жактан уяткарат.
- Этика ченемдерин сактоо жонундо жазуу жузундо эскертуу берет.
- Мугалимге карата тартип – жаза чараларды колдонуу жонундо жетекчиге сунуш киргизет.
33) Этиканы бузуу фактылары табылган учурда комиссия аларды ачык чагылдыруунун максатка ылайыктуулугу жонундо жетекчи менен макулдашат.
V глава
Этика ченемдерин бузгандыгы учун жоопкерчилик.
14. Этика ченемдерин бузуунун турлору.
34) Этиканын бузулушу – бул мугалимдердин ушул Кодексте белгиленген журум – турум ченемдерин, эрежелерин сактабоосу.
35) Жосундар маанилуу жана олуттуу деп болунот.
36) Мугалимдин озун гана жаманатты кылган жосун маанилуу деп эсептелет.
37) Мугалим тарабынан этика ченемдери кайталап бузулганда анын жосуну маанилуудон кайра квалификацияланышы мумкун.
15. Этика боюнча комиссиянын чечимдерине даттануу.
38) Этика боюнча комиссиянын чечимине макул болбогон учурда мугалим чечим менен таанышкан учурдан тартып уч жумушчу кундун ичинде жетекчиге кайрылууга же Кыргыз Республикасынын мыйзамдары менен белгиленген моонотто сотко жазуу жузундо кайрылууга укуктуу.
39) Жетекчи мугалимдин жазуу жузундогу арызынын негизинде даттанууларды кароо боюнча аппелляциялык комиссия тузот.
40) Аппелляциялык комисиянын курамына этика боюнча комиссиянын мучолору кире албайт.
41) Аппелляциялык комиссиянын чечими этика боюнча комиссия учун милдеттуу болуп саналат.
42) Аппелляциялык комиссия оз чечимин 7 жумушчу кундун ичинде чыгарат.
-
-
-
Насаатчылык жонундо Жобо
-
Бекитилди:
Мектеп директору: К.Тунтеев
“2” сентябрь 2020-жыл
НАСААТЧЫЛЫК ЖӨНҮНДӨ ЖОБО
I Жалпы жоболор
1.1 Насаатчылык – бул насаатчынын төмөнкүдөй топтордогу адистерге (мындан ары- “жаш адистерге”) кесиптик өсүш жагынан ар тараптуу жардам жана колдоо көрсөтүү ишмердиги:
- педагогикалык билими болсо да, билим берүү мекемелеринде педагог катары иштеген эмгек стажы топтоло элек жаш адистерге;
- окуу-тарбия процессинде кошумча жардамга муктаж болгон адистерге (мугалимдерге);
- мугалимдик кызматка которулган адистерге аткарган кызмат милдеттерине карай окутуу усулдары боюнча кесиптик иш билгиликтерин тереңдетүү талап кылынса;
- билим берүү мекемелеринде педагогикалык эмгек стажы жок, педагогикалык эмес окуу жайларды бүтүргөндөргө;
- педагогикалык адистиктер боюнча сырттан / дистанциялык жол менен окуп жаткан студенттерге;
- мектептерде практика өтүп жаткан жогорку окуу жайларынын күндүзгү бөлүмдөрүндө окуган студенттерге.
Насаатчы-бул предмет жана окутуу усулу жаатында мыкты кесиптик жана инсандык сапаттарга ээ болгон педагог.
- Насаатчылыктын укуктук негизи болуп Кыргыз Республикасынын Билим берүү жана илим министрлигинин ушул Жобосу башка мыйзамдык жана ченемдик актылары саналат
- Насаатчылык-жаш адистин педагогикалык ишмердиги үчүн зарыл иш билгиликтерин өнүктүрүү боюнча насаатчынын тутумдуу, жекече иш жүргүзүшү;
II. Насаатчылыктын максаттары жана милдеттери
- Насаатчылыктын негизги милдеттери
- Насаатчылыктын максаты-жаш адистерге кесиптик такшалуу жагынан көмөк көрсөтүү аркылуу мектептин кадрлар боюнча мүмкүнчүлүгүн бекемдөө.
- мектеп маданиятына көнүктүрүү, мектеп жамаатынын мыкты салттарын жана адеп ченемдерин өздөштүрүүгө көмөктөшүү;
- жаш адистердин педагогикалык ишке дилгирлигин ойготуу жана аларды мектепте алып калуу;
- жаш адистин кесиптик өсүшүн камсыздоо, тапшырылган милдеттерди өз алдынча сапаттууаткаруу жөндөмүн өнүктүрүү.
Насаатчылыктын уюштуруу негиздери
3.1 Насаатчынын талапкерлиги мектептин усулдук бирикмелеринин (МУБ) жыйындарында көтөрүлүп, мектеп директорунун окуу-тарбия иштери боюнча орун басары менен макулдашылат да, мектеп директорунун буйругу менен бекитилет. Насаатчыны бекитүү жөнүндө буйрук жаш адисти тийиштүү кызматка дайындоодон эки жуманын ичинде чыгарылат.
3.2 Насаатчылыкка мектеп директорунун окуу-тарбия иштери боюнча орун басары жанаМУБ башчылары жетекчилик кылат.
3.3 МУБ жетекчиси кесиптик даярдыгы жогорку, усулдук иш жагынан тажрыйбалуу, ошондой эле беш жылдан ашуун педагогикалык иш стажы бар мугалимдердиничинен насаатчыны сунуштайт. Мугалим бир эле убакта экиден ашпаган жаш адиске насаатчы боло алат.
3.4 Насаатчы анын өзү жана жаш адис макул болгон шартта дайындалат. Насаатчы жаш адиске үч жыл бою көз салат.
3.5 Күндүзгү бөлүмдөрдө окуган студенттерге насаатчыны дайындоо ошондой эле буйрук менен бекитилет жана педагогикалык практика учурунда ылайыктуу айлык акы төлөнөт.
3.6 Насаатчы төмөнкүдөй учурларда мектеп директорунун буйругу боюнча алмаштырылат.
- Насаатчы жумуштан бошотулганда;
- Жаш адис же насаатчы башка ишке которулганда;
- Насаатчы менен жаш адис психологилык жактан сыйыша албай калганда;
- Насаатчы тартип жоопкерчилигине тартылганда.
- Насаатчынын ишинин ийгилиги жаш адистин кесиптик өсүшүнө карай бааланат.
- Ишинин ийгилиги үчүн насаатчы шыктандыруу тутумунун алкагында сыйланышы мүмкүн.
- Насаатчылардын демилгеси боюнча Насаатчылар кеңеши түзүлүшү мүмкүн.
IV. Насаатчынын милдеттери
Насаатчынын төмөндөгүдөй милдеттери бар.
- Билим берүү жаатындагы мыйзамдардын жана жаш адистин ээлеген кызматына жараша укук-милдеттерин аныктоочу ченемдик-укуктук актылардын талаптарын билүү;
- Жаш адистин кесиптик ишмердигине тиешелүү муктаждыктарын аныктап билүү;
- Жыл сайын жаш адис менен биргеликте анын кесиптик өсүш планын иштеп чыгуу, белгилүү мөөнөттө аткарылуучу конкреттүү тапшырмаларды берүү, аткарылышына козомол жүргүзүү,зарыл болгон жардамдарды берүү;
- Жаш адиске сабакты пландап өткөрүүнүн практикалык ыкмаларын жана жолдорун өздөштүрүү жагынан көмөктөшүү,ишиндеги күчтүү жана начар жактарын аныктап талдоо жана кемчиликтерин жоюу жолдорун белгилөө;
- Жаш адиске мектеп документтерин (календарлык, сабактын күнүмдүк, тарбиялык пландарды, окуучулардын өздүк иштерин, окуу журналын ж.б.) тариздөөнү жана жүргүзүүнү үйрөтүү.
- Кызматка киргизүү (мугалимге коюлуучу негизги талаптар, ички эмгек тартибинин , эмгекти коргоо жана коопсуздук техникасынын эрежелери менен тааныштыруу);
- Жаш адистин ишине байланышкан маселелерди талтуулоого катышуу;
- Түзүлгөн планга ылайык иш жүргүзүү, анын аткарылышы тууралуу МУБ жетекчисине өз убагында билдирип туруу.
V. Насаатчынын укуктары
Насаатчынын төмөнкүдөй укуктары бар
- Сабактарды, класстан тышкаркы иштерди байкап, талдоо;
- Жаш адистен оозеки жана жазуу жүзүндөгү жүргүзгөн отчётторун талап кылуу;
- мектеп директорунун окуу-тарбия иштери боюнча орун басары жана МУБ башчысынын макулдугу менен жаш адисти окутуп үйрөтүүгө мектептин башка мугалимдерин да катыштыруу;
- кесиптик ар-намысын жана кадыр баркын коргоо;
- жаш адис менен иштөөдөн баш тартуу;
- насаатчылык жаатында кесиптик чеберчилигин жогорулатуу.
VI. Жаш адистин милдеттери
Насаатчылык мезгилинде жаш адистин төмөнкүдөй милдеттери болот.
- Кыргыз Республикасынын “Билим берүү жөнүндө”, “Мугалимдин статусу жөнүндө” мыйзамдарын, өз ишмердигин, мектептин түзүмүн, иштөө өзгөчөлүктөрүн жана функционалдык милдеттерин аныктоочу ченемдик актыларды окуп-үйрөнүү;
- насаатчы менен иштешүү планын аткаруу;
- өзүнүн кесиптик чеберчилигин жогорулатуу боюнча дайыма иштөө;
- насаатчыдан жаңычыл усулдарды жана иштөө ыкмаларын үйрөнүү;
- өзүнүн жалпы билим жана маданий деңгээлин өркүндөтүү;
- насаатчы менен бирге иштелип чыккан планга ылайык өз ишмердиги жөнүндө отчёт берип туруу.
VII. Жаш адистин укуктары
Жаш адистин төмөнкүдөй укуктары бар:
- насаатчыдан жардам алуу;
- өз ишин жакшыртуу боюнча сунуштарын мектеп жетекчилеринин кароосуна коюу;
- кесиптик ар-намысын жана кадыр-баркын колдоо;
- өз ишине баа берген даттануулар жана башка документтер менен таанышуу, алар боюнча түшүндүрмө берүү;
- өзүнүн кесиптик чеберчилигин жогорулатуу;
- кесиптик адеп ченемдеринин бузулушуна байланыштуу өзүнүн таламдарын коргоо;
- насаатчы менен иштөөдөн баш тартуу.
VIII. Насаатчынын ишин жетектөө
8.1. Мектеп директорунун окуу-тарбия иштери боюнча орун басарынын төмөнкүдөй милдеттери бар:
- жаш адисти мектептин педагогикалык жамаатына тааныштыруу, ага насаатчынын бекитилгендиги жөнүндө буйрукту жарыялоо;
- жаш адистин насаатчы менен биргеликте иштеши үчүн зарыл шарттарды түзүү;
- жаш адис менен насаатчынын өткөргөн айрым сабактарына жана предмет боюнча класстан тышкаркы иш-чараларына катышуу;
- насаатчылардын жаш адис менен иштешүү планын түзүшүнө усулдук колдоо көрсөтүү жана практикалык жардам берүү;
- билим берүү уюмундагы насаатчылыкты уюштуруу боюнча алдынкы тажрыйбасын иликтөө, жалпылоо жана жайылтуу.
8.2. Мектептеги усулдук бирикменин жетекчисинин төмөнкүдөй милдеттери бар:
- усулдук бирикменин отурумда насаатчынын иш планын карап чыгуу;
- насаатчынын жаш адис менен иштешүүсүнө тутумдуу, үзгүлтүксүз колдоо көрсөтүп туруу;
- мектептеги усулдук бирикменин отурумунда насаатчынын жана жаш адистин отчётун угуу, мунун натыйжалары менен мектеп директорунун окуу-тарбия иштери боюнча орун басарын тааныштыруу.
IX. Насаатчылыкты жөнгө салуучу документтер
9.1. Насаатчылыкты жөнгө салуучу документтерге төмөнкүлөр кирет:
- насаатчылык жөнүндө Жобо;
- насаатчыга жаш адис бекитилгендиги тууралуу мектеп директорунун буйругу;
- насаатчынын жаш адис менен иштешүү планы;
- насаатчы менен жаш адистин аткарган иши жөнүндө отчёттору;
- өз ара сабакка катышуу, көрүлгөн сабактар менен класстан тышкаркы иш-чараларды талдоо жана өзүн-өзү талдоо (ой жүгүртүү) дептерлери;
- насаатчылык маселелерин караган педагогикалык кеңештердин, Насаатчылар кеңешинин (эгер бар болсо) отурумдарынын протоколдору.
САБАКТЫН ПЛАНЫ
Тема: Насаатчынын жаш мугалим менен иштөөсүн уюштуруу.
(Насаатчылык, ментор, жаш мугалим)
Максаты: а) Педагогдордун чеберчилигин жогорулатуу, жаш адистин кесиптик онүгүүсүн колдоо.Жаш адистердин педагогикалык чеберчилигин жогорулатууга
жетишүү.Кесиптештерине иш тажрыйбасынан бөлүшүү.
б) Башка ойлорду уга билишет, жаңы идеяларды айтышат. Активдүүлүктү көрсөтүшөт.
в) Окутуунун сапатын жогорулатуу үчүн насаатчы, жаш мугалим жаңыча кадам жасап, максаттарды коюшат.
Жагымдуу маанай.
Тегерек формада турушат 2ден санашат 1лер тышында калышат, 2лер ичинде калып 2ден турушат (1-2 маңдай тескей).
Комплемент айтышат.
Калпак
Шөкүлө Топторго бөлүнүшөт
Үкү топу
1-кадам Насаатчы тобу
Ментор тобу
Жаш мугалим тобу
- Насаатчы деп кимди айтабыз?
- Ментор деп кимди айтабыз?
- Жаш мугалим деп кимди айтабыз?
Ар бир топтон бирден лидер чыгып топтун ишин жактайт.
Насаатчы - бул предмет жана окутуу усулу жаатында мыкты кесиптик жана инсандык сапаттарга ээ болгон педагог.
Ментор – бир багытта иш алып барат, айлык аябай иштейт, шыктандырып турат.
Ментордун концепциясы байыркы убакта жаралган, анда ментор деген термин Гомердин “Одиссея” (биздин кылымга чейинки 875-ж.) деген чыгармасында биринчи жолу пайда болгон.
Ал чыгармада падыша Одиссей Троя согушуна жөнөп бара жатып, өзүнүн уулу Телемакуска жана сарайына көз салууну менторго (насаатчыга) тапшырат. Телемакусту Афина кудайы абдан жакшы көрчү, ал “дайыма Телемакустун укмуштуу окуялары учурунда анын жанында болуп, аны бардык кырсыктардан сактайм” деп убада берген. “Согуштун жана акылмандыктын” кудайы Афина өзүнө ментордун ролун алган, ал бул чыгарманын ар түрдүү эпизоддорунда Одиссейге жана анын уулуна кеңеш берип, багыттап турган.
Жаш адис – жаңы насаачылык боюнча Жобого ылайык колдоого муктаж мугалимдерди “жаш адис” деп айтабыз.
- Эмгек стажына карабастан, жумушка жаңыдан орношкон бардык мугалимдерге карата колдонсо болот.
2- кадам Топту 2ге бөлөбүз (ментор тобун)
1.Насаатчынын милдети. Насаатчы тобу
2. Жаш адистин милдети . Жаш мугалим (адис) тобу
2-топтон лидерлер чыгып жакташат
Комментарийди өзүм берем.
3-кадам Бөлүнгөн 2 топко
- Насаатчынын укуктары.
- Жаш адистин укуктары
2-топтон лидерлер чыгып жакташат
Комментарийди өзүм берем.
Жыйынтыктоо. Жалпы мугалимдерди Жобо менен тааныштыруу.
- Жалпы жоболор.
- Насаатчылыктын максаттары жана милдеттери.
- Насаатчылыктын уюштуруу негиздери.
- Насаатчынын милдеттери.
- Насаатчынын укуктары.
- Жаш адистин милдеттери.
- Жаш адистин укуктары.
- Насаатчынын ишин жетектөө.
- Насаатчылыкты жөнгө салуучу документтер.
НАСААТЧЫЛЫК
Мугалимдерди колдоо
Насаатчылык – педагогикалык тажрыйба менен бөлүшүнүн бир формасы болуп саналат, анын жүрүшүндө ишмердигин жаңы баштаган же колдоого муктаж педагог усулдук ыкмаларды устат педагогдун жетекчилинин алдында иш жүзүндө өздөштүрөт.
1 Насаатчылыкты уюштуруу
Кыскача сүрөттөлүшү
Берилген курал жаш мугалимдер үчүн гана эмес, колдоого муктаж мугалимдер үчүн да насаатчылыкты уюштурууда мектептерге жардам берет.
Маалымдама
Насаатчылыкты уюштуруу – бул жаш адисти кесиптик калыптанышы жана өнүгүшү үчүн тажрыйбалуу педагогдун жеке окутуусунун жана тарбия берүүсүнүн формасы. Насаатчылыкты ишке ашырууда колдоого алынган педагогдордун практикалык билгичтиктерин жана көндүмдөрүн калыптандырууга өзгөчө көңүл бөлүнөт. Насаатчылык жамааттык түрдө жүргүзүлүшү да мүмкүн, мындай учурда бир насаачыга бир нече жаш адис/педагогдор бекитилип, ошол эле учурда жеке насаатчылык да жүргүзүлөт (жардамчылык).
Насаатчылык – бул кесиптик мамилелердин модели. Мындай моделде тажрыйбалуу мугалим менен жаш мугалимдин, мугалим менен окуучунун, мугалим менен мектеп администраторунун ортосунда өзгөрүп турган билим берүү мейкиндигинин жаңы шарттарына ылайыкташуу процессиндеги шериктештик божомолдонот.
Бул модел туруктуу кесиптик өсүштүн зарылчылыгына жана инсандар аралык кесиптик мамилелердин өнүгүүсүнө мугалим маани бергенде жемиштүү иштей баштайт.
Модел таанып билүү процессинин конструктивдүү ыкмасына негизделген, турмушка ылайыкташуу процесси катары түшүнөбүз, бул болсо кесиптик жактан өзүн-өзү жакшыртуунун зарыл жана ажыраткыс тутумдуу бөлүгү болуп саналат.
Насаатчылык моделинде инсандар аралык карым-катнаш көндүмдөрүнө чоң көнүл бурулат, ошондуктан педагогикалык жамааттарда психологиялык чөйрөнү көндүмдөрүн жакшыртууга мүмкүнчүлүк берилет. Мунун жыйынтыгында жамааттын ичинде пайда болгон сапаттуу мамилелер мугалимдерге өз чыгармачыл мүмкүнчүлүктөрүн толук ишке ашырууга шарт түзүлөт.
Тажрыйба/билимдер менен бөлүшүүдөн тышкары, насаатчылык иш үчүн жагымдуу чөйрө түзүүчү жана мотивацияны жогорулатуучу факторлорду аныктоону көздөйт. Насаатчылык – стратегиялык жана бирдиктүү процесс. Насаатчылар өздөрүнүн жеке тажрыйбалары жөнүндө айтып беришет. Ар бир тажрыйбалуу лидер насаатчы катары аракеттенип, кеңешин жана колдоосун сунущтай алат.
Берилген куралда биз жаңы насаатчылык боюнча Жобого ылайык насаатчылык боюнча колдоого муктаж мугалимдерди “жаш адис” деп атайбыз.
Насаатчылыкты уюштуруу
- Насаатчынын талапкерлигине усулдук бирикменин чогулушунда тажрыйбалуу педагогдордун арасынан сунушталат, директордун орун басары менен макулдашылып, мектептин директорунун буйругу менен бекитилет.
- Насаатчынын ишин мотивациялоо үчүн эмгек акы фондунан маяна төлөнөт.
- Насаатчынын жаш адис менен алып баруучу ишинин планы түзүлөт.
- Жаш адистин кесиптик өнүгүүсү боюнча ишинин планы түзүлөт.
- Насаатчылыктын натыйжалуулугунун критерийлери түзүлөт.
Насаатчылар кеңешин уюштуруу
Мектепте насаатчылардын саны (7-9 адам) жетиштүү болгон учурда аларга усулдук жетектөөнү ишке ашыруу үчүн коомдук башкаруу органын – Насаатчылар кеңешин түзсө болот. Насаатчылар кеңешинин курамы мектептин педагогикалык кеңешинде аныкталат жана директордун буйругу менен бекитилет. Ага директор өз алдынча өзгөртүүлөрдү киргизе алат.
Насаатчылар кеңеши өз ишин мектеп администрациясы жана аттестациялык комиссия менен макулдаштырып турат.
Насаатчылар кеңешинин биринчи чогулушунда башчы, анын орун басары шайланып, кеңештин мүчөлөрүнүн арасында милдеттер бөлүштүрүлөт. Насаатчылар кеңеши өз чогулущтарын чейрек сайын өткөрүп турат жана мектептин педагогикалык кеңешинде өз иши боюнча жылына бир жолу отчёт берет.
Кеңештин ишинин негизги максаты – мектеп администрациясына насаатчыларды тандоодо, окутууда жардам көрсөтүү жана алардын ишин жөнгө салып турат.
Насаатчылар кеңешинин функциялары
- Насаатчыларга коюлуучу бирдиктүү талаптарды иштен чыгуу.
- Насаатчылык тажрыйбасын жалпылоо жана жамааттык баа берүү.
- Насаатчылардын кесиптик даярдыгын жогорулатууну уюштуруу.
- Насаатчылыктын натыйжалуулугу, усулдук иштелмелерди жана сунуштарды даярдоо менен байланышкан көйгөйлөрү изилдөө.
Насаатчылар кеңешинин милдеттери
- Насаатчылар резервин тандоого жана жаратууга катышуу.
- Насаатчыларга усулдук жана практикалык жардам көрсөтүү.
- Насаатчылардын алдыңкы иш тжрыйбасын изилдөө, жалпылоо жана жайылтуу.
- Чогулущтарда насаатчылардын жана жаш адистердин аткарган иштери жөнүндөгү отчётторун угуу.
Тиркеме
Насаатчыга жаш адистерди бекитүү жөнүндө директордун буйругунун үлгүсү.
(Буйруктун варианты)
БУЙРУК
Насаатчылыкты уюштуруу жана насаатчыларды дайындоо жөнүндө
Жаш адистердин кесиптик жактан өрчүүсүнө көмөк көрсөтүү, ошондой эле окуу-тарбия жана усулдук иштерине байланышкан милдеттерди жогорку деңгээлде аткарууга жөндөмдүү чебер мугалимдерди даярдоо максатында
БУЙРУК КЫЛАМ:
- Жаш адистерге насаатчылар дайындалсын:
Математика мугалимине (аты-жөнү)... мугалими (аты-жөнү)...
Кыргыз тили жана адабияты мугалимине (аты-жөнү)... мугалими (аты-жөнү)
- Насаатчыларга (аты-жөнү) эмгек акы фондунан төлөмдөр белгиленсин.
- “____” _________ 20___-ж. чейин МУБдун жетекчилери (аты-жөнү) жана (аты-жөнү) насаатчылардын иш планын жана жаш адистердин кесиптик өнүгүүсү боюнча пландарын макулдашып, окуу-тарбия иштери боюнча директордун орун басарына (аты-жөнү) бекитүүгө беришсин.
- Насаатчылардын ишмердигине көзөмөл жүргүзүү МУБдун жетекчилерине (предмет, аты-жөнү) жана окуу-тарбия иштери боюнча директордун орун басарына (аты-жөнү) жүктөлсүн.
- Насаатчылык жөнүндө жобо (бул мектепке ыңгайлаштырылган) бекитилсин.
- Буйрук менен мектептин бардык кызматкерлери таанышып, кол коюшсун.
- Бул буйруктун аткарылышына көзөмөл окуу-тарбия иштери боюнча директордун орун басарына (аты-жөнү) жүктөлсүн.
Мектептин директору: Аты-жөнү
2. Насаатчынын жаш адис менен таанышуусу
Кыскача сүрөттөлүшү
Берилген курал насаатчыга жана жаш адиске өз ара мамилелерин туура түзүүгө жана биринчи жолугушуудан баштап келечектеги жемиштүү чыгармачыл карым-катнашка негиз жаратууга мүмкүнчүлүк берет.
Маалымдама
Жаңы окуу жылынын биринчи күндөрүндө иш абдан көп болот, бирок насаатчыга жаш адис менен жолугушуу үчүн убакыт табуу кыйын экендигине карабастан, бул милдетти аткаруу өтө зарыл. Анткени биргелешкен иш-аракеттерди пландаштырууну алгачкы күндөрдө эле баштоо зарыл. Жаш адис үчүн мектептеги ишинин биринчи күндөрүнөн эле тажрыйбалуу педагогдун колдоосун сезүү абдан маанилүү. Ушуга байланыштуу насаатчыларга жардам катары карым-катнашты демилгелөө үчүн курал берилет.
Жолугушуу – “Жакындан таанышалы...”
- Жолугушууну пландыштырууда төмөнкү шарттарды эске алуу зарыл:
- Биргелешкен ишмердикти баштоо үчүн жолугушууну мүмкүн болушунча тезирээк өткөргөн туура .
- Жолугушууга эч нерсе тоскоолдук кылбагандай болуу керек.
- Талкуулоо үчүн болжолдуу суроолор
Жеке маалымат
- Өз ара эркин иш мамилелерине шарт түзүү үчүн расмий эмес маалымат менен бөлүшүңүз (мисалы: кызыгуулар, жакшы көргөн жерлер, мугалим болуу тууралуу биринчи оюңуз ж.б.)
Жаңы окуу жылынын башталышы менен байланышкан сезимдер
- Жаңы окуу жылынын башында адисте кандай сезимдер пайда болгонун талкуулагыла. Жаңы окуу жылынын башталышы менен байланышкан адистин коркуу жана тынчсыздануу сезимдерине оң жооп кайтаргыла.
- Мындай бардык сезимдерди мыйзам ченемдүү нерсе катары кабыл алгыла.
- Өз эскерүү/тажрыйбаларыңар менен бөлүшкүлө: жаңыдан ишке орношкон учурда тынчсыздануу сезими менен кантип күрөшкөн элеңер, айтып бергиле.
Алдын ала түзүлгөн график
- Жаш адис менен биргеликте кийинки бир нече күнгө иш планын түзгүлө.
- Графикке мектеп, жабдык, материалдар ж.б. менен таанышууну кошкула.
- Жаш адистерге арналган педагогикалык кеңештердин, чогулуштардын, иш-чаралардын тартиби жөнүндө эскерткиле, мындай иш-чараларга жаш адистин катышуусу зарыл.
Жардам берүүгө даярдык
- Жардам берүүгө даяр экениңерди билдиргиле, бирок, жаш адис иш процессинде жолуккан көйгөйлөрдү айтып, өзүнүн окуп-үйрөнүүсү үчүн жоопкерчиликти өзү алышы керек экенин баса белгилегиле. Жаш адиске жумуштун алгачкы бир нече жумасында күндөлүк толтурууну сунуштагыла.
Биринчи он жумушчу күнү откөндөн кийин...
Иштин биринчи күнү бүткөндөн кийин жаш адисте суроолор жаралышы мүмкүн, ал мурдатан, класска алгач киргенде мындай суроолор пайда болорун куткөн эмес. Насаатчы жаш адисти суроолорго жооп берүү менен гана колдобостон, эмоциялык жактан да колдоо көрсөтүүсү маанилүү.
Жаш адис менен пландаштырылган ар бир жолугушуу анын кесиптик өнүгүүсүнө болгон насаатчылыктын үзгүлтүксүз коштоосунда болушу керек. Кандайдыр бир убакыт өткөндөн кийин (мисалы, бир жума) насаатчынын сабакка катышуусун пландаштыруу зарыл, сабакка катышкандан кийин аны талкулоо абдан маанилүү.
Ушул учурдан баштап, насаатчы даяр жоопторду берген адамдан карым-катнаштын кийинки баскычына, насаатчынын ролун аткарганга өтөт. Ал:
- Карым-катнашты диалогдун негизинде түзөт;
- Ойлонулган чечимдерди кабыл алууга жана рефлексияга көмөктөшөт;
- Окуп-үйрөнүүдөгү өзгөрүүлөрдү колдойт;
- Жаш адистин чыгармачыл изденүүсүнө көмөктөшөт.
Насаатчылык төмөнкүлөрдү талап кылат:
- Насаатчы менен жаш адистин ортосунда ишенимдүү мамилелердин орношун;
- Даярдануу жана рефлексия кылуу үчүн убакыттын бөлүнүшүн;
- Насаатчылык прцессиндеги ар бир катышуучунун ролунун так бөлүштүрүлүшүн;
- Натыйжалуу угуу көндүмдөрүн колдонушун;
- Чечимди издөөгө көмөктөшкөн коучингти колдонушун;
- Маалыматтарды чогултууну жана ойлонулган кайтарым байланышты.
Ментордун (насаатчылыктын) жаралышы
Ментордун концепциясы байыркы убакта жаралган, анда ментор деген термин Гомердин “Одиссея” (биздин кылымга чейинки 875-ж.) деген чыгармасында биринчи жолу пайда болгон.
Ал чыгармада падыша Одиссей Троя согушуна жөнөп бара жатып, өзүнүн уулу Телемакуска жана сарайына көз салууну менторго (насаатчыга) тапшырат. Телемакусту Афина кудайы абдан жакшы көрчү, ал “дайыма Телемакустун укмуштуу окуялары учурунда анын жанында болуп, аны бардык кырсыктардан сактайм” деп убада берген. “Согуштун жана акылмандыктын” кудайы Афина өзүнө ментордун ролун алган, ал бул чыгарманын ар түрдүү эпизоддорунда Одиссейге жана анын уулуна кеңеш берип, багыттап турган.
3 Жумушка жаңыдан орношкон мугалимдер менен
өткөрүлүүчү иш чаралар
Маалымдама
Көпчүлүк мектептерде жумушка жаңыдан орношкон мугалимдерди мектеп, администрация, мектеп саясаты жана процедуралары менен тааныштырууга багытталган максатуу иш-чаралар уюштурулат. Бул үчүн жумушка жаңы орношкон мугалимдердин кызматка киришүүсү боюнча иш-чаралардын планы түзүлөт. Берилген курал директордун, анын орун басарынын, МУБдун жетекчисинин, насаатчынын жаңы мугалимдер менен бир катар жолугушууларынан турат жана жаңы мугалимдерге мектеп жөнүндө маалыматты окуу жылынын биринчи күндөрүндө берилиши каралган. Эгерде бул процесс ийгиликтүү уюштурулса, анда жумушка жаңыдан орношкон мугалимдер мектепке тез эле көнүп, өз ишмердигине эртелеп көңүл бөлө алышат.
- Мектептин жамааты менен таанышуу:
- мектеп администрациясы, мугалимдер, психолог, социалдык педагог;
- мектептин ички тейлөөсүнө жооптуу кызматкерлер (катчы, китепканачы, медицина кызматкери);
- жардамчы персонал (техперсонал жана коопсуздук кызматы).
Мектептин ичинде жана анын аймагында экскурсия.
- Мектептин ички саясаты жана процедуралары:
- мектеп жөнүндө жана анын саясаты туралуу маалымат;
- мектептин миссиясы;
- мектептин иш тартиби;
- мектептин жалпы планы;
- мектептин тартип саясаты;
- өзгөчө кырдаалдар учурундагы кыймыл-аракеттердин планы;
- кулактандыруулардын процедуралары;
- отчёттуулуктун формалары жана бланктары (окуучулардын кыймыл-аракеттери, жетишүүсү, сабактарга катышуусу);
- негизги кызматкерлердин байланыш телефон номерлеринин тизмеси.
Окуу программасы жөнүндө маалымат
- окуу планы жана программа;
- окуу китептери;
- мугалимдер үчүн усулдук, окуу жана дидактикалык материалдар;
- мектеп документациясы (журналдар, күндөлүктөр, өздүк иштер ж.б.)
- календарлык жана сабактын пландарынын иштелмелери;
- баалоо иштерин өткөрүүгө жана баа коюуга тиешелүү талаптар;
- үй тапшырмасын аткаруу боюнча талаптар;
- насаатчынын сабактар боюнча планынын банкы.
Класстык бөлмө менен таанышуу:
- мектептеги коопсуздук, ачкычтар, жеке буюмдар;
- класстын жабдыктары (окуу жана усулдук адабият, көрсөтмө куралдар, техникалык каражаттар ж.б.);
- мектеп эмерегин жайгаштыруу жана пайдалануу;
- класстык бөлмөлөрдү жабдуу жана пайдалануу.
Мектеп иш-чаралары жөнүндө маалымат:
- ачык сабактар;
- педкеңештер, МУБдун чогулуштары;
- ата-энелер чогулуштары;
- класстан тышкаркы иштер (кароо-сынактар, фестивалдар, спорт иш-чаралары, жарманкелер, дебаттар ж.б.).
- Мугалимдердин кесиптик өнүгүүсү:
- жеке өсүү пландары;
- насаатчылар тарабынан байкоо жүргүзүүлөр;
- МБнин семинарларына катышуу;
- чеберчиликти жогорулатуу системасы;
- мугалимдин аттестациясы.
Жумушка жаңыдан орношкон мугалим менен таанышуу
- Жаңы мугалим менен биринчи жолугушуу жөнүндө окуу жылынын башталышына чейин макулдашып алгыла, кайсы жерде жолугушуу боло турганын аныктагыла.
- Өзүңөр, кесиптик тажрыйбаңар жөнүндө айтып бергиле. Жаңы мугалимге өзү, жеке кызыгуулары жөнүндө айтып берүүгө мүмкүнчүлүк бергиле.
- Жаңы мугалимге бөлүштүрүлгөн класстык бөлмөнү окуу жылына даярдоо иштерине жардам көрсөтүүнү сунуштагыла.
- Окуу жылынын башталышына байланышкан иш-чараларды түшүндүргүлө.
- Жаңы мугалим маалыматты дароо көп эмес, аз-аздан акырындык менен алышына мүмкүнчүлүк түзгүлө. Биринчи эле жолугушууда бардык керектүү маалыматты берүүгө умтулбагыла.
- Мектеп менен таанышууга арналган бардык иш-чараларда жаңы мугалимди коштоп жүрүүгө аракеттенгиле.
- Биринчи жумуш күндөрүн талкуулагыла жана уюштуруу, билим берүү меселелери боюнча жардам бергиле.
- Жаңы мугалимге ак ниет мамиле кылып, ага колдоо көрсөткүлө.
ЭскертүүБерилген куралды эмгек стажына карабастан, жумушка жаңыдан орношкон бардык мугалимдерге карата колдонсо болот.
4. Насаатчылык процессинин баскычтары
(фазалары)
Кыскача сүрөттөлүшү
Берилген куралдын жардамы менен насаатчы насаатчылыкты бир нече баскычта ишке ашырат. Алардын алкагында жаш адис (же жардамга муктаж мугалим) менен ыраттуу жана системалуу иш жүргүзүлөт.
Маалымдама
Насаатчылыкты колдонуунун ар түрдүү формалары бар, алардын бири – жумуш ордунда жүргүзүлүүчү насаатчылык. Бул кесиптик мамилелердин түрү, тажрыйбалуу же улуу кесиптеши жана адиске класстагы жумуш ордунда, сабак өткөрүү процессинде жардам берет жана колдоо көрсөтөт. Насаатчы жаш адиске өз ишмердигин жакшыртуунун стратегиясын иштеп чыгууда көмөк көрсөтүү үчүн сабактарына катышат.
Насаатчылык процессинде төмөнкү баскычтар (фазалар) бар
1-баскыч. Биргелешип пландаштыруу үчүн жолугушуу.
Бул баскычта насаатчы менен жа адис сабактардын пландарында аныкталган окуп-үйрөнүү максаттарын талкуулашат, андан кийин сабактарга байкоо жүргүзүү учурунда насаатчы аныкталган көйгөйгө көңүлүн топтойт. Ал ийгиликти баалоо үчүн колдоно турган сабакка байкоо жүргүзүү куралы менен жаш адисти тааныштырышы керек.
2-баскыч. Байкоо жүргүзүү жана маалымат чогултуу
Насаатчы пландаштырылган сабакка катышуу учурунда байкоо жүргүзөт жана маалымат чогултат. Ал жаш адисте өз алдынча сабакка баа берүү мүмкүнчүлүгү болуш үчүн сабакты видео-тасмага тартыа алса да болот. Алар кайрадан жолугуп, сабакты талдап, талкууланга чейин жаш адис өз сабагын көрүп, баа берип, насаатчыга бериш үчүн суроолорун камдап коёт.
3-баскыч. Биргелешип рефлексиялоо/кайтарым байланыш жүргүзүү үчүн жолугушуу
Сабакка катышкан күнү боло турган биргелешкен талдоо жана сабакка баа берүү үчүн жолугушууда насаатчы жаш адиске байкоо жүргүзүү учурунда чогултулган, бирок иштетиле элек маалыматты берет. Андан кийин насаатчы менен жаш адис аларды бирге талдап, эмнелер ийгиликтүү болду, эмнелер жакшыртууну талап кылат, керектүү өзгөртүүлөрдү киргизүү үчүн кандай чаралар көрүлүшү керек экенин ж.б. аныкташат.
4-баскыч. Кыймыл-аракеттердин жаңы планын түзүү
Бул баскычта жаңы максаттар аныкталат жана жаңы стратегиялар талкууланат. Насаатчы жаш адиске каражаттарды (усулдук китептерди, иштелмелерди, колдонмолорду) сунуштайт, жаш адис аларды жаңы коюлган максаттарга жетүү үчүн колдонот. Насаатчынын жаш адис менен болгон ишмердигинин түрмөгү кайрадан бирок, башка деңгээлден башталат.
Эскертүү
Берилген процессте ар бир баскыч жөн гана туюк тегерек эмес, ал эшилме сызык, мындай ишмердикте улам алдыга жылган сайын жаш адистин күчтүү жактары бекемдеп, ал эми жакшыртууну талап кылган тармактары оңдолуп-түзөлө берет.
6. Сабакка байкоо жүргүзүү аркылуу
насаатчылык жүргүзүү
Кыскача сүрөттөлүшү
Берилген куралды сүрөттөлгөн процедураларды сактоо менен туура колдонсо, анда ал абдан натыйжалуу иштейт. Бул курал менен насаатчылар да, жана кесиптештеринин сабактарына байкоо жургүзүүнү каалаган тажрыйбалуу мугалимдер да, жаш адистер да колдоно алышат.
Маалымдама
Байкоо жүргүзүү качан жана кантип жүргүзүлө турганын аныктоону мугалимдердин өздөрүнө жүктөсөк, анда биз насаатчы менен мугалимдин ортосунда ишенимдүү мамилелердин орношуна, ошондой эле мугалимдин анын сабактарына байкоо жүргүзүлө турганына даяр болушуна жана өзүнүн алсыз жактарына чынчылдык менен мамиле кылуусуна шарт түзүп беребиз. Мониторинг процесстери жөнүндө сөз кылганда, мисалы, директордун орун басарына же МУБдун жетекчисине бир эле убакта көзөмөлдөөчүнүн да, насаатчынын да ролун аткаруу кыйын экенин белгилещ керек. Бирок, кылдаттык жана сылыктык менен мамиле кылганда, бул эки функцияны бирге алып барса болот.
Байкоо жүргүзүү аркылуу насаатчылыкты ишке ашыруу жаш адистерге гана эмес, бардык мугалимдерге пайдалуу, ошондуктан аларды насаатчылык максатында байкоо жүргүзүүгө катышууга демилгелегиле. Балким, силер мугалимдерди насаатчылык процессине өз ыктыяры менен катышууга кантип мотивациялаш керек экени жөнүндө ойлонгондурсуңар. Мугалимдерди насаатчылык аркылуу байкоо жүргүзүүгө катышууга мажбурлоо туура эмес, бирок, мындай практиканы демилгелөөнүн бир нече ыкмасы бар:
- Купуялуулукту камсыздагыла: процесстин жыйынтыктарын насаатчы жана ишмердигине байкоо жүргүзүлүп жаткан мугалим гана билиши керек. (Эгерде купуялуулук сакталбаса жана бул процессти мугалим башкара албаса, анда өзүнө анча ишенбеген айрым мугалимдер өз сабактарына башка мугалимдин байкоо жүргүзүүсүн каалабагандыгын күтсө болот.)
- Мугалимдердин насаатчылык аркылуу колдоо көрсөтүү үчүн сабактарга байкоо жүргүзүүго катышууга милдеттүү эмес, бирок, мындай ишти жылына, жок дегенде, бир жолу өткөрүү керек экендигин жамаатка айткыла.
- Эгерде мектепте видеокамера бар болсо, анда мугалимдерди өздөрүнүн сабактарын тартып, андан кийин окутуунун талдоосун өз алдынча жүргүзүүгө демилгелеш керек. Сабактарга байкоо жүргүзүү аркылуу насаатчылыкты ишке ашыруу практикасын мектепке киргизүүдөн мурда, биз берилген куралдын процедуралары менен жамаатты сөзсүз түрдө тааныштырууну жана аны талкуулоону сунуштайбыз.
Биз ошондой эле кесиптештердин бири-биринин сабактарына байкоо жүргүзүүсүн жана бул процесс боюнча рефлексия жүргүзүүсүн демилгелөөдөн баштоону сунуштайбыз. Эгерде мугалимдерге байкоо жүргүзүү аркылуу насаатчылыкты ишке ашыруу процесси пайдалуу курал болуп көрүнсө, сабакка жүргүзүлгөн талдоонун эч кандай учурлары жөнүндө маалымдабай туруп, алардан эмне үчүн ушундай деп ойлоп жатканынын себептерин айтып берүүсүн сурангыла.
Бул курал 3 баскычтан турат:
- сабакка байкоо жүргүзүүнүн алдында жолугушуу;
- сабакка байкоо жүргүзүү;
- сабакка байкоо жүргүзүүдөн кийин жолугушуу.
Сабакка байкоо жүргүзүүнүн алдында жолугушуу
- Мугалим кесиптешинен сабакка байкоо жүргүзүүсүн суранат. (Насаатчынын тажрыйбасы ишмердигине байкоо жүргүзүлүүчү мугалимдикиндей же аныкынан көбүрөөк болсо, жакшы). Байкоо жүргүзүүнүн алдында жолугушуунун убактысы жөнүндө сүйлөшүп алуу керек.
- Жолугушууда мугалим байкоо жүргүзүү учурунда насаатчы эмнелерге көңүл бура турганын так аныктайт.
- Алар биргеликте төмөнкү суроолорду талкуулашат:
а) сабактарга байкоо жүргүзүү жана кайтарым байланыштын мөөнөтү, орду;
б) сабактарга талдоо жургүзүү жана кайтарым байланыштын мөөнөтү, орду.
4. Мугалим же байкоо жүргүзүүчү менен биринчи жолугушууда төмөнкүлөр жөнүндө сүйлөшүп алуу керек:
- байкоо жүргүзүүнүн жыйынтыктары мугалимге расмий түрдө баа берүүдө колдонулбайт;
- жазуу түрүндөгү отчёт ишмердигине байкоо жүргүзүлүп жаткан мугалимдин өтүнүчү боюнча гана жазылат;
- байкоо жүргүзүүнүн бардык жыйынтыктары конфиденциалдуу болуп саналат, ишмердигине байкоо жүргүзүлүп жаткан мугалимдин уруксатысыз насаатчынын аларды жарыялоого укугу жок.
Эскертүүлөр
Балким, силер сабакка байкоо жүргүзүү насаатчынын сабактын планы менен таанышуусунан башталышы керек деп ойлоп жаткандырсыңар, бирок, андай эмес. Көп учурда мугалимдер окуучуларга сабактын максаттарын жана сабактын процедураларын так эмес түшүндүрүшкөндүктөн, окуучулар сабакта эмне кылуу керектигин так биле алышпайт. Демек, мугалимдерге ушул кырдаалга байланышкан кыйынчылыктар пайда болот. Ошондуктан насаатчы сабактын планы менен алдын ала таанышып алса, анда ал өзүнокуучулардын ордуна коё албайт, тапшырмалар так экенин аныктай албай калат
-
-
-
Эмгекти коргоо боюнча Жобо
-
Бекитилди:
Мектеп директору: К.Тунтеев
“2” сентябрь 2020-жыл
Эмгекти коргоо боюнча жалпы жобо
I Жалпы жоболор
- Билим беръъ уюмунун б=лъмънън технологиялык прцесси жана жабдуулары тууралуу жалпы маалыматтар.Станоктун,жабдуунун тъзълъшънън =зг=ч=лъкт=ръ.Негизги зыяндуу жана коркунучтуу =ндъръштък факторлор жана алардын аракеттенъъ зоналары.Сакталуучу коргогучтар ,тосмолор ажыраткычтар сигнал бергичтер.
- Жумуш аткарып жаткан адамга анын кесипк=йлъгън=, адистигине, кесибине ылайык берилген жумушту гана аткаруу милдети
- Машинада бузук жабдуу, ощ эмес аспаптар жана нерселер менен жумуш аткарууга тыюу салуу.
- Машиналарды ,аспаптарды, жабдууларды ,нерселерди тъзд=н-тъз багытталышы боюнча гана пайдалануу милдети
- Жумуш аткарып жаткан окуучунун ошол жумуштарды аткаруу ъчън гана каралган атайын кийимдерди.атайын бут кийимдерди ,коргонуу каражаттарын коргонуучу жана башка сактагычтарды пайдалануу милдети.
- Жумушчунун окуучунун бул процесске тиешеси болбогон коркунучтуу жана зыяндуу учур пайда болгонунудагы жумушту дароо токтотуу милдети
- Жумушчунун , окуучунун =зън= жана жабыр тарткан адамга биринчи жардам к=рс=тъъ,ошондой эле мугалимге жана билим беръъ уюмунун жетекчилигине кырсык жана оору учуру тууралуу дароо билдиръъ милдети;
- Жмушчунун,окуучунун эмгекти коргоо боюнча ъйр=тм=л=рдъ бузгандыгы ъчън жоопкерчилик тартуусу.
II Жумуш баштаар алдында
2.1 Жумуш орунун жана жумуш аткаруучунун =зън жумушка карата даярдоо
боюнча талап;
2.2 Жабдуулардын, машиналардын, механизмдердин,аспаптардын,
нерселердин абалдарын текшеръъд=н =тк=ръъ боюнча талап;
2.3 Сактануучу коргогучтардын тосмолордун ,ажыраткычтардын,сигнал
бергичтердин ишке жарактуулугун текшеръъд=н =тк=ръъ боюнча талап;
2.4 Жел соргучтарды жана жарык бергичтерди текшеръъд=н =тк=ръъ боюнча
талап;
2.5 Иштете турган заттарды жана материалдарды жумуш орундарын
сактоого карата талаптар;
2.6 Машиналарды,жабдуулардын механизмдерди,материалдарды жана
иштетилъъчъ заттарды жумуш орундарынын абалдарына текшеръъг=
карата талаптар.
2.7 Атайын кийимдерди,атайын бут кийимдерди,жеке каражаттарынын
абалдарына карата талаптар;
2.8 Жумуш баштаар алдында =рт коопсуздугун камсыз кылуу боюнча
талаптар;
2.9 Жумуш аткара турган адамдын жеке гигиенасына карата талаптар;
III Жумуш аткаруу учурунда
3.1 Жумуш ордунда колдонула турган
машиналарга,жабдууларга,механизмдерге, ошондой эле жумуш
уюштуруунун търън= карата жумушчунун аткарган фнкциясына жараша
коопсуз жумуш аткаруу эрежелери.Жумушчу топ болуп аткарган
учурдагы =з ара аракет жана жъръм-турум;
3.2 Электр жабдуулары жана электр аспаптары менен коопсуз ишт==
эрежелери.Электр кубатына урунуудан коргонуу эрежелери;
3.3 Жабдууларды, механизмдерди коопсуз башкаруу эрежелери;
3.4 Жък к=т=ръъчъ каражаттарды,механизмдерди жана унаа каражаттарын
коопсуз пайдалануу эрежелери;
3.5 Жъкт=рдъ к=т=ръъ, которуу жана жыюу, ташуу жана тъшъръъ эрежелери;
3.6 Механикалаштырылган жана кол менен иштетилъъчъ аспаптар менен
коопсуз ишт== эрежелери;
3.7 Химикаттар, кислоталар, эриткичтер коопсуздук эрежелери;
3.8 Басым аркылуу иштей турган идиштер менен коопсуз ишт== эрежелери;
3.9 Жумуш орунунда жана жумуш учурунда жарыктандырууга жана
желдетъъг= карата талаптар;
3.10 Электр чубалгыларынын алдында жумуш аткаруудагы коопсуздук
чаралары;
3.11 Аба-ырайынын катаал шарттарында жумуш аткаруудагы коопсуздук
чаралары;
3.12 Талаа шарттарында жумуш аткаруу учурунда эмгек коопсуздугу жана
талаптагыдай эс алууну камсыз кылуу чаралар;
3.13 Кырсык болгон учурдагы жъръм-турум эрежелери;
3.14 Жекече коргонуу каражаттарын, атайын кийимдерди жана атайын бут
кийимдерди колдонуу эрежелери;
3.15 Жумушту аткаруу учурунда =рт коопсуздунун эрежелери;
3.16 Жумуш аткарып жаткан адамдын жеке гигена эрежелери;
IV Жумуш бътк=нд=н кийин
4.1 Жабдууларды, станокторду, механизмдерди электр кубатынан
ажыратууга жана коопсуз токтотууга карата талаптар;
4.2 Жабдууларды, станокторду, механизмдерди аспаптарды жыйыштырууга
жана аларды сактоо жайларына тапшырууга карата талаптар;
4.3 Жумуш аткаруу учурунда байкалган бузулуулар жана мъчълъштъкт=р
тууралуу жумуштун жетекчилигине билдиръъ зарылчылыгы жана аларды
четтетъъ боюнча чараларды к=ръъ боюнча жумуш аткаруучуга карата
талаптар;
4.4 Атайын кийимдерди жана атайын бут кийимдерди, коргонуучу
буюмдарды тазалоо жана тапшыруу эрежелери;
4.5 Жеке гигиена эрежелерин аткаруу боюнча талаптар;
4.6 +рт коопсуздугунун эрежелерин камсыз кылуу боюнча талаптар;
Инструкция №1
- М.Алыбаев атындагы орто мектеби Чаек айылынын борборунда жайгашып, адамдардын =мърън= жана ден-соолугуна коркунуч келтиръъчъ факторлор бар:
-Машиналар =тъъчъ негизги жол мектепке жакын жайгашкан.
-Мектепке жакын аралыкта, чон суу агат.
- Мектепте этияттыкты талап кылган кооптуу кабинеттер бар алар: химия, физика, биология, информатика, кабинеттери жана спорт-зал. Бул кабинеттерде сабак жъръп жаткан учурда жана мугалимдердин талаптарын милдеттъъ търд= аткаруу керек.
- Мектептин ичинде жърг=нд= травма алып калууга мъмкънчълък тъзълб=с ъчън:
-Танапис учурунда чуркап жана търтъшп== керек.
-Тепкичтерден секирб==, тепкичтердин ъстън=н муз тепп==, аттабоо, арт
салбоо керек.
-Коридорлордо суу т=кп== керек.
-Жылуулук беръъчъ трубаларга чыкпоо, асылбоо керек.
- Ар кандай коопсуздуктар, травма алуулар болсо ал тууралуу ошол замат жакын арадагы мугалимге, завучка, директорго билдиръъ керек. Медициналык аптечка химия, физика, биология, информатика, эмгек кабинеттеринде, башталгыч класстардын кабинеттеринде, спорт залда, директордун кабинетинде бар.
- +рт, электр тогунда замыкание болгондо же алардын болушуна шек туулганда, бул тууралуу жакын арадагы мугалимге же администраторго билдиръъ керек. +рт чыкканда 01, милицияны чакырганда 02, тез жардам 03 чалуу керек.
- +зг=ч= кырдаал учурда бардык кызматкерлер жана окуучуларды тезинен сыртка чыгаруу керек. Коркунуч сигналы кыска, кыска к=п жолку звонок търънд= берилет. Окуучулар уюшканда мугалим менен чогуу эвакуация планына ылайык эшикке чыгышат. «Химия коркунучу» сигналы берилгенде колоннанын кыймылы шамалдын багытына туурасынан жъръш керек.
- Мектепке озън шектъъ же агрессивдъъ алып жърг=н адам келсе жакын арадагы мугалимге билдиръъ керек.
- Мектепте мышык же иттердин жъръшън= тыюу салынат.
- Мектептин ичинде тамеки чегъъг=, къйгъзълг=н ширенке таштанды салган идишине ыргытууга, суу тътъкч=л=рънън крандарын ачык таштоого тыйуу салынат.
- Мектептин ашканасында болгон мезгилде столдун ъстън= тамактын калдыктарын, полго кир нерселерди таштабай тыкан болу керек. Тамактануу учурунда кашыктар менен эки жакка шилтебей кыйкырбай, търтъшп=й =зъл=рън тынч алып отуруу керек. Тамак ичерден мурун созсъз търд= колдорун самын менен жууш керек.
- Уборка жъргъзъп жаткан учурда коопсуздук эрежесин сактоо керек, терезелерден башынарды чыгарууга тыюу салынат.
- Мектепте окуучуларга техникалык жана физикалык жактан куч колдонууга тыюу салынат, бардык талаш-тартыш, тынч, жай съйл=шъъ менен чечилиш керек.
- Мектеп окуучулары дежур мугалимдердин жана окуучулардын талаптарын аткарыш керек.
+рт коопсуздугу боюнча
Инструкция №2
Кенже класстын окуучулары ъчън
- Ширенкени алууга жана аны менен ойноого болбойт.
- Печканын, ачык спиралдуу жылыткыч приборлорунун жанында оюнчуктар менен ойноо жана кийим кургатуу коркунучтуу.
- Чондордун уруксатысыз электр приборун жана газ плитаны къйгъзъъг= болбойт.
- Ачык от къйгъйзъп жана анын жанында ойнобош керек.
- Эгер =рт чыкканын к=рс=н ата-энене же чондорго билдиръъ керек.
Чон класстардын окуучулары ъчън
- Ширенке менен кичинекей балдардын ойноосуна жол бербегиле жана алардын колу жетпеген жерлерге койгула.
- Силерге тааныш эмес порошоктордун, алардын упаковкаларын отко кактабагыла.
- Электр жылыткычтарын кароосуз калтырбагыла. Кичинекей балдардын =зд=ръ телевизорду къйгъзъъсън= тыюу салгыла. Ъйд=н чыгаарда электр приборлорун сууругула.
- Бензин куюлган бочка эле эмес, бензинден бошогон бош бочка же бат къйъъчъ суюктук куюлган бочкалар коркунучтуу экенин жана ширенке чагылганда алар оор къйъкт=рг=, травмаларга алып келеерин эсинерден чыгарбагыла.
- Печканы же ачык отту тез къйъъчъ суюктуктардын (бензин, солярка) жардамы менен къйгъзб=гъл=.
- Куйгузулгон костерлорду =чърб=й таштабагыла.
- Кургак ч=птъ жана бактын кебездерин =ртт=б=гъл= жана кичинекей балдарга да аларды =ртт=г=нг= жол бербегиле
- +рт чыккан учурда чондорго билдиргиле жана 01 телефону менен =рт =чъръъ кызматына чалгыла.
Мектептин айланасында.
- Мектептин айланасында от жагууга, факелдерди жагууга, фейерверктерди колдонууга тыюу салынат.
- Мектепке ширенке, къйъъчъ суюктуктарды (бензин, сыр суюткучтар), бат къйъъчъ буюмдарды жана материалдарды алып келъъг= тыюу салынат.
- Класстарда, кабинеттерде ачык жалыны же спиралы бар жарык беръъчъ жана жылытуучу приборлорду колдонууга тыюу салынат.
- Куйуп жаткан ширенкени таштанды салынган урнага ыргытууга такыр болбойт.
- +рт коркунучу пайда болгон учурда кыска, кыска коп жолку звонок менен мектептегилердин баары эшике чыгарылат.
Электр коопсуздугу боюнча
Инструкция №3
- Электр приборлорду къйгъзъъ эрежесин кыйшаюсуз сактагыла: шнурду биринчи приборго бириктиргиле андан кийин розеткага сайгыла. Приборду =чъръъ тескери тартипте кетет.
- Ъйд=н же комнатадан чыгарда, с=зсъз търд= электроприборлорду =чъргъл= (утюг, телевизор ж.б.)
- Розеткага вилканы суу колунар менен сайбагыла.
- Эч качан электр проводун колунар менен тартпагыла – андан замыкание болушу мъмкън.
- Эч качан ачык проводко жакын келбегиле жана тийбегиле, андан ток урушу мъмкън.
- Утюгду, чайникти, плитканы атайын алдына койгон подставкасы жок колдонбогула.
- Токко сайылып турган идишке (металл болсо) жана анын ичиндеги сууга тийбегиле.
- Гъл салган челектерди электр проводунун ъстън= илбегиле.
- Къйъп турган электр приборлорун эч качан суу тряпка менен сърб=гъл=.
- Къйъп жаткан электр приборлорун суу менен =чърб== керек.
- Электр линиялары =тк=н жерге жакын жайгашкан курулуштарга, ъйл=рдън ъстън= жана электр линиялары тартылган столбаларга чыгуу =т= коркунучтуу.
- Ток б=лъштъръъчъ тъзълъшт=рг=, трансформатор подстанцияларга, токтун щиттери турган жерлерге кирбегиле – ал жерде =лъм коркунучу бар!
- Электр лампаларынын ъстън жапканга кагазды же кездемени колдонбогула.
- Электр приборлорун токто сайылып турган учурда ондоого аракет кылбагыла.
- Электр приборлору къйъп баштаса, эгерде =рттъ =чър= албасанар телефондон =рт =чъръъ кызматын чакыргыла.
Жолдо жана транспортто жъръънън коопсуздук эрежелери боюнча
Инструкция №4
- К=ч=г= чыкканда к=ч=д= =тъп бара жаткан кишилерге жолтоо болбош ъчън биринчи сол жагынды, андан кийин он жагынды кара.
- Мектепке бир турган жолду, к=ч=л=рдън кесилиши аз болгон жолун танда.
- К=ч=д= кетип бара жатканда сак бол. Шашпа. Тротуар бар болсо тротуар менен жок болсо жолдун чекеси менен бас.
- К=ч=л=рдън кесилиши канчалык аз болсо, ошончо коркунучсуз.
- Машина =тк=н жолдун чекесинен алыс бас.
- Дарбазалардын жанынан =тк=нд= сак бол: дарбазадан машина чыгып калышы мъмкън.
- Токтоп турган машиналардын жанынан абайлап =т: машинадагы кишилер эшикти ачып жибергенде сени уруп кетиши мъмкън.
- К=ч=л=рдън аркы =йъзън= =т==рд= сол жагынды кара. Эгер машина жок болсо =т. Жолдун ортосуна жеткенде токто. Эгер машиналар =тъп жатса коопсуз жерде туруп тур. Андан кийин он жагынды кара. Эгер машина жок болсо аркы =йъзг= =т.
- Эгер жолдо машинанын кыймылы к=п болсо, аркы =йъзг= =тъш ъчън чон кишилерден же милициядан жардам сура.
- Транспорту аялдамадан кът.
- Автобуска, троллейбуска тъш=рд= тартипти сакта. Башка жъргънчъл=рг= жолтоо болбо.
- Автобуска, троллейбуска астынкы эшигинен кир. Тъш==рд= алдыга =тъп эртерээк даярдан.
- Транспортко тъш==рд= чыгаарда шашпа, търтъшп=.
- К=ч=д=н =т==рд= светофорду кара. Кызыл тъс – ТОКТО, сары тъс – К+НЪЛ БУР, жашыл тъс – Ж+Н+.
- Транспорттун ичинде болгондо, салондун ичинде баспа, кармагычтарды карма, терезеден башынды, колунду чыгарба, аварийный кнопканы кереги жок учурда баспа.
- Жолго жана жолго жакны жерде ойнобо. Машина =тк=н жолдордо велосипед, коньки тепе.
- Машина жакын келип калганда, к=ч=д=н чуркап =тп=.
- Жъръп бара жаткан машинанын артына жармашпа.
Коомдук транспортто коопсуз жъръъ боюнча
Инструкция №5
Коомдук транспорт – кыймылдоонун копту каражаты экенин эсинерден чыгарбагыла, ошондуктан:
- Кеч киргенде киши жок аялдамаларга турбагыла, автобусту кътк=нд= жарык къйъп тургын жерде, элдин арасында тургула.
- Автобус токтогондо биринчи катарга турганга аракет кылбагыла – д=нг=л=ктън астына търтълъп кетишинер мъмкън.
- Транспорт жъръп бара жатканда уктабагыла, тормоз басканда, травма алышынар мъмкън.
- Эшикке ж=л=нб=гъл=, тепкичтерге турбагыла.
- Эгер кеч киргенде жърс=н=р, айдоочуга жакын отургула.
- Кыздар аял кишилердин жанына отурганы аракет кылгыла.
- Эгер салонго калжактаган киши тъшс=, андан бурулуп алгыла, анын к=зън карабагыла.
- +зън=рдън буюмунарды к=рънг=н жерде кармагыла.
Коомдук транспортто тыюу салынат:
- автобуста басканга
- терезеден башты жана колду чыгарганга
- айдоочуну алаксытканга
- кандайдыр бир приборлорду тийгенге
- керексиз учурда авариялык кнопканы басканга.
Жайкы, къзгъ, кышкы мезгилдерде сууда коопсуз жъръънън эрежелери боюнча
Инструкция №6
- Сууга бат киргиле жана сууга киргенде кыймылсыз турбагыла. Калтырак басканын сезсенер, ошол замат суудан чыккыла.
- Тамак ичкенден же кара жумуштан ( футбол ойноо, чуркоо ж.б.) 45-50 минута =тк=нд=н кийин гана сууга тъшъъ керек.
- Суукта жылынуу ъчън жещил конугъъл=рдъ жасоо керек.
- Сууда 30 минутадан ашык болбогула, эгер суу муздак болсо 5-6 минутадан жетиштъъ.
- Эгер кулак оорущар бар болсо, башыщар менен ылдый сууга секирбегиле.
- Суунун астында к=пк= жърб=гъл=.
- Эгер чарчасанар ошол замат жээкти карай съзгъл=.
- Эгер тарамышынар тъйълъп калса калдастабагыла, суунун ъстънд= калкыганга аракет кылып, жардамга чакыргыла.
- Силерге жардам к=рс=тъп жаткан кишини кармабагыла, ал силерди съйр=п жээке чыгарганга жардам бергиле.
Тыюу салынат:
- Тердеп турганда сууга тъшъъг=
- Белги турган жерден ашып съзъъг=
- Моторлуу кайыктарга, баржаларга жакын съзъп барууга
- Чощ толкун сууга тъшъъг=
- Эгер жакын арада съзъп жърг=н кишилер бар болсо вышкадан секиръъг=
- Жээктен жана вышкадан жолдошторущду търтъъг=
Короодо, к=ч=д=, ъйд= жана коомдук жайларда алдын алуу боюнча
Инструкция №7
- Ъйд=н чыгарда эшиктин к=з=н=гън=н же терезеден эшиктин жанында, эшиктин алдында чоочун киши бар-жогун карагыла, эгер болсо кеткиче кът= тургула.
- Лифтке эч качан чоочун адамдар менен тъшп=гъл=, подъездге, тепкичтин жанындагы аянтчага, ал жерде шектъъ адамдар турса барбагыла.
- Эгер лифттен силерге кол салса «Вызов диспетчера» деген кнопканы баскыла, бирок жакын арада силерге жардам бере турган адам жок экенин билсенер кыйкырбагыла.
- Кородо ойноп жатканда масс, карта ойноп жаткан кишилерден чощ балдардан алыс болгула.
- Машинага, мотоциклге эч качан чоочун адамдар менен отурбагыла.
- Эгерде ъйд= чощдор жок болсо кымбат буюмдарды (магнитофон ж.б.) к=ч=г= алып чыкпагыла.
- Кымбат буюмдарды, акчаны (зарылдыгы жок учурларда) =зъщ=р менен алып жърб=гъл=.
- Подвал, ъйдън крышасына, чердагына кирбегиле.
- К=ч=д= ойноп жърг=нд= ъйъщ=р жакын тааныш элдердин арасында болууга аракет кылгыла. Эгер ъйд=н алыс жакка, бийге (дискотекага), магазинге,базарга барсащар тааныш адамдардын айланасында болууга аракет кылгыла жана ъйд=гъ чощдор кайда экенищерди с=зсъз билсин.
- Жардамга чакыруу – бул коркоктук эмес, булл =зън коргоонун, сактоонун зарыл каражаты.
- Эгер сага кол салуучулар к=п болуп, сенден къчтъъ болсо жана жакын арада жардамга келе турган киши жок болуп калса, анда алар талап кылган акчаны, буюмду берип салгыла. Силердин =мъръщ=р жана ден соолугущар бардыгынан кымбат экенин эсищерден чыгарбагыла.
- Эгер силердин артыщардан бир==л=р ащдып калганын байкасащар, элдер к=п жакка, каращгы болсо жарык жакка баскыла (чуркагыла).
- Эч качан кумар ойнобогула, =зг=ч= акчага. Чощ балдар, чощдор, чоочун адамдар менен.
- +зъщдън коопсуздугущ (уурдап кетп==) ъчън т=м=нд=гъл=рдъ жаса:
- К=ч=д=, мектепке барып келъъчъ жолдо, сабактан кийин бир жакка барып келъъчъ жолдо жалгыз болбогонго аракет кыл.
- Мектепке, магазинге, досторущарга ар търдъъ жолдор менен баргыла.
- Эч качан тааныбаган шектъъ адамдар менен съйл=шп=гъл=.
- Чоочун адамдар менен тааныбаган машинага тъшп=гъл=.
- Туугандарыщарга бир жакка барарда каяка кимдер менен барарыщарды, кимдикине канчоощор, кайда чогуларыщарды, кайра кайсы жол менен келерищерди дайыма айтып кеткиле (эгер мъмкънчълък болсо телефон номерищерди, силерди каяктан табу керек экенин)
Жарабаган снаряд, мина, граната жана белгисиз пакет таап алган учурдагы коопсуздук эрежелери боюнча
Инструкция №8
- Транспортто, ъйдън жанында ж.б. пакет (сумка, коробка ж.б.) калып калганын байкасащар, эч качан ага тийбегиле. Анын ичинде жарылуучу нерсе болушу мъмкън.
- Силер таап алган нерсещер ж=нънд= дежур милицияга билдиргиле.
- Эгер транспортто калып калган пакет, сумка, коробканы байкасащар, ошол замат айдоочуга билдиргиле.
- Эгер силер кандайдыр бир себептер менен террористик актынын къб=съ болуп калсащар =зъщ=рдъ жоготпогула. Окуя болгон жерден качып кеткен адамдарды эстеп калганга аракет кылгыла, ал кылмышкер болушу мъмкън.
- Тез жардам келгенче жарылуудан же ок атуудан жабыр тарткандарга жардам к=рс=тъъг= аракет кылгыла. Окуя болгон жерге келген атайын кызматтардын кызматкерлерине =зъщ=р к=рг=н маалыматтарыщарды айтып бергиле.
- Эгер кандайдыр бир себептер менен жарылуучу пакет колущарга тийип калса, анны менен эч качан ойнобогула, оор жаракат алып калышыщар мъмкън.
- Патрондорду отко ыргытпагыла – алар атылып, жаракат алышыщар мъмкън.
- Жарылуучу кислород баллондорунан, басымы бар идиштерден, газ, аба аралашмаларынан, бензинден бошогон бош челектерден сактангыла
- Снарядка, минага, гранатага окшогон шектъъ нерселерди байкасащар ага жакын барбагыла, таш ыргытпагыла: снаряд жарылып кетиши мъмкън. Шектъъ заттын тегерегин тосуп койгула дагы, ал ж=нънд= милицияга 02 телефону боюнча билдиргиле. Таап алган нерсещер ж=нънд= жакын арадагы адамдарга билдирип, милиция келгенче кътъп тургула.
Тыюу салынат:
- Жарылуучу заттарды ордунан жылдырууга, ыргытканга, к=т=рг=нг=.
- Согуш куралдарын чогултууга, сактоого, чачып-чогултканга аракет кылууга, ысытууга жана чапканга.
- Снаряддан колдонгон буюм жасаганга.
- Снарядды отко жакканга, имаратка алып киръъг=.
- Согуш куралдарын чогултууга, металлоломго тапшырганга.
Жабыркаган адамга биринчи медициналык жардам к=рс=тъъ боюнча
Инструкция №9
Ар кандай травма алган адамга биринчи жардамды к=рг=зъъ боюнча аптечкада сакталган дары-дармектер жана таща турган материалдарды колдонуу менен биринчи жардам к=рг=зъъ керек.
Биринчи жардам к=рг=зъъ боюнча аптечка:
- физика, химия, информатика кабинеттеринде
- кол эмгек кабинетинде
- спорт залда
- усулканада
- кабылдамада болушу керек
1. Электр тогуна урулган убакта:
1.1. Жабырлануучуну токтон бошотуу ъчън:
- Электр энергиясын рубильниктин же выключателдин жардамы менен =чъръъ керек.
- Проводдорду кургак саптуу инструменттер менен же доска менен кесип же ъзъп салу керек.
- Жогорудагыларды жасоого мъмкън болбогон учурда, жабырлануучунун кийими кургак болсо, кийиминен тартып токтон ажыратуу керек. Бирок булл учурда =зъщдъ ток уруп кетпегендей абалда жайгашыш керек.
1.2. Тез жардамды чакыруу
1.3. Биринчи медициналык жардам к=рс=тъъ:
- жабырлануучуну бир нерсенин ъстън= жаткыруу
- курун чечъъ, аба киргендей кылып, топчуларды чечъъ
- нашатырь спиртин жыттатуу
- мойнуна жана бетине муздак суу чачу
- к=кър=гън жана тамандарын спирт менен съртъъ
- зарыл болсо, жър=гън= массаж жасоо жана жасалма дем алдыруу
2. … урган учурда т=м=нд=гъл=рдъ аткаруу зарыл:
- жабырлануучуну таза абага алып чыгаруу
- нашатырь спиртине малынган кебезди мурдуна жакындатуу
- зарыл болсо, жасалма дем алдыруу
- дем алганы ощолгондон кийин валерианка тамчысын беръъ.
3. Бир жерин кесип алганда:
- айнек менен кесип алганда: жаракатты жакшылап карап, тазалоо
- жаракатты жугушсуздандыруучу раствор (фурацилин) менен жуу.
- йод менен тазалоо
- тащуу
- эгер к=п кан акса, анда кесилген жерден =йд= жагын жгут менен тащуу, жаракатты катуу тащуу.
жаракатты катуу тащуу.
-
-
-
Мектепке окуучуларды мектепке кабыл алуу боюнча Жобо
-
«Бекитемин»
Директор: К.Тунтеев
«2» сентябрь 2020-жыл
Мидин Алыбаев атындагы орто мектебине окуучуларды кабыл алуу жөнүндө
Ж О Б О С У
I. Максаты жана милдеттери.
1.1. Мидин Алыбаев атындагы орто мектебине “Окуучуларды кабыл алуу жөнүндө жобо” окуучулардын документтерин кабыл алууну, аңгемелешүүлөрдү, окуучуларды мектепке каттоо боюнча жолдору, эрежелери баяндалган негизги нормативдик документ болуп саналат.
1.2. Айыл аймагынан окуучуларды окууга кабыл алуу процессинин калыс жүрүшунө жетишүү
1.3. Милдеттери:
• Окуучуларды мектепке кабыл алуу жөнүндө маалыматтарды өз учурунда даярдоо менен коомчулукка маалымдоо;
• Кабыл алуу комиссиясын түзүү менен анын ишин ачык айкындык, калыстык принципте уюштуруу;
II. Окуучуларды кабыл алуунун негизги талаптары
2.1. 1-класска жана баардык баскычтагы класстарга кабыл алуу ата-эненин каалоосу боюнча жургузулот
2.2. Окуучулардын оздүк делосундагы предметтердин чейректик жана жылдык баалары болууга тийиш.
III. Документтерди кабыл алуу
Мектепке кабыл алууда төмөнкү документтер кабыл алынат:
3.1. Мектеп директорунун наамына жазылган ата-эненин арызы
3.2. Окуучунун өздүк делосу
3.3. Үй-бүлөсү тууралуу маалымдама
3.4. Ф-63-формасындагы медициналык карта
3.5. 3Х4 өлчөмүндөгү 4 сүрөт.
3.6 ОМС кочурмосу
3.7 Туулгандыгы тууралуу куболуктун кочурмосу
IV. Документтерди кабыл алуу жана мектепке каттонун мөөнөтү
V. Кабыл алуу комиссиясы
VI. Мектепке каттоо
VII. Кандай жеңилдиктер бар.
Аз камсыз болгон уй-булонун балдарына женилдиктер каралат.
7.1 Китеп арендасын толоодо;
7.2 Ысык тамак беруудо;
-
-
-
Класс жетекчинин иши боюнча Нускама
-
Класс жетекчинин кызматтык нускамасы
- Жалпы жоболор
- Класс жетекчи өз ишмердүүлүгүндө КРнын “Билим берүү жөнүндө” Мыйзамын, Адам укуктарынын жана эркиндиктеринин Декларациясынын, Балдар укугу жөнүндө Конвенцияны, мектептин Уставын жетекчиликке алат.
- Класс жетекчи кызматына мектептин директору тарабынан дайындалат жана бошотулат. Өргүү мезгилинде жана убактылуу жумушка жарамсыздык мезгилинде класс жетекчинин милдеттери өзүнүн классы жок жана ошол класста иштеп жаткан мугалимге жүктөлүшү мүмкүн.
- Класс жетекчи педагогикалык билимге жана балдар менен иштөө боюнча 3 жылдан кем эмес стажга ээ болууга тийиш.
- Ишмердүүлүктүн негизги багыттары
- Класс жамаатынын ишмердүълүгүн уюштуруу.
- Класс жамаатынын жана айрым окуучулардын окуу иштерин уюштуруу
- Класстын окуудан тышкаркы турмушун уюштуруу
- Мектеп окуучуларын тарбиялоодо алардын инсанын иликтөө жана оңдоп түзөө
- Мектеп окуучуларын тарбиялоодо социалдык жактан коргоо
- Ата – энелер менен иштөө
- Кызматтык милдеттер
- Журналды жүргүзүү
- Окуучулардын өздүк делолорун жүргүзүү
- Класс жамаатын уюштуруу: тапшырмаларды бөлүштүрүү, актив менен иштөө, класстын окуучуларын мектептин кенешине багыттоо, нөөмөтчүлүк ишине көмөктөшүү.
- Класс боюнча, мектеп боюнча нөөмөттү уюштуруу
- Бекитилип берилген каанадагы санитардык – гигиеналык номаларды сактоо
- Тарбиялануучулардын тышкы көрүнүшүнө кам көрүү
- Акысыз тамактануу маселелери боюнча ата – энелерге жана ушундай балдарга классташтарынын болгон мамилеси тууралуу түшүндүрүү иштерин жүргъзүү
- Класс муктаждыктарын каржы жактан колдоого кам көрүү
- Окуучулардын сабакка келүүсүн көзөмөлдөө (сабактарды себепсиз калтырган окуучуларды ата– энелер менен биргеликте көзөмөлдөйт тарбиялоого оор балдар боюнча социалдык педагог менен байланышат).
- Окуу үчүн жагымдуу кырдаал түзүү
- Класста иштеген мугалимдердин ишмердүулүгүн координациялоо.
- Окуучулардын күндөлүктөрү менен иштөө алардын жетишүүсү боюнча ата – энелери менен байланышуу
- Таланттуу балдардын өнүгүүсүнө жаодамдашуу окуучулардын таанып – билүү кызыгууларын өнүктүрүү, ой өрүшүн кеңейтүү (ийримдерге, факультативдик сабактарга конкурстарга, викториналарга олимпиадаларга, кароолорго тартуу; экскурцияларды уюштуруу; театрга, көргөзмөлөргө алып баруу).
- Окуучулар менен иштөө үчүн психологду тартуу (аңгемелешүулөр циклы, жекече сунуштамалар).
- Класста жагымдуу микроклиматты түзүү, инсан аралык мамилелерди жөнгө салуу.
- Айрым окуучуларды же бутүндөй классты тартуу менен класста чыгармачылык иштерди уюштуруу.
- Ден соолукту сактоо боюнча иш чараларды ар бир окуучунун өзгөчөлүктөрүн эсепке алуу менен уюштуруу.
- Балдар коомдук уюмдарына жардам берүү.
- Класстык сааттарды, жыйналыштарды, аңгемелешүулөрдү, ачык сүйлөшүулөрдү эсепке алуу менен уюштуруу.
- Колдо бар методикаларга, класста иштеген мугалимдердин жана ата – энелердин пикирлерине ылайык окуучулардын инсанын иликтөө.
- Окуучулардын мүнөздөмөлөрү менен иштөө.
- Окуучуларга кесип тандоого жардам берүү.
- Ата – эненин кароосуз калган балдардын (эгерде класста бар болсо) укугун коргоо.
- Социалдык жактан коргоосуз категориядагы балдарды эсепке алуу.
- Үй бүлөсү проблемалуу балдарды эсепке алуу.
- Тарбиясы оор өспүрүмдөрдүн, тобокел тобундагы жашы жете электердин иштери боюнча инспекцияда каттоодо турган балдардын жүрүм – турумуна байкоо жъргъзүү.
- Чейрек сайын ата – энелер үчун тематикалык жыйналыштарды өткөрүү.
- Үй булөлөрдөгү тарбия шарттарын иликтөө.
- Ата – энелер менен жекече иштөө
- Класстан, окуудан тышкаркы ишмердүүлүгүн уюштурууга ата – энелерди тартуу.
- Укуктары
- Предметтик мугалимдер өткөрүп жаткан сабакка же ар кандай иш чараларга катышуу (өтө зарылдык болбосо, сабак учурунда класска кирүүгө, сабак учурунда мугалимге эскертүү берүүгө укугу жок).
- Окуу – тарбия процессин бузууга алып келүүчү кылык – жоруктары үчүн окуучуларды мактоо жана жазалоо эрежелеринде аныкталганга ылайык тартип жоопкерчилигине тартуу.
- Мактоо жана жазалоо эрежелеринде аныкталганга ылайык окуучуларга сыйлыктарды ыйгаруу.
- Класстагы окуу тарбия процессин уюштуруу жана айрым окуучулар жөнүндө предметтик мугалимдерге маалымат алуу.
- Класс жетекчи төмөндөгүлөргө жооптуу болуп саналат
- Мектептин уставын жана ички тартиптин талаптарын, мектеп директорунун же анын орун басарынын мыйзамдуу буйругун, кызматтык нускамада аныкталган кызматтык милдеттерин аткарбагандыгы же толук аткарбагандыгы, ага берилген укуттардан пайдаланбагандыгы үчүн.
- Окуучунун инсанынын үстүнөн күч колдонууга же психикалык зомбулукка байланышкан тарбиялоо усулдарын колдонгондугу үчүн (КРнын “Эмгек кодексине” жана КРнын “Билим берүү жөнүндө” Мыйзамына ылайык ээлеген кызматынан бошотулушу мүмкүн).
- Өз ишин окуу жылына жана ар бир чейрекке өз убагында, сапаттуу пландаштырбагандыгы үчүн.
- Эмгек (же жарандык) мыйзам тарабынан аныкталган тартиптеги жана чектердеги материалдык жоопкерчилик.
- Жалпы жоболор
-
-
-
Кабинеттин Жобосу
-
КАБИНЕТТИН ЖОБОСУ.
- Окуу кабинетинде жарык булагынын берилишин гигиеналык талапка жараша жайгашуусу.
- Окуу кабинетинде кабинеттик жабдуунун эрежесине ылайык жана планшеттердин болушу.
- Кабинетте мамлекеттик символикалардын болушу.
- Окуучунун укуктары жана милдеттери, ата-энелердин укуктары менен милдеттерин чагылдыруу.
- Окуу кабинетиндеги инвентардык китепчесинин болушу.
- Ар бир класстын программалык материалдарына карата к=рс=тм= куралдары, таблицалары жана ар кандай схемалардын болушу.
- Окуу кабинетинде методикалык бурч тъзъъ, кабинет башчысынын къчъ менен т=м=нкъл=рдън даярдалып коюлушу:
- предметтик колдонулуучу кошумча адабияттар.
- дидактикалык материалдар.
- тесттер жана текшеръъ иштеринин жыйнактары.
- окуучулардын жекече жана =з алдынча ишт==съ ъчън колдонуучу карточкалар, сър=тт=р, чиймелер, эсептик баракчалар.
- Окутуу жана тарбиялоо ишине колдонулуучу буклеттер.
- Кабинеттеги жашылдандыруу: гълд=рдън жашартылышы жана гъл челектеринин сапаттуу болушу.
- Кабинеттин планынын болушу.
- Коопсуздук эрежесинин болушу.
- Кабинетте аптечканын болушу.
-
-
-
-
Байланыш
-
Адрес школы
-
(+12) 34-567-890
-
svetachokoeva21260@gmail.com
-
М.Алыбаев атындагы орто мектеби, Чаек, Жумгал
-
-
-
Логин
-
-
-
Powered by aSc Edu
-
-
Мектептин Жобосу
-
Кыргыз Республикасынын окмутунун
12.09.2011-ж № 541-токтому менен бекитилген
«Жалпы билим беруу уюму жонундо
типтуу Жобо» нун негизинде иштелип чыгып,
Педагогикалык кещешменин
05 .11.2012-ж. №2-токтому менен
кабыл алынган.
Жумгал районундагы «Мидин Алыбаев » орто мектеби жонундо
жобо
1. Жалпы жоболор
1.«Мидин Алыбаев » атындагы орто мектеби (мындан ары «Мектеп») жонундо Жобо (мындан ары «Жобо») жалпы башталгыч, жалпы негизги жана жалпы орто билим беруу программаларын ишке ашырган мектеп учун иштелип чыгып, педагогикалык кещешменин 05.11.2012-ж. №2-токтому менен кабыл алынган. Кыргыз Республикасынын « Билим беруу жонундо» Мыйзамынын 10 -беренесине ылайык жана ушул Жобонун негизинде мектеп озунун Уставын иштеп чыгат.
2.Мектеп узгултуксуз билим беруу системасынын негизги болугу болуп саналып, мамлекет тарабынан кепилдик берилген милдеттуу жана акысыз жалпы башталгыч жана жалпы негизги билим алууну, ошондой эле акысыз жалпы орто билим алуу боюнча Кыргыз Республикасынын жарандарынын укугун ишке ашыруу учун шарттарды тузот.
З. Мектептин иши томонку принциптерге негизделет:
- республиканын бардык жарандарынын сапаттуу билим алуу укуктарынын тещдиги;
- гумандуулук жана жалпы адамзаттын баалуулуктарынын артыкчылыгы;
- жарандуулук жана патриоттуулук;
- билим беруу процессинин ырааттуулугу жана узгултуксуздугу;
- окутуунун динден тышкары мунозу;
- жоопкерчиликтик жана натыйжалуулук.
4. Мектеп озунун ишинде Кыргыз Республикасынын мыйзамдарын, ушул Жобону жана озунун Уставын жетекчиликке алат.
5. Мектептин негизги максаттары деп мамлекеттик билим беруу стандарттарын аткаруунун жана турмуштук компетенцияларына жетишуунун негизинде окуучулардын инсандык жалпы маданиятын калыптандыруу, кесиптик билим беруу программаларын ан- сезимдуулук менен тандоо жана андан ары оздоштуруу учун негиз тузуу, жарандуулукка тарбиялоо, адамдын укуктары менен эркиндигин урматтоо, толеранттуу болуу, Мекенин, уй-булосун жана курчап турган айлана-чойрону суйуу, эмгекти сыйлоо, сергек жашоо адаттарын калыптандыруу эсептелинет.
6.Мектеп адамдын, коомдун, мамлекеттин кызыкчылыктары учун окуучуларды окутууну жана тарбиялоону жургузуп, инсандын ден соолугун сактоону камсыздаган жана ар тараптан онугуусуно, анын ичинде оз алдынча жана кошумча билим алуу зарылчылыгын каанаттандыруу боюнча дагы ылайыктуу шарттарды тузот.
7.Мектеп мамлекеттик билим беруу стандарттарына ылайык жалпы башталгыч, жалпы негизги жана жалпы орто билим беруунун сапаты, билим беруу жана тарбиялоо процессин уюштурууда окуучулардын жашына жараша психологиялык жана физиологиялык озгочолукторуно, шыктуулуктарына жана жондомдоруно колдонулуучу тариздердин, усулдардын жана каражаттардын шайкештиги, алардын омурлорун жана ден соолуктарын коргоо ченемдери жана эрежелери боюнча Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында аныкталган тартипте жооп тартат.
8.Жалпы башталгыч жана жалпы негизги билим беруу кундузгу таризде жузого ашырылат.Окуучулардын физиологиялык жана психологиялык акыбалдарына байланыштуу жалпы билим беруу программалары уй-булолук жана жекече билим алуу тариздеринде оздоштурулушу мумкун.Мектептин бардык баскычтарында негизги жалпы билим беруу программаларын ийгиликтуу оздоштургон окуучулар оз алдынча билим алуу таризин колдоно алышат.
9. Билим алуунун бардык тариздеринде конкреттуу негизги жалпы билим беруу программасынын чегинде бирдиктуу мамлекеттик билим беруу стандарты иштейт.
10. Жалпы орто билим беруунун жеткиликтуулугун жана вариативдуулугун камсыз кылууга, инсандын шыгына, жондомуно жана ден соолугунун абалына ылайыкташтырып, окутуунун жана тарбиялоонун ынгайлуу шарттары менен камсыздалган билим беруу инфраструктурасын тузуу максатында, билим беруунун мазмунуна коюлуучу конкреттуу маселелер менен талаптарга жана бюджеттик каржылоо шарттарына ылайык ар кандай типтеги класстар тузулушу мумкун. Алардын ишкердуулуктору Кыргыз Республикасынын тийиштуу ченемдик укуктук актылары менен жонго салынат.
2. Мектеп ишин уюштуруу
11. Мектеп юридикалык жак катары Уставы, эсептоо жана башка счеттору, мамлекеттик жана (же) расмий тилдеринде почталык дареги жазылган моору, бурч-моору (штампы) жана бланктары, бекитилип берилген мулку бар уюм болот.
12. Мектеп Кыргыз Республикасынын окмоту бекиткен тартип боюнча мамлекеттик аттестациядан (аккредитациядан) отот.
13. Мектеп уюштуруучунун же ал ыйгарым укук берген органдын макулдугу боюнча юридикалык жак же филлиал статусу бар тузумдук болумдорун тузуп, аларды оз алдынча мулк менен камсыздайт. Тузумдук болумдор озунун тузумдук болумдорун ачууга укуксуз. Юридикалык жак же филлиал статусун алган тузумдук болумдор Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген тартипте мамлекеттик каттоодон отушот. Мектептин тузумдук болумдорунун мамлекеттик аттестациясы (аккредитациясы) Кыргыз Республикасынын тийиштуу мыйзамдарынын негизинде откорулот. Берилген ишеним каттын негизинде иш алып барган тузумдук болумдордун жетекчилеринин дайындалышы мектептин Уставына ылайык жургузулот.
14. Мектеп Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жана келишимдин негизинде кесиптик уюмдарын жана бирикмелерин (педагогикалык ассоциацияларды, союздарды, окутуу-усулдук бирикмелерди ж.б. кенештерди жана уюмдарды) тузууго жана (же) алардын иштерине катышууга укуктуу.
15. Окуучулардын акысыз медициналык тейлоосун саламаттыкты сактоо органдары тарабынан мектепке атайын бекитилген медициналык кызматкер жургузот. Медициналык кызматкердин иш жургузушу учун мектепте атайын болмо каралат, ошондой эле медициналык кызматкердин билдирмеси боюнча билим берууну мамлекеттик башкаруунун тийиштуу региондук органы алдын ала дарылоо каражаттары менен камсыздайт.
16. Мектепте окуучулардын тамактануусун уюштуруу Кыргыз Республикасынын окмотунун токтому менен аныкталат.
17. Мектепте класстардын саны жарандардын тапшырган арыздарына жана санитардык - тазалык эрежелери менен класстардын толукталышына чектуу ченемдердин негизинде жалпы билим беруу процессин жургузуу учун тузулгон шарттарга байланыштуу болот.
18. Мектептин класс-комплекттеринин толукталышынын чектуу ченемин Кыргыз Республикасынын окмоту аныктайт.
19. Мектеп окуучулардын ата-энелеринин (мыйзамдуу окулдорунун) суранычтары боюнча Кыргыз Республикасынын тийиштуу ченемдик укуктук актысынын негизинде акы толонуучу узартылган топторду ачууга укуктуу.
20. Мектепте балдардын психикалык жана физиологиялык денгээлинин окууга толук даяр эместигин жоюу максатында алардын ата-энелеринин (мыйзамдуу окулдорунун) суранычтарын эске алып, уюштуруучунун макулдугу менен Кыргыз Республикасынын тийиштуу мыйзамдарынын негизинде компенсациялуу окутуу класстары ачылышы мумкун.
21. Мектепте уюштуруучунун макулдугу боюнча Кыргыз Республикасынын тийиштуу мыйзамдарынын негизинде акыл-эсинде жана дене тузулушундо кынтыгы бар окуучулар учун (коррекциялоочу) класстары ачылышы мумкун. Окуучуларды атайын (корекциялоочу) класстарга которуу (жиберуу) алардын ата-энелеринин (мыйзамдуу окулдорунун) макулдугу менен психологиялык-медициналык, педагогикалык консультациянын корутундусу боюнча билим берууну мамлекеттик башкаруунун тийиштуу региондук органы тарабынан Кыргыз Республикасынын тийиштуу мыйзамына ылайык жургузот.
3. Билим беруу процесси
22. Мектеп билим беруу процессин негизги жалпы билим беруу программаларынын денгээлдерине ылайык мектептик билим беруунун уч баскычында жургузот:
-жалпы башталгыч билим беруу (окутуунун ченемдик мооноту-4 жыл);
- жалпы негизги билим беруу (окутуунун ченемдик мооноту -5 жыл);
- жалпы орто билим беруу (окутуунун ченемдик мооноту -2 жыл);
23. Башталгыч жалпы билим беруу уюмуна 6-7 жашка толгон балдар кабыл алынат, ар бир класста окутуунун узактыгы бир окуу жылынан кем эмес.
24. Башталгыч жалпы билим беруунун милдеттери болуп окуучуларды окутуу, тарбиялоо жана онукторуу, алардын окуудагы, жазуудагы жана саноодогу жалпы билуулору менен жондомдорун, логикалык ой жугуртуу элементтерин жана таанып-билуу ишин, оз алдынча билим алуунун жана озун-озу уюштуруунун жонокой ыкмаларын, журум-турум жана суйлоонун маданиятын, оздук тазалыгынын негиздерин жана жашоонун сергек адаттарын оздоштуруу эсептелет. Жалпы башталгыч билим беруу негизги жалпы билим алуу учун база болуп саналат.
25. Жалпы негизги билим беруунун милдеттери болуп окуучуларды инсан катары тарбиялоо, тузуу жана калыптандыруу учун социалдык жактан озун -озу аныктоого, оз алдынча иш тажрыйбасын оздоштурууго жана озун-озу козомолдоого багытталган шыктарын жана компетенцияларын онуктуруу эсептелет. Жалпы негизги билим беруу жалпы орто билим, башталгыч жана орто кесиптик билим алуу учун база болуп саналат.
26. Жалпы орто билим беруу жалпы билим беруунун аяктоочу этабы болуп, окуучулардын туруктуу компетенцияларын жана чыгармачылык шыктарын онуктурот, ошондой эле дифференцияланган окутуунун жана кесипти же эмгектенууну ан-сезимдуу тандоо учун даярдоонун негизинде оз алдынча окуу конугуулорун калыптандырууну камсыздайт. Жалпы орто билим башталгыч, орто жана жогорку кесиптик билим беруу программалары боюнча окууну улантууга база болуп берет.Мектептеги Кыргыз Республикасынын тийиштуу мыйзамы аныктаган экстернат таризинен тышкары тездетилген окутуу программалары боюнча жалпы орто билим берууго жол берилбейт.Акыл-эсин жана (же) дене тузулушун коррекциялоого муктаж балдар учун атайын жалпы билим беруу уюмдарынын окутуу мооноту Кыргыз Республикасынын окмоту тарабынан аныкталат.Мектепте тийиштуу шарттар болсо окуучулардын жана алардын ата-энелеринин (мыйзамдуу окулдорунун) суранычтарына ылайык ар кандай окутуу профилдерин жана багыттарын киргизуу мумкун.
27.Мектепте жалпы орто билим беруунун мазмуну мамлекеттик билим беруу стандарттарынын жана негизги жалпы билим беруу программаларынын негизинде аныкталып, аны мектеп оз алдынча ишке ашырат.
28. Мектептеги тилин (тилдерин) Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык уюштуруучу аныктайт жана мектептин Уставында бекитилет.Мектеп Кыргыз Республикасынын мамлекеттик тили деп аныкталган кыргыз тилин мамлекеттик билим беруу стандартына ылайык окутат.Кыргыз Республикасында расмий тили катары орус тили, ошондой эле бир чет тил, Кыргыз Республикасынын Билим беруу жана илим министрлиги (мындан ары-Билим беруу министрлиги) бекиткен Базистик окуу планына ылайык окутулат.
29. Мектептин тийиштуу шарттары (педагогикалык кадрлар, окутуу-усулдук каражаттар, материалдык-техникалык жабдуулар ж.б.) болсо Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык, негизги жалпы билим беруу программаларынан тышкары да кошумча билим беруу программаларын ишке ашыра алат жана кошумча билим беруу кызматын (келишимдин негизинде)корсото алат.
30. Кошумча билим беруу программалары жана кошумча билим беруу кызматы окуучулардын жана ата-энелеринин (мыйзамдуу окулдорунун) макулдуктары менен тийиштуу шарттар тузулсо откорулот.
31. Мектеп Кыргыз Республикасынын тийиштуу ченемдик укуктук акттарын жетекчиликке алып, баа коюу системасын, окутуунун жана тарбиялоонун тариздерин, ыкмаларын жана усулдарын, ошондой эле окуучулардын которуу сынактарынын мезгилдуулугун жана тариздерин тандоого укуктуу.
32. Мектепте Базистик окуу планынын негизинде иштелип чыккан окуу планы боюнча билим беруу процесси откорулот.Окуучулардын окуу жуктому чектелген жуктомдун ченеминен ашпаш керек жана Базистик окуу планынын окуу сабактарын окутууга болунгон сааттарынын санынан томон болбош керек Башталгыч мектеп учун аптада беш кундук, негизги жана орто мектептер учун аптада беш кундук иш режими билим берууну мамлекеттик башкаруунун тийиштуу региондук органы менен макулдашылып, Уставда белгиленет .Окуучулардын сабактарынын режими Кыргыз Республикасынын тийиштуу мыйзамдарына ылайык мектептин Уставында аныкталат.
33. Мектепте окуу жылы 1-сентябрдан башталат. Мектепте билим беруунун I-II-III-баскычтарында окуу жылынын созулушу, мамлекеттик жыйынтыктоо аттестациясынын мооноторун эсептебегенде,34 аптадан кем эмес, ал эми биринчи класста -33 аптаны тузот. Окуу жылынын ичинде каникулдардын созулушу 30 календардык кундон кем эмес, жайында 14 календардык кундон кем эмести тузот. Биринчи класстын окуучуларына окуу жылынын ичинде кошумча бир апталык каникулдар берилет.Мектептин биринчи классында сабактын созулушу 40 минутаны, ал эми экинчиден он биринчи класстарга чейин 45 минутаны тузот.Мектеп жылдык (календардык) окутуу жугуртмосун билим берууну мамлекеттик башкаруунун тийиштуу региондук органы менен макулдашып, бекитет.
34. Мамлекеттик билим беруу саясатын ишке ашырган жалпы билим беруу уюмдарынын ишин мамлекеттик контролдоону билим беруу тармагындагы ыйгарым укуктуу мамлекеттик орган жана билим берууну мамлекеттик башкаруунун региондук органдары жургузот.
35. Жалпы орто билим беруунун сапатынын кепилдигинин негизги таризи болуп билим беруу уюмдарынын аныкталган тартипте беш жылда бир жолу откоруулучу мамлекеттик аттестациясы (аккредитациясы) эсептелинет.
4. Билим беруу процесинин катышуучулары
36. Мектептин окуу процессинин катышуучулары болуп окуучулар, педагогикалык кызматкерлер (мындан ары - мугалимдер) жана окуучулардын ата-энелери (мыйзамдуу окулдор)эсептелинет.
37. Мектепке бекитилген аймакта жашаган окуу жашындагы балдардын жана оспурумдордун бардыгы арыздарынын жана аныкталган улгудогу медициналык маалымкаттарынын негиздеринде мектепте билим беруунун бардык баскычтарына кабыл алуулары сыноосуз, акчалай жана башка толомдосуз откорулот.
38. Мектепте сабактарды терендетип окутуучу класстарды ачуу мумкун, ал класстарга окуучулар арыздарынын негизинде тестирлоо таризинде кабыл алынышат.Мектеп тарабынан иштелип чыккан жана билим берууну мамлекеттик башкаруунун тийиштуу региондук органы менен макулдашылган тестирлоонун шарттары окууга киуучулордун даярдык денгээлдерин аныктоого жана терендетилген денгээлдеги жалпы билим беруу программаларын оздоштуро алган даярдыгы барларды тандай алууга багытталган.
39. Мектепке кабыл алып жатканда окуучуларды жана алардын ата-энелерин (мыйзамдуу окулдорун) Мектептин Уставы жана окуу процессин жонго салуучу башка да жердиктуу документтер менен тааныштырууга милдеттуу.
40. Окуучулардын жана ата-энелердин (мыйзамдуу окулдорун) укуктары менен милдеттери ушул Жобонун негизинде мектептин Уставында аныкталат.
41. Окуучулар томонкулорго укуктуу:
-жалпы билим беруу уюмун ар кайсы этабына окууга кирууго жана билим алуунун таризин тандоого;
- мамлекеттик билим беруу стандарттарынын денгээлинде милдеттуу жана акысыз жалпы башталгыч, жалпы негизги жана акысыз жалпы орто билим алууга;
- кошумча билим беруу кызматын, анын ичинде акы толонуучу да таризде алууга;
- мектептин китепканасын, маданияттык-спорттук жана ондуруштук базасын пайдаланууга;
- Кыргыз Республикасынын окмоту жана жергиликтуу оз алдынча башкаруу органдары аныкташкан тартиптер боюнча бекер тамактанууга жана медициналык тейлоого, жургунчу автотранспортто журуунун женилдиктерин пайдаланууга;
- Уставда аныкталган таризде мектепти башкарууга катышууга;
-балдар уюмунун ишин уюштурууга жана ага катышууга;
- инсандык кадыр-баркты урматтоого жана маалымат эркиндигине, озунун жеке коз карашын жана ынанымдарын эркин айтууга;
- жалпы негизги жана жалпы орто билим берууну аяктаганда мамлекеттик улгудогу билими жонундо документтерин оз учурунда алууга ж.б укуктуу.
42. Окуучулар томонкулорго милдеттуу:
-мектептин Уставын тутууга жана аткарууга;
-мамлекеттик билим беруу стандарттарынын талаптарынын денгээлинде жалпы билим беруу программаларын оздоштурууго
- Кыргыз Республикасынын аймагында жашаган башка да улуттардын салттарын, мектептин башка окуучуларынын жана кызматкерлеринин ар-намысын жана кадыр-баркын урматтоого;
- ички тартипти сактоо боюнча жалпы билим беруу уюмунун, анын ичинде мектептик кийим талаптарын аткарууга;
- мектептин мулкуно этияттык менен мамиле кылууга милдеттуу.
Кыргыз Республикасынын ченемдик укуктук актылары жана мектептин Уставы менен окуучулардын кошумча укуктары жана милдеттери аныкталышы мумкун.
43. Мектептеги тартип окуу процесинин бардык катышуучуларын инсандык кадыр-баркын урматтоосунун негизинде жолго салынат.Окуучуларга карата кара куч жана психикалык зомбулук ыкмаларын колдонууга кескин тыюу салынат.
44. Мектепте окуучулардын жана алардын ата-энелеринин (мыйзамдуу окулдорунун) макулдугусуз жалпы билим беруу программаларында жана Базистик окуу планында каралбаган жумуштарды аткарууга жол берилбейт.
45. Окуучуларды коомдук-саясий жана диний партиялар менен уюмдарга, аскердик тузулушторго кируусуно (отууго), ошондой эле ушул партиялар менен уюмдардын иштерине, агитациялык кампаниялар менен саясый акцияларына катышуусун мажбурлоого жол берилбейт.
46. Кыргыз Республикасынын тийиштуу мыйзамдарына ылайык жалпы негизги жана жалпы орто билим беруунун негизги жалпы билим беруу программаларын оздоштуруу бутуруучулордун мамлекеттик жыйынтыктоо аттестациясы менен аяктайт.Тийиштуу класстардын негизги жалпы билим беруу программаларын толук олчомдо оздоштургон окуучулар жалпы билим беруу уюмунун педагогикалык кещешинин чечими боюнча кийинки класска которулат.откон класстын (баскычтын) негизги билим беруу программаларын оздоштурбогон окуучулардын Кыргыз Республикасынын тийиштуу мыйзамдарына ылайык жалпы билим беруу уюмунун кийинки классында (баскычында) окуусуна жол берилбейт.
47.Мамлекеттик жыйынтыктоочу атестациядан откон мектептин бутуруучусуно Кыргыз Республикасынын тийиштуу мыйзамдарына ылайык жалпы билим беруу уюмунун герби бар моору менен куболондурулгон билими жонундо мамлекеттик улгудогу документ (куболук, аттестат) тапшырылат.Мектеп жалпы негизги же жалпы орто билим берууну аяктабаган окуучуга аныкталган улгудогу маалымкат тапшырат.
48. Жалпы негизги жана жалпы орто билим беруу программаларын оздоштуруудо
озгочо ийгиликтерге жетишкен бутуруучуго Кыргыз Республикасынын тийиштуу мыйзамдарына ылайык мектептин герби бар моору менен куболондурулгон билиминин артыкчылыгы жонундо мамлекеттик улгудогу документ (куболук, аттестат) тапшырылат.Бир же бир нече сабактарды оздоштуруудо озгочо ийгиликтерге жетишкен бутуруучу « Айрым сабактарды оздоштуруудо жетишкен озгочо ийгиликтери учун» деген Мактоо Грамотасы менен сыйланат. Бардык сабактар боюнча эн жакшы чейректик, жылдык жана жыйынтыктоочу баалары бар кочуруу класстарынын окуучулары « Окуудагы эн жакшы ийгиликтери учун» деген Мактоо Баракчасы менен сыйланышат.
49. Мектептин педагогикалык кещешинин чечими жана балдардын иштери боюнча комиссиянын макулдугу боюнча укукка каршы иш-аракеттерди жасаган жана мектептин Уставын коп жолу одоно бузгандыгы учун он беш жашка чыккан окуучуларды, педагогикалык таасир этуунун чектуу чарасы катары жалпы билим беруу уюмунан чыгарууга жол берилет. Балдардын иштери боюнча комиссия ата-энеси (мыйзамдуу окулу) менен бирдикте чыгарылган окуучуну башка жалпы билим беруу уюмунда окуусун улантуу же ишке орноштуруу боюнча чечимин бир ай ичинде кабыл алат. Жетим балдарды жана ата-энелеринин (мыйзамдуу окулдорунун) багуусунан ажыраган балдарды мектептен чыгаруу жонундо чечим тийиштуу жергиликтуу мамлекеттик администрациянын уй-булону жана балдарды коргоо боюнча болумдордун макулдугу менен кабыл алынат.
50. Окуучулардын ата-энелери (мыйзамдуу окулдору) томонкулорго укуктуу:
- жалпы билим беруу уюмун тандап, окуусун улантуу учун окутуунун бардык этабына балдарын жиберууго жана билим алуунун таризин тандоого;
- мамлекеттик билим беруу стандарттарынын чегинде окуучулардын жалпы орто билим алуу укугун сактоону талап кылууга;
- балдардын мыйзамдуу укуктарын жана кызыкчылыктарын коргоого;
- Уставда аныкталган таризде жалпы билим беруу уюмунун башкаруусуна катышууга;
- билим берууну мамлекеттик башкаруунун тийиштуу региондук органына балдарды окутуу жана тарбиялоо маселелери боюнча кайрылууга укуктуу.
51. Окуучулардын ата-энелери (мыйзамдуу окулдору) томонкулорго милдеттуу:
- балага жалпы орто билим алуу учун зарыл шарттарды тузууго;
- балдардын куч-кубатына жана психикалык ден соолуктарына ар дайым камкордук корууго:
- баланын инсандык намысын урматтап,аны улуттук ,тарыхый, руханий-маданияттык байлыктарын жана элдик салттарды, Мекенин, айлана-чойрону урматтоого, тарбиялоого;
- мектептин Уставындагы озулорунун укуктарын жана милдеттерин аткарууга жана балдарынын тарбиясына жана балдары жалпы билим беруу уюмдарына зыян келтиргендиги учун Кыргыз Республикасынын мыйзамдары аныктаган тартипте жооп берууго.
52. Ушул Жобонун 52 жана 53-пункттарында каралбаган ата-энелердин (мыйзамдуу окулдордун) башка укуктары жана милдеттери мектептин Уставында бекитилиши мумкун.
53. Мектепти мугалимдер менен толуктоо (комплекттоо) Кыргыз Республикасынын Эмгек кодексине ылайык жургузулуп, Уставында аныкталат.Мугалимдер учун негизги жумуш беруучу болуп мектеп эсептелет. Педагогикалык кызматка билим жонундо диплому, тийиштуу педагогикалык квалификациясын ырастаган документи бар педагогикалык адистикке ээ болгон адамдар кабыл алынат.Педагогикалык билими жана дасыктыгы жок жарандар кайра даярдоо курсунан отушкондон кийин гана педагогикалык кесипте иштоого укуктуу.Соттолгон же Кыргыз Республикасынын окмоту бекиткен тизме боюнча медициналык корсоткучтору бар жарандарга мектепте иштоого жол берилбейт. Педагогикалык иш жургузуу укугунан ажыратуу Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жургузулот.
54. Мугалимдердин эмгек мамилелери Кыргыз Республикасынын Эмгек кодексине ылайык тузулгон келишим менен жонго салынат.
55. Мугалимдер томонкулорго укуктуу:
- окутуунун жана тарбиялоонун усулдарын, жалпы билим беруу программаларын, окутуу-усулдук комплекттерди, окуучулардын билимин баалоонун усулдарын оз алдынча тандоого жана колдоонуга;
- мамлекеттик билим беруу стандарттарынын, окутуу жана тарбиялоо усулдарынын негиздеринде автордук жалпы билим беруу программасын, окуу китебин, окутуу-усулдук колдонмолорун иштеп чыгууга жана колдонууга;
- алдынкы педагогикалык тажрыйбаларды жузого ашырууга;
- озунун кадыр-баркын жана кесиптик ар-намысын коргоого;
- кесиптик иши учун тийиштуу шарттарды талап кылууга;
-озунун кесиптик дещгелин жана дасыктыгын жогорулатууга (бул максатта мектептин администрациясы мугалимдерди кайра даярдоо жана дасыктарын жогорулатуу курстарында окутуу учун тийиштуу шарттарды тузот);
- Кыргыз Республикасынын тийиштуу мыйзамдарына ылайык оз ыктыяры менен аттестацияланууга;
-мектептин Уставында аныкталган таризде мектепти башкарууга катышууга;
- Кыргыз Республикасынын мыйзамдары жана жергиликтуу оз алдынча башкаруу органдары кабыл алган кошумча социалдык кепилдиктерге жана женилдиктерге.
56. Мугалимдер томонкулорго милдеттуу:
- педагогикалык этиканы жана мектептин уставын тутууга жана аткарууга, эмгек жана аткаруучулук тартибин сактоого;
- мамлекеттик билим беруу стандарттарынын денгээлинде окуучулардын негизги жалпы билим беруу программаларын оздоштуруулорун камсыздоого;
- окуучулардын озгочолукторун, ишке чеберчилик менен мамиле кылууларын онуктурууго, журум-турумдарынын жогорку ахлактык сапаттарын тарбиялоого;
-билим беруу тармагындагы ыйгарым укуктуу мамлекеттик орган бекиткен кызматтык дасыктык талаптарга ылайык келууго;
- озунун кесиптик денгээлин ар дайым оркундотууго жана дасыктыгын жогорулатууга;
- окуучуларга карата моралдык жана куч ыкмаларын колдонбоого милдеттуу.
Кыргыз Республикасынын мыйзамдары жана мектептин Уставы менен мугалимдердин кошумча укуктары жана милдеттери аныкталышы мумкун.
57.Педагогикалык жуктомдун олчому окуу планы боюнча саттардын санына, мектептин кадрлар менен камсыз болушуна жана башка да иш шарттарына жараша аныкталат.Окуу планынын сааттарынын саны азайтылбаса же класстардын саны кыскартылбаса, окуу жылынын башында белгиленген окутуу жуктомунун олчому (педагогикалык иши) окуу жылынын ичинде мектеп админстрациясынын демилгеси менен бир ставкадан томон кыскартылбайт.Жащы окуу жылынын башында окутуу жугун белгилоодо, бул мектеп негизги иш орду болуп саналган мугалимдер учун класстарда сабак отуу олчому жана окутууну улантуу сакталат.
58.Мугалимдердин макулдугусуз кесиптик милдеттери жана эмгек келишими менен каралбаган жумуштарга тартууга жол берилбейт. Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында аныкталган учурлардан тышкары, эмгек келишими менен каралбаган жумушту аткарууга мугалимдин каршы болушу аны кызматтан бошотууга негиз боло албайт.
59. Жалпы билим беруу уюмунун башка категориядагы кызматкерлеринин укуктары менен милдеттери тийиштуу типтеги дасыктык муноздомолору жана мектептин Уставы менен аныкталат.
5. Мектепти башкаруу.
60. Мектепти башкаруу Кыргыз Республикасынын «Билим беруу жонундо» Мыйзамына, ушул Жобого жана Мектептин Уставына ылайык демократиялык, ачык-айкындык, оз алдынчалык жана мамлекеттик-коомдук кызматташтык принциптерине ылайык жургузулот.
61. Мектепте тез башкаруунун тариздери болуп жалпы чогулуш, педагогикалык кенеш, камкордук кещеш, ата-энелер комитети, окуучулардын оз алдынча башкаруулары жана башка кещештер эсептелинет.Мектепти тен башкаруу органдарын шайлоо тартиби жана алардын ыйгарым укуктары Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жалпы билим беруу уюмунун уставында аныкталат.
62. Мектепке туздон-туз жетекчиликти директор жузого ашырат.Мектептин директору билим берууну мамлекеттик башкаруунун тийиштуу региондук органы тарабынан кызматка дайындалат жана ээлеген кызматынан бошотулат.Мектептин директору Кыргыз Республикасынын кызматка дайындалат, которулат жана ээлеген кызматынан бошотулат. Директорлук кызматка пенсия жашынан отпогон, жогорку педагогикалык билими жана 7 жылданкем эмес педагогикалык стажы бар, Кыргыз Республикасынын билим беруу жаатындагы ченемдик укуктук актыларын, психологияны, менеджментти жана билим берууну каржылоону, мектепте билим беруу маселелери боюнча мамлекеттик институттардын жана коомдук уюмдардын укуктарын жана милдеттерин билген Кыргыз Республикасынын жараны дайындалат.
63. Директордун орун басарын жана материалдык-жоопкерчиликтуу кызматкерди кызматка дайындоо жана кызматтан бошотуу жалпы билим беруу уюмунун директорунун сунуштамасы боюнча билим берууну мамлекеттик башкаруунун тийиштууорганы тарабынан жургузулот. Педагогикалык жана башка кызматкерлерди жумушка алууну жана кызматтан бошотууну мектептин директору Кыргыз Республикасынын Эмгек кодексине ылайык жургузот.
64. Жалпы билим берруу уюмунун директору ата-энелердин (мыйзамдуу окулдордун), мамлекеттин жана коомдун алдында озунун кызматтык милдеттерине, эмгек келишимине жана жалпы билим беруу уюмунун уставына ылайык жекече турдо жооп тартат.
65. Директор:
-Кыргыз Республикасынын « Билим беруу жонундо» жана «Мугалимдин статусу жонундо» мыйзамдарын, жалпы орто билим беруу жаатындагы ченемдик укуктук актыларын сактап, ишке ашырат;
- билим берууну мамлекеттик башкаруунун тийиштуу региондук органынын макулдугу боюнча педагогикалык кенеш менен бирдикте мектептин негизги онугуу багыттарын аныктап, ишке ашырат;
- жарандардын жалпы орто билим алуу зарылчылыктарын канаттандырат;
- администрациялык-аткаруу органдарында жана башка мекемелерде мектептин укуктарын жана кызыкчылыктарын коздойт жана коргойт;
- мугалимдерди жана техникалык персоналды тандоону жана жайгаштырууну жургузот, педагогикалык кещештин ишин жетектейт;
- билим берууну мамлекеттик башкаруунун тийиштуу региондук органы менен макулдашылган окуу планын мугалимдер менен бирдикте жузоого ашырат;
- мамлекеттик билим беруу стандарттарынын жана негизги жалпы билим беруу программаларынын чегинде окуучулардын билимдеринин жеткиликтуулугун жана сапаттуулугун камсыз кылат;
- класстан тышкары иштердин мазмуну аркылуу окуучуларды тарбиялоо ишин камсыздайт жана козомолдойт;
- мугалимдердин дасыктыктарын жогорулатууга жана алардын кесиптик осушуно шарттарды тузот, ошондой эле алардын аттестациясын откорот;
- билими жонундо мамлекеттик улгудогу документтерин тапшырууну уюштурат жана аларды даярдоо учун бутуручулор жонундо тапшырылуучу маалыматын тактыгын камсыздайт жана жооп тартат;
- балалыкты коргоо, жашы жетпегендердин укуктарын жана кызыкчылыктарын сактоо боюнча талаптарды козомолдойт жана сактайт;
- мектептин каржылык-чарбачылык ишин жетектейт жана козомолдойт;
- гранттардын жана инвестициялардын, ата-энелердин оз эрки менен тапшырган тогумдорун, анын ичинде кошумча билим беруу кызматынын тушкон кирешелерди натыйжалуу пайдаланууну козомолдойт жана жекече турдо жооп берет;
- мектептин материалдык-техникалык базасын эсепке алуу жана сактоо, техникалык коопсуздугун жана санитардык-тазалык режимин сактоо, окуучулардын жана кызматкерлердин эмгегин коргоо учун жооптуу болот жана алар учун жооп тартат;
- жетектеген мектепте ортко каршы коопсуздук боюнча, ошондой эле окуу учурунда окуучулардын жана кызматкерлердин омурлоруно жана ден соолуктарына коркунуч келтирген же алардын олумуно алып келген учурлардын татаалдыгына жана куноосунун денгээлине жараша Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык тартиптик, админстрациялык жана кылмыш жоопкерчилигин жекече турдо тартат;
- кызматтык милдеттерге, мектептин Уставына жана Кыргыз Республикасынын ченемдик укуктук актыларына ылайык башка да милдеттерди аткарат.
6. Мулк жана материалдык-финансылык каражаттар.
66. Мектептин уставдык ишин камсыз кылуу максатында уюштуруучу же ал ыйгарым укук берген орган Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында аныкталган тартипте озуно таандык менчикти же озу учунчу тараптан куроого алган имараттарды, курулуштарды, жабдууларды жана башка мулкту мектепке бекитип берет.Мектепке жер улушу Кыргыз Республикасынын мыйзамында аныкталган тартипте бекитилип берилет. Мектепке бекитилип берилген мулк билим беруу максатынан тышкары алынып коюлушу жана (же) ээликтен ажыратылышы мумкун эмес.
67. Мектеп уюштуруучусунун макулдугу менен ашканасын жана спорттук залын Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык куроого же ижарага берууго укуктуу. Эгерде мектептин негизги фонддорун учунчу тараптын пайдасына ажыратуу каралса, мектеп бутум тузууго укуксуз.
68. Мамлекеттик жалпы билим беруу уюмунун мулкун жана каржылоо ресурстарын топтоо булактары болуп:
-республикалык жана жергиликтуу бюджеттер;
- уюштуруучу болуп саналган жекече жана юридикалык жактардын, чет олколордун
жана жарандарынын каражаттары:
- Кыргыз Республикасынын мыйзамдары тыюу салбаган бюджеттен тышкаркы
ишкердуулуктон жана акылуу билим беруу кызмат корсотуулордон тушкон
мектептин озунун каражаттары;
- депозиттик салымдардан тушкон кирешелер;
- жекече жана юридикалык жактардын, анын ичинде чет олколордон да оз
ыктыярлары менен кошкон каражаттары, кайрымдуулуктары жана максаттуу
толомдору;
- Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына каршы келбеген башка да булактар
эсептелет.
69. Жекече жана юридикалык жактар белек, кайрымдуулук же куроо катары берген акчалай каражаттарына, мулкко жана обьектилерине, ошондой эле оз ишкердуулугунон тушкон кирешелерден жана ошол кирешеге сатып алынган менчиктик обьектилерине да мектептин менчиктик укугу бар.
70. Мектеп озунун карамагындагы акчалай каражаттарынын жана менчигинин чегинде оз милдеттери боюнча жооп берет. Мектепке корсотулгон акчалай каражаты жетпей калса, анда анын милдеттери боюнча Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген тартипте уюштуруучусу жооп берет.
71. Мектепти каржылоо Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жургузулот. Жергиликтуу оз алдынча башкаруу органдары, каржылоо каражаттары болсо, мектепти ченемдерден ашык каржылашы мумкун.
2. Мектептин финансылык-чарбачылык ишин мамлекеттик контролдоону текшеруу органдары тийиштуу ченемдик укуктук актылардын негизинде жургузушот.
7. Эл аралык кызматташтык
73. Мектеп Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында аныкталган тартипте чет олколук ишканалар (мекемелер, уюмдар) менен тъз байланыш тузууго жана банк мекемелеринде валюталык эсептерин ачууга укуктуу.
8. Мектепти жоюу жана озгортуп уюштуруу
74. Окуу жылынын аягында мектеп жоюлса же озгортуп уюштурулса, билим берууну мамлекеттик башкаруунун тийиштуу региондук органы окуучулардын
ата-энелери (мыйзамдуу окулдору) менен макулдашып, аларды башка жалпы билим беруу уюмдарына которуу боюнча жоопкерчиликти озуно алат.
75. Мектептин жоюлушу жана озгортуп уюштурулушу Кыргыз Республикасынын Жарандык кодексинде жана Кыргыз Республикасынын
« Юридикалык жактарды, филиалдарды (окулдорду) мамлекеттик каттоо жонундо» Мыйзамында аныкталган тартипте ишке ашырылат.
Мектептин директору: Г.Исакова
-
-
-
Педагогикалык кенешме боюнча Жобо
-
Мидин Алыбаев атындагы орто мектебинин педагогикалык кещеши жонундо
ЖОБО
1. Педагогикалык кенештин максаттары жана милдеттери.
1.1.Педагогикалык кенештин максаты
- билим беруу мекемесинин жамаатынын балдарды жана оспурумдорду окутуу жана тарбиялоо багытындагы иш аракеттерин багыттоо, алардын коомдогу социалдык адаптациясын, интеграциясын камсыз кылуу болуп эсептелет.
1.2. Мектептин педагогикалык кенешинин негизги максаттары:
- окуу-тарбия иштеринин сапатын жогорулатуу;
- педагогика илиминин жетишкендиктерин, алдынкы педагогикалык тажрыйбалардын жана окутуунун инновациялык технологияларын иш жузундо ашыруу:
- тиешелуу аймактагы мектеп жашындагы бардык балдардын окууга тартылуусун камсыз кылуу;
- медициналык-психологиялык комиссиянын сунуштарынын негизинде атайын мучулуштугу бар балдарды инклюзивдуу (окуучулар менен бирдикте) окууга тартууну кийируу;
- Кыргыз Республикасынын мамлекеттик символдорун окуп уйронуу, « Манас» эпосунун 7 осуяттарынын, кыргыз жана башка улуттардын (Кыргызстанда жашашкан) каада-салттарынын негизинде окуучуларды жана оспурумдорду тарбиялоо.
2.Педагогикалык кенештин иштеринин мазмундары.
2.1. Педагогикалык кенеш-мектептин окуу-тарбия иштеринин негизги маселелерин кароочу туруктуу иштоочу орган болуп саналат.
2.2. Педагогикалык кенешме томонку маселелерди карайт:
- педагогикалык кадрларды жайгаштыруу, окуу жуктомдорун болуштуруу, мугалимдердин аттестациядан отууго сунуш кылынган муноздомолорду жана мугалимдердин иштерин баалоо жонундогу;
- мектептин уставын кабыл алуу жонундогу;
- окуучулардын жана тарбиялануучулардын ар турдуу кружокторун, клубдарын уюштуруу жонундогу;
- мектептин киреше табу боюнча ишмердуулугу (кошумча билим беруу кызматтары) жонундогу;
- окуучуларды экзаменге кийируу, класстан класска кочуруу, кайрадан класска калтыруу, экзамендерден бошотуу,
- толук эмес орто жана орто билими жонундогу куболукторду жана аттестаттарды беруу жонундогу;
- мугалимдердин иштерин баалоо (сыйлоо жана жазалоо) жонундогу;
- билим беруу мекемесинин иштоо режими жонундо.
Педагогикалык кенеш тарабынан окуучуну мектептен чыгаруу жонундогу чечим качан гана билим беруу мекемесинин уставы окуучу тарабынан одоно бузулуп, мумкун болгон бардык чаралар колдонулган учурда гана кабыл алынат.
Педагогикалык кенеш окуу жылынын жыйынтыгы менен мектеп жетекчилеринин кызматтык милдеттерин аткаруу боюнча отчетторун угуп, алардын ишмердуулугун баалайт.
2.3. Педагогикалык кещеш т=м=нкъ багыттагы маселелерди талкуулайт:
- окуу-тарбия иштеринин абалын жана =нъгъшън, окутуунун сапатын жогорулатуунун жана баалоону;
- мектептин, методикалык кещештин, предмет аралык бирикмелердин иштеринин пландаштыруусун жана алардын отчетторун;
- мектептин санитардык-гигиеналык режиминин абалы жана башка багыттагы меселелер ж=нънд=гъ билдиръъл=рдъ;
- мектептин материалдык-техникалык базасын чындоо боюнча маселелерди;
- педагогикалык кадрлардын билимин =ркънд=тъъ жана кайра даярдоо меселелерин;
- аттестациялык комиссия тарабынан берилген сунуштардын жана отчеттордун аткарылышын;
- балдар кыймылынын уюштурулушун жана =нъгъшън;
- мамлекеттик жана мамлекеттик эмес уюмдар менен тыгыз кызматташып ишт== ж=нънд=гъ маселелерди.
3.Педагогикалык кещештин курамы жана ишинин уюштурулушу.
3.1. Мектептин педагогикалык кещешинин курамына т=м=нкъл=р кирет: мектептин директору (т=рага), анын орун басарлары, усулчулар, мугалимдер, тарбиячылар, китепканачы, дарыгер, ата-энелер комитетинин т=рагасы.
3.2. Каралган маселелердин мазмунуна карата педагогикалык кещешменин заседаниесине коомдук уюмдардын, =зън-=зъ башкаруу боюнча окуучулар комитетинин, окуучулардын ата-энелеринин =кълд=ръ атайын чакыруу боюнча катышышы мъмкън. Жогорудагы =кълд=рдъ чакыруу маселесин педагогикалык кещештин т=рагасы тарабынан аныкталат жана алар кещеште кещеш беръъчъ добушка ээ болушат.
3.3. Педагогикалык кещеш курамына кирген мугалимдердин арасынан бир окуу жылына карата катчыны шайлайт.
3.4. Педагогикалык кещеш окуу жылынын башталышында бекитилген иш план боюнча иштейт.
3.5. Педагогикалык кещештин заседаниелери окуу жылынын жъръшънд= 4 жолу =тк=ръл=т. Муктаждыкка жараша кезексиз чакырылган педагогикалык кещештер =тк=рълъшъ мъмкън.
3.6. Педагогикалык кещештин чечими ачык добуш менен, айрым учурларда ъчт=н эки к=пчълък добуш менен жабык търънд= кабыл алынат. Эгерде чечим кабыл алууда добуштардын саны барабар болуп калса, анда чечъъчъ добуш катары педагогикалык кещештин (мектептин директорунун ) т=рагасынын пайдасына чечилет.
Педагогикалык кещеш тарабынан кабыл алынган чечим колективдин мъч=л=ръ ъчън милдеттъъ търд= аткарылууга тийиш. Ал эми окуучуларды экзаменге кийиръъ, класстан класска к=чъръъ, кайрадан класска калтыруу, экзамендерден бошотуу, толук эмес жана орто билими ж=нънд=гъ къб=лъктъ, аттестаты беръъ жана мугалимдердин иштерин баалоо (сыйлоо жана жазалоо) ж=нънд=гъ маселелердин ишке ашырылышы боюнча мектептин директору тарабынан атайын буйрук чыгарылат.
Педагогикалык кещеш тарабынан окуучуну мектептен чыгаруу ж=нънд=гъ чечим окуучулардын =зън-ъзъ башкаруу комитеттеринин, ата-энелердин (алардын ордун алмаштыруучулардын) сунуш пикирлеринин негизинде райондук (шаардык) жашы жетпегендер менен ишт== комиссиясынын макулдугу менен гана кабыл алынат. Окуучуну мектептен чыгаруу ж=нънд=гъ чечимдин к=чърм=съ, окуучунун мън=зд=м=съ (педагогикалык кещеште бекитилген) менен бирдикте райондук (шаардык ) билим беръъ б=лъмън= жана жашы жетпегендер менен ишт== комиссиясына тиешелъъ башка билим беръъ мекемесине жиберилет.
3.7. Кещеш тарабынан кабыл алынган чечимдердин аткарылышын к=з=м=лд= иштерин мектептин директору ишке ашырат. Ар бир кещештин заседаниесинин алдында мурдагы кещеште кабыл алынган чечимдердин аткарылышы боюнча кыскача маалыматтарды берет.
3.8. Педагогикалык кещештин мъч=л=ръ билим беръъ мекемесинин иштерин жакшыртуу боюнча кещешке маселелерди коюга укуктуу.
3.9. Мектептин директору, эгерде педагогикалык кещеште кабыл алынган чечимге макул эмес болсо, анда анын аткарылышын токтотот жана бул ж=нънд= жазуу жъзънд= райондук (шаардык) билим беръъ б=лъмън= акыркы чечим кабыл алуу ъчън жиберет. Райондук (шаардык) билим беръъ б=лъмънън башчысы ъч къндък м==н=тт= райондук (шаардык) профсоюз комитети менен бирдикте жогорудагы арызды карап чыгып, педагогикалык кещеште к=пчълък добуш менен кабыл алынган чечимди негиздеп карап, бул талаш-тартыш суроо боюнча акыркы чечимди кабыл алат.
4. Педагогикалык кещештин иш кагаздары.
4.1. Педагогикалык кещештин заседаниесинде протокол жазылат. Жазылган протоколго кещештин т=рагасы жана катчысы кол коет. Педагогикалык кещештин протоколу жазылган китепче билим беръъ мекемесинде 5 жылга чейин сакталат.
-
-
-
Усулдук кенеш боюнча Жобо
-
Мидин Алыбаев атындагы орто мектебинин педагогикалык кещеши ж=нънд=
ЖОБО
1. Педагогикалык кещештин максаттары жана милдеттери.
1.1.Педагогикалык кещештин максаты
- билим беръъ мекемесинин жамаатынын балдарды жана =спъръмд=рдъ окутуу жана тарбиялоо багытындагы иш аракеттерин багыттоо, алардын коомдогу социалдык адаптациясын, интеграциясын камсыз кылуу болуп эсептелет.
1.2. Мектептин педагогикалык кещешинин негизги максаттары:
- окуу-тарбия иштеринин сапатын жогорулатуу;
- педагогика илиминин жетишкендиктерин, алдынкы педагогикалык тажрыйбалардын жана окутуунун инновациялык технологияларын иш жъзън= ашыруу:
- тиешелъъ аймактагы мектеп жашындагы бардык балдардын окууга тартылуусун камсыз кылуу;
- медициналык-психологиялык комиссиянын сунуштарынын негизинде атайын мъчълъштъгъ бар балдарды инклюзивдъъ (окуучулар менен бирдикте) окууга тартууну кийиръъ;
- Кыргыз Республикасынын мамлекеттик символдорун окуп ъйр=нъъ, « Манас» эпосунун 7 осуяттарынын, кыргыз жана башка улуттардын (Кыргызстанда жашашкан) каада-салттарынын негизинде окуучуларды жана =спъръмд=рдъ тарбиялоо.
2.Педагогикалык кещештин иштеринин мазмундары.
2.1. Педагогикалык кещеш-мектептин окуу-тарбия иштеринин негизги маселелерин кароочу туруктуу ишт==чъ орган болуп саналат.
2.2. Педагогикалык кещешме т=м=нкъ маселелерди карайт:
- педагогикалык кадрларды жайгаштыруу, окуу жъкт=мд=рън б=лъштъръъ, мугалимдердин аттестациядан =тъъг= сунуш кылынган мън=зд=м=л=рдъ жана мугалимдердин иштерин баалоо ж=нънд=гъ;
- мектептин уставын кабыл алуу ж=нънд=гъ;
- окуучулардын жана тарбиялануучулардын ар търдъъ кружокторун, клубдарын уюштуруу ж=нънд=гъ;
- мектептин киреше табу боюнча ишмердъълъгъ (кошумча билим беръъ кызматтары) ж=нънд=гъ;
- окуучуларды экзаменге кийиръъ, класстан класска к=чъръъ, кайрадан класска калтыруу, экзамендерден бошотуу,
- толук эмес орто жана орто билими ж=нънд=гъ къб=лъкт=рдъ жана аттестаттарды беръъ ж=нънд=гъ;
- мугалимдердин иштерин баалоо (сыйлоо жана жазалоо) ж=нънд=гъ;
- билим беръъ мекемесинин ишт== режими ж=нънд=.
Педагогикалык кещеш тарабынан окуучуну мектептен чыгаруу ж=нънд=гъ чечим качан гана билим беръъ мекемесинин уставы окуучу тарабынан одоно бузулуп, мъмкън болгон бардык чаралар колдонулган учурда гана кабыл алынат.
Педагогикалык кещеш окуу жылынын жыйынтыгы менен мектеп жетекчилеринин кызматтык милдеттерин аткаруу боюнча отчетторун угуп, алардын ишмердъълъгън баалайт.
2.3. Педагогикалык кещеш т=м=нкъ багыттагы маселелерди талкуулайт:
- окуу-тарбия иштеринин абалын жана =нъгъшън, окутуунун сапатын жогорулатуунун жана баалоону;
- мектептин, методикалык кещештин, предмет аралык бирикмелердин иштеринин пландаштыруусун жана алардын отчетторун;
- мектептин санитардык-гигиеналык режиминин абалы жана башка багыттагы меселелер ж=нънд=гъ билдиръъл=рдъ;
- мектептин материалдык-техникалык базасын чындоо боюнча маселелерди;
- педагогикалык кадрлардын билимин =ркънд=тъъ жана кайра даярдоо меселелерин;
- аттестациялык комиссия тарабынан берилген сунуштардын жана отчеттордун аткарылышын;
- балдар кыймылынын уюштурулушун жана =нъгъшън;
- мамлекеттик жана мамлекеттик эмес уюмдар менен тыгыз кызматташып ишт== ж=нънд=гъ маселелерди.
3.Педагогикалык кещештин курамы жана ишинин уюштурулушу.
3.1. Мектептин педагогикалык кещешинин курамына т=м=нкъл=р кирет: мектептин директору (т=рага), анын орун басарлары, усулчулар, мугалимдер, тарбиячылар, китепканачы, дарыгер, ата-энелер комитетинин т=рагасы.
3.2. Каралган маселелердин мазмунуна карата педагогикалык кещешменин заседаниесине коомдук уюмдардын, =зън-=зъ башкаруу боюнча окуучулар комитетинин, окуучулардын ата-энелеринин =кълд=ръ атайын чакыруу боюнча катышышы мъмкън. Жогорудагы =кълд=рдъ чакыруу маселесин педагогикалык кещештин т=рагасы тарабынан аныкталат жана алар кещеште кещеш беръъчъ добушка ээ болушат.
3.3. Педагогикалык кещеш курамына кирген мугалимдердин арасынан бир окуу жылына карата катчыны шайлайт.
3.4. Педагогикалык кещеш окуу жылынын башталышында бекитилген иш план боюнча иштейт.
3.5. Педагогикалык кещештин заседаниелери окуу жылынын жъръшънд= 4 жолу =тк=ръл=т. Муктаждыкка жараша кезексиз чакырылган педагогикалык кещештер =тк=рълъшъ мъмкън.
3.6. Педагогикалык кещештин чечими ачык добуш менен, айрым учурларда ъчт=н эки к=пчълък добуш менен жабык търънд= кабыл алынат. Эгерде чечим кабыл алууда добуштардын саны барабар болуп калса, анда чечъъчъ добуш катары педагогикалык кещештин (мектептин директорунун ) т=рагасынын пайдасына чечилет.
Педагогикалык кещеш тарабынан кабыл алынган чечим колективдин мъч=л=ръ ъчън милдеттъъ търд= аткарылууга тийиш. Ал эми окуучуларды экзаменге кийиръъ, класстан класска к=чъръъ, кайрадан класска калтыруу, экзамендерден бошотуу, толук эмес жана орто билими ж=нънд=гъ къб=лъктъ, аттестаты беръъ жана мугалимдердин иштерин баалоо (сыйлоо жана жазалоо) ж=нънд=гъ маселелердин ишке ашырылышы боюнча мектептин директору тарабынан атайын буйрук чыгарылат.
Педагогикалык кещеш тарабынан окуучуну мектептен чыгаруу ж=нънд=гъ чечим окуучулардын =зън-ъзъ башкаруу комитеттеринин, ата-энелердин (алардын ордун алмаштыруучулардын) сунуш пикирлеринин негизинде райондук (шаардык) жашы жетпегендер менен ишт== комиссиясынын макулдугу менен гана кабыл алынат. Окуучуну мектептен чыгаруу ж=нънд=гъ чечимдин к=чърм=съ, окуучунун мън=зд=м=съ (педагогикалык кещеште бекитилген) менен бирдикте райондук (шаардык ) билим беръъ б=лъмън= жана жашы жетпегендер менен ишт== комиссиясына тиешелъъ башка билим беръъ мекемесине жиберилет.
3.7. Кещеш тарабынан кабыл алынган чечимдердин аткарылышын к=з=м=лд= иштерин мектептин директору ишке ашырат. Ар бир кещештин заседаниесинин алдында мурдагы кещеште кабыл алынган чечимдердин аткарылышы боюнча кыскача маалыматтарды берет.
3.8. Педагогикалык кещештин мъч=л=ръ билим беръъ мекемесинин иштерин жакшыртуу боюнча кещешке маселелерди коюга укуктуу.
3.9. Мектептин директору, эгерде педагогикалык кещеште кабыл алынган чечимге макул эмес болсо, анда анын аткарылышын токтотот жана бул ж=нънд= жазуу жъзънд= райондук (шаардык) билим беръъ б=лъмън= акыркы чечим кабыл алуу ъчън жиберет. Райондук (шаардык) билим беръъ б=лъмънън башчысы ъч къндък м==н=тт= райондук (шаардык) профсоюз комитети менен бирдикте жогорудагы арызды карап чыгып, педагогикалык кещеште к=пчълък добуш менен кабыл алынган чечимди негиздеп карап, бул талаш-тартыш суроо боюнча акыркы чечимди кабыл алат.
4. Педагогикалык кещештин иш кагаздары.
4.1. Педагогикалык кещештин заседаниесинде протокол жазылат. Жазылган протоколго кещештин т=рагасы жана катчысы кол коет. Педагогикалык кещештин протоколу жазылган китепче билим беръъ мекемесинде 5 жылга чейин сакталат.
-
-
-
Усулдук бирикмелердин жобосу
-
Бекитемин:
Директор: К.Тунтеев
«2» сентябрь 2020-жыл
Мидин Алыбаев орто мектебинин усулдук бирикмеси жонундо
Жобосу
I . Жалпы жоболор
Усулдук бирикме жалпы билим беруучу уюмдун усулдук кызматынын мугалимдерди билим беруу предметтери, билим беруу тармагы, тарбия иштеринин турлору боюнча бириктируучу тузумдук болугу болуп саналат.
Усулдук бирикме бир (бир нече) билим беруу тармагына ( КРнын жалпы орто билим беруу боюнча алкактык улуттук куррикулумунда сунушталган билим беруу тармактарына) караштуу предметтерден сабак беруучу учтон кем эмес мугалим бар болгондо тузулот:
1. Тилдер ( мамлекеттик, расмий, эне тили(озбек,тажик) жана чет тилдери
2. Социалдык жана ден соолук маданияты (тарых, жаран таануу, адеп,дене тарбия,сергек жашоо мунозу, коопсуз жашоо мунозу, коопсуз жашоо ишмердигинин негиздери)
3. Математикалык (математика, алгебра, геометрия, информатика, корком онор,музыка)
4. Табигый -илимий (химия, биология, физика, география)
5. Башталгыч класстар
6. Чет тилдер (орус , англ.тили)
Усулдук бирикмеге иш тажрыйбасы бай, чыгармачыл мугалим(класс жетекчиси) башчылык кыла алат.
Иштин негизги багыттарын, мазмунун, формаларын жана усулдарын усулдук бирикменин мучолору билим беруучу уюмдун максаттарына жана милдеттерине ылайык аныктап, билим беруучу уюмдун усулдук кенеши бекитет.
Билим беруучу уюмдарда тарбиячылардын, класс жетекчилердин ж.у.с.да усулдук бирикмелери тузулушу мумкун.
Усулдук бирикмелердин саны, мучолорунун саны, мучолорунун саны, мучолорунун саны билим беруучу уюму аткармакчы болгон милдеттерди чечуу зарылдыгына жараша аныкталат да, педагогикалык кенештин чечими менен белгиленет жана билил беруучу уюмунун директорунун буйругу менен бекитилет.
Усулдук бирикменин курамына кирген мугалимдер окуучулар тийиштуу билим беруу тармагындагы (тармактарындагы) предметтер боюнча даярдайт.
Усулдук бирикмелер билим беруучу уюмунун директорунун окуу-тарбия иштери боюнча орун басарынын (илимий-усулдук иштер /ИУИ боюнча орун басарынын) корсотуусу менен директордун буйругуна ылайык тузулот, кайра уюштурулат жана жойулат.
Усулдук бирикмелер директордун окуу тарбия иштери боюнча орун басарына ( илимий усулдук иштер /ИУИ боюнча орун басарына ) туздон-туз баш ийишет.
Усулдук бирикмелер ишмердигинде КРнын Конституцисынын, билим беруу тармагына тиешелуу мыйзамдарын жана ченемдик- укуктук актыларын жетекчиликке алышат.
1. Мектептин усулдук бирикмесинин максаттары:
Мугалимдердин кесиптик камылгасын жана кесиптик чеберчилигин арттыруу, ошондой эле жаш мугалимдердин кесиптик осушуно осушуно колдоо корсотуу ( насаатчылык кылуу)
Предметтер /билим беруу тармактары боюнча окутуу сапатына, максаттарына жана натыйжаларына карата бирдиктуу талаптарды камсыздоо.
Бирдиктуу билим беруу, тарбиялоо,инсанды жетилтуу жана калыптандыруу чойросун камсыздоодочыгармачыл иштоого шарт тузуу. Мугалимдердин педагогикалык ишмердигинин натыйжалуулугун баалоо.
2. Мектептеги усулдук бирикменин милдеттери:
Билим беруу маселелери боюнча ченемдик жана усулдук документтерди иликтоо, мектеп денгээлиндеги ченемдик документтерди ( нускамаларды,келишимдерди) иштеп чыгуу.
Мектеп компонентин тандоого жана тузууго катышуу.
Сабак беруунун турдуулугун жана ар кыл денгээлдуулугун эске алып, предмет боюнча автордук окуу китептердин мазмунун иргоо жана тузуп чыгуу.
Мугалимдердин жекече иш пландарын бекитуу, автордук программаларды жана усулдарды талдоо.
Кочуу класстарында жыйынтык текшеруу жол-жобосу учун аттестациялык материалды, бутуруу класстарында жыйынтыктоочу аттестация откоруу учун (оозеки экзамендер учун) аттестациялык материалды бекитуу.
Предметтин окутулуш абалына талдоо жургузуу.
Тийиштуу тематика боюнча бири-биринин сабагына катышууну уюштуруу,жетишилген натыйжаларды ар ким озу жана биргелешип талдоо.
Предмет боюнча ар кайсы автордун иштелмелери менен таанышуу,предметтен сабак беруу усулдарын талдоо.
Предмет боюнча усулдук иштелмелер менен таанышуу максатында белгилуу тема боюнча ачык сабактарды уюштуруу.
Алдынкы педагогикалык тажрыйбаны иликтоо, жалпылоо жана жайылтуу.
Предмет боюнча эксперименттик иш жургузуу.
Предмет боюнча билим беруу стандартынын негизинде программанын оздоштурулушуно баа беруунун бирдиктуу талаптарын иштеп чыгуу.
Окуучуларды аралык жана жыйынтыктоочу ( тематикалык, зачеттук ж.б.у.с) аттестациялоо тутумун иштеп чыгуу.
Билим беруучу уюмунда предметтик жумалыктарды ( он кундукторду) уюштуруп откоруу, предметтик олимпиадалардын ,сынактардын кароолдордун биринчи баскычын уюштуруп откоруу.
Окуучулар менен предмет боюнча класстан тышкаркы иштерди ( факультативдик курстарды, ийримдерди ж.б.у.с) уюштуруу.
Окуу кабинетине, сабактын жабдылышына коюлуучу заманбап талаптарга ылайык предмет боюнча окутуу каражаттарын окутуу.
УИБнин жаш мугалимдери менен иштешуу.
Мугалимдерди оз алдынча кесиптик билим алуусу , кесиптик чеберчилигин жогорулатуу курстарындагы иши жонундо отчёт беруу, чыгармачыл иш сапарлар жонундо отчетторду угуу.
3. Мектепте усулдук бирикменин аткарган кызматтары.
Мектептеги иш планын, усулдук темасын, райондук усулдук кабинеттердин сунуштарын чагылдыруучу усулдук бирикменин ишин пландоо.
Отурумдарды откоруу,семинар сабактарды, тренингдерди, ачык сабактарды ж.у.с откоруу аркылуу мектепте кесиптик чеберчиликти жогорулатуу тутумун уюштуруу.
УБ предметтери боюнча класстан тышкаркы иштерди даярдоо.
Усулдук бирикменин ар бир мучосунун эмгекке катышуу коэффициентинин ( ЭЭК-КТУ) аныктоо учун комиссия тузуу.
4. Усулдук бирикменин ишин уюштуруу.
Мугалимдердин усулдук бирикмеси оз ишин уюштуруу учун жетекчи шайлайт.
Усулдук бирикменин ишмердиги мектеп планына ылайык жузого ашырылуучу пландоонун , педагогикалык жамааттын иштеп чыгуусуна кабыл алынган кабыл алынган усулдук теманын, райондук усулдук кабинеттердин нускалоонун негизинде уюштурулат. Пландоо процессинде мугалимдердин оз алдынча кесиптик билим алуу пландары эске алынат.
Бирикменин иш планын мектеп директорунун окуу-тарбия боюнча орун басары окуу жылынын башталышында бекитет.
Мугалимдердин усулдук бирикмеси белгилуу жана берилген тематика боюнча семинардык сабактарды, сабактар турмогун уюштура алат.
Окуу жылы боюу окуу жылы боюу тематикалык ачык сабактарды жана класстан тышкаркы иш чараларды уюштуруу менен коштолгон бирден кем эмес практикалык семинар откорулот.
Окуу жылынын аягында билим беруу уюмунун директорунун орун басары усулдук бирикменин ишин талдап, УБнын акыркы отурумунда ишти жакшыртуу боюнча озунун нускоолорун айтат.
УБ документтери мектепте уч жыл сакталат, андан сон УБ отурумдарын протоколдорду, МУБ ишинин планы жана тандалышы он жыл сактоо учун архивге тапшырылат.
5. Мектептеги усулдук бирикменин документтери
УБ ачуу жонундо буйрук.
Усулдук бирикменин торогасын дайындоо жонундо буйрук.
Усулдук бирикме жонундо жобо( КР БИМ бекиткен же нускаган)
УБ мугалимдериин кызматтык милдеттери.
МУБнин откон жылдагы ишинин талданышы.
Жаны окуу жылына карата усулдук иштин темасы,анын максаты,олуттуу,эн маанилуу багыттары жана милдеттери.
УБ отурумдук окуу жылына тузууго иш планы. УБ мугалимдерин предмет боюнча ачык сабактарды жана класстан тышкаркы иштерди откоруу графиги.
УБ ишинин ар айлык планы.
УБ мугалимдери жонундо маалымат банкы; сандык жана сапаттык курамы (курагы,билими,адистиги,сабак берген предмети, жалпы жана педагогикалык стажы, квалификациялык категориясы, сыйлыктары,наамы, телефону).
УБ мугалимдеринин оз алдынча алуу темасы жонундо маалымат. УБ деги чыгармачыл отчёттору, ишкер оюндар ж.б.
Усулдук жума откоруу планы ( эгер УБ оз алдынча откорсо).
Программалар ( предмет боюнча автордук ,факультативдердин, ийримдердин).
Предмет боюнча окуу прогаммалары жана алардын окуу –усулдук камсыздалгандыгы. Календарлык –тематикалык пландоо ( предмет боюнча ,жекече,факультативдик сабактар, предметтик ийримдер боюнча )
Мектеп ичиндеги козомол (экспресс маалымат жана талдоо маалым каттары, диагноздоо)
УБ отурумдарынын протоколдору.
6. Усулдук бирикме мучолорунун укуктары.
Кесиптик денгээлин жогорулатуу учун сунуштарын даярдоо жана мугалимдерди корсотуу.
Мектептеги окуу- процессин жакшыртуу жонундо сунуш айтуу: усулдук бирикмеде топтолгон алдынкы пеагогикалык тажрыйба жонундо материалдарды жарыялоого сунуштоо:
Мектеп жетекчилерине усулдук бирикменин эксперименттик ишке жигердуу катышкан мугалимдерин сыйлоо маселелерин коюу;
Мугалимдерге кесиптик чеберчилигин жогорулатуунун ар турдуу формаларын сунуштоо;
Окуучулардын окуучундагы жана тарбиясындагы масалелер боюнча коп-кенеш алуу учун
мектеп директорунун орун басарына кайрылуу :
Мугалимдердин аттестациялоону уюштуруу жана бул иштин мазмуну боюнча сунуш киргизуу;
Усулдук бирикмеден мугалимдерди ар кайсы денгээлдеги « Жыл мугалими» жана «Мыкты класс жетекчи» конкурстарына корсотуу;
7. Усулдук бирикме мучолорунун милдеттери.
Усулдук бирикме мучолорунун томонкудой милдеттери бар.
Кесипкой чеберчилигин арттыруу жагынан иштоо.
Усулдук бирикменин отурумуна , практикалык семинарларына, илимий –усулдук семинарларга, алдынкы тажрыйба мектептерине ж.у.с. катышуу.
Педагогикалык ишмердигин оз алдынча талдоо негиздерин оздоштуруу.
Усулдук бирикменин усулдук жана маалымат иштерине катышуу
Окутулуучу предметтин, курстун, факультативдин ж.б мазмунун илимий-усулдук камсыздоо боюнча документтерди иштеп чыгуу.
Окуу предметтеринен сабак берууну диагноздоо, божомолдоо пландоо маселелери боюнча материалдарды иштеп чыгуу.
Тажрыйбаны жалпылап, билим беруучу уюмдагы педагогдор арасында жайылтуу.
Окуучуларды окутуунун жана тарбиялоонун натыйжалуу усулдары боюнча чыгармачыл отчётторду откоруу.
Жаш мугалимдерге жардам беруу.
Мектептин мугалимдери учун предметтен сабак беруунун орчундуу маселелери боюнча кеп кенеш откоруу.
Мектептин мугалимдери жана окуучулары учун илимий-практикалык конференцияларды уюштуруу жана аларга катышуу.
8. Усулдук бирикменин ишмердигин козомолдоо.
Усулдук бирикменин ишмердигин козомолдоо.
·Усулдук бирикменин ишмердигин билим беруучу уюмунун директору бекиткен мектептин усулдук иш жана ички козомол жургузуупландарына ылайык мектеп директорунун окуу-тарбия иштери боюнча орун басары, мектеп директорунун ИУИ боюнча орун басары козомолдойт.
Мектептеги усулдук бирикменин жетекчисине коюлуучу квалификациялык талаптар
1. Жалпы жоболор:
Мектептеги усулдук бирикменин жетекчисинин жогорку кесиптик билими жана билим беруу тутумунда иштеген эмгектик стажы 5 жылдан кем эмес болуш керек.
Мектептеги усулдук бирикменин жетекчиси туздон туз мектеп директорунун ( ОТИже илимий –усулдук иштер боюнча) орун басарына баш ийет.
Мектептеги усулдук бирикменин жетекчиси озунун ишмердигинде КР нын мыйзамдарын жетекчиликке алат.
2. Функционалдык милдеттери
Бекитип берилген мугалимдер тобунун усулдук ишин уюштуруу, бул ишти жетектоо жана аткарылышын козомолдоо.
3. Кызмат милдеттери
Мектеп усулдук бирикменин жетекчиси томонкудой милдеттерди аткарат:
Талдайт:
·Бекитип берилген мугалимдер тобунун усулдук ишинин маселелерин жана натыйжаларын:
·Катышкан сабактарынын жана башка турлордогу иштеринин формасын жана мазмунун.
Пландалган усулдук иштин натыйжасын божомолдойт;
Пландайт жана уюштурат;
·Бекитип берилген педагогдордун утурумдук жана келечектеги ишин:зарыл усулдук документтерди иштеп чыгууну;
·Программанын аткарылышы жана ага бекитилип берилген педагогдордун окуучуларынын билим даярдыгынын текшеруу иштерин даярдап откорууну;
·Бекитип берилген педагогдордун квалификациясын жана кесиптик чеберчилигин жогорулатуунутеске салып турат6
·Бекитип берилген педагогдордун зарыл усулдук документтердин иштеп чыгуусун;
·Бекитип берилген педагогдордун окуу пландарын жана программаларын аткаруусун;
Усулдук бирикменин ишин жетектейт, козомолдойт:
·Усулдук бирикменин ишин
·Озу жетектеген усулдук бирикмедеги мугалимдердин окуучуларынын билим даярдыгынын калыс бааланышын.
Катышат:
·Окуу прцессин камсыздоочу усулдук документтерди иштеп чыгууга
·Озу жетектеген усулдук бирикмедеги педагогдордун пландарын жана пландарын ондоп- тузоого
·Усулдук бирикменин жана усулдук кенештин отурумдарына
Усулдук бирикмедеги педагогдорго усулдук иштер боюнча кеп-кенеш берет:
Озу жетектеген усулдук бирикмедеги мугалимдердин усулдук ишмерлерин баалайт;
Озу жетектеген усулдук бирикменин басууга даярдаган усулдук материалдарын редакциялап, жайылтат;
4. Укуктары
Усулдук бирикменин жетекчиси озунун компетенциясынын чегинде томонкудой укутарга ээ:
Озу жетектеген усулдук бирикменин мугалимдеринин откоргон сабактарына бардык учурда кире алат ( бирок сабак башталгандан кийин ото зарыл болбосо, кирууго жана сабактын журушундо педагогго сын пикир айтууга акысы жок);
Катыша алат:
·Мектептин билим беруу саясатын жана стратегиясын иштеп чыгууга ,тийиштуу стратегиялык документтерди тузууго;
·Педагогдорду аттестациялоого
·педагогикалык кенештин ишин
·озу жетектеген усулдук бирикменин педагогдорун тандап алууга жана иш ордун аныктоого;
Сунуш киргизе алат:
·озу жетектеген усулдук бирикмелиги мугалимдердин конкуреттуу усулдук долбоорлорун баштоо, токтотуу же убактылуу токтотуу жонундо;
·озу жетектеген усулдук бирикмедеги мугалимдерге колдоо корсотуу, материалдык жана моралдык туртку беруу жонундо;
·окуу-усулдук ишти оркундотуу боюнча;
Озу жетектеген усулдук бирикмедеги мугалимдердин биргелешкен жана жекече окуу-усулдук ишинин журушун жана натыйжаларын козомолдоо жана баалай алат.
Талап кыла алат:
·туздон-туз баш ийгендерден иш документтерин текшеруу жана тузотуу киргизуу учун;
·мектеп жетекчилеринен озунун кызмат милдеттерин аткаруу учун зарыл маалымат материалдарын жана ченемдик –укуктук документтерди пайдалануу учун:
Бекитип берилген педагогдордон кесиптик адеп ченемдерин жана талаптарын сактоону, мектеп коомдоштугу кабыл алынган ( милдеттуу турдогу ) пландар менен программаларды аткарууну талап кыла алат. Озунун кесиптик чеберчилигин жогорулата алат.
5. Кызматы боюнча мамилелери жана байланыштары.
Мугалимдер менен биргеликте УБ ишмердигин пландайт. Иш планы менен дректорунун ОТИ боюнча орун басары менен макулдартырылат да, пландалган мезгилден тартып беш кундон кечиктирилбей мектеп директору тарабинан бекитилет.
УБ жетекчиси томонкулор менен иштешет:
·Мектептин педагогикалык жана усулдук кенештери менен
·Райондук УБ менен
·Мектеп директорунун ОТИ, тарбия иштери боюнча орун басарлары,класс жетекчилер, социалдык педагог менен;
Окуу жылы аяктагандан кийин беш кун ичинде директорунун ОТИ/ИУИ боюнча орун басарына МБнин ишмердиги жонундо жазуу жонундо отчет берет.
Билим беруучу уюмдун директорунун ОТИ /ИУИ боюнча орун басарынан ченемдик-укуктук жана уюштуруу-усулдук муноздогу маалыматтарды алат ,тийиштуу документтер менен таанышат.
Озунун компетенциясына кирген маселелер боюнча билим беруучу уюмдун педагогикалык кызматкерлери, директорунун ОТИ/ИУИ боюнча орун басары менен дайыма маалымат алмашып турат.
Мектеп мугалимине коюлуучу квалификациялык талаптар.
Мугалимдин милдетине томонкулор кирет:
·Окуучуларды окутууну педагогикалык кырдаалдарды жана окутулуучу сабактын озгочолугун эске алуу менен жогорку илимий жана методикалык денгээлде откорот.
·Окуучуларды окутуунун ар турдуу формаларын , усулдарын жана каражаттарын колдонот.
·Малекеттик билим беруу стандартынын негизинде окутуунун жаны технологияларын жана автордук жалпы билим беруучу программаларды ,усулдук колдонмолорду иштеп чыгат жана киргизет.
·Окутулуучу предмет боюнча материалдарын пландаштырылат, билим беруучу программаларынын аткарылышын жана бардык окуучулардын мамлекеттик билим беруу стандарттарынын талаптарындагы базалык денгээлге жетуусун камсыздайт,окуучуларда билгичтиктерди жана кондумдорду каныктандырат, алынган билимдерди практикада колдоно алышын даярдайт.
·Окуучуларды предметтик олимпиадаларга жана кароо-сынактарга катышууга даярдайт.
·Окуучулардын кочуруу экзамендерин откорот, ошондой эле бутуруучулордун мамлекеттик жыйынтыктоочу аттестациясына катышат.
·Мектеп документациясын оз убагында жана туура толтурат.
·Педагогикалык кенештердин , усулдук бирикмелердин ж.б чогулуштарына активдуу катышат.
·Кыргыз Республикасынын мамлекеттик символикасын окуп уйронуу боюнча иштерди алып барат, « Манас» эпосунда берилген жалпы адамзат принциптеринин жана кыргыз элинин , республикада жашап жаткан башка элдердин эн жакшы адаттарына негизделген окуу-тарбия беруу иштерин жургузот.
·Окуу планынын мектеп компонентин ишке ашырат жана предметтик , башка ийримдерди жетектейт.
·Ишти окуучулардын ата-энелери ( же расмий кам коруучулор) менен тыгыз байланышта жургузулот.
·Класстагы окуу чойронун абалына байкоо жургузот жана класс жетекчинин маалымдап турат.
·Окуучулардын жеке психологиялык озгочолукторун изилдейт, алардын жетишуусун талдайт, ошондой эле окуу тартибин жана сабактарга катышуу тартибин сактоону камсыздайт.
·Оз кесиптик жана чеберчилик даярдыгын ырааттуу турдо жогорулатат.
·Балалыкты, бойго жете элек балдардын укуктарын,кызыкчылыктарын коргоо , коопсуздук техникасы,санитардык-гигиеналык режим, окуучулардын эмгектенуу укуктарын коргоо жана билим беруу уюмдарын материалдык-техникалык базасын сактоо боюнча талаптарды аткарат.
·Окуучулардын окуу китептери менен камсыздалышын жана окуучулар колдонгон окуу китептеринин сакталышын козомолдойт.
·Тиешелуу предмет боюнча окуу кабинетинин заманбап жабдыктар жана окуу -дидактикалык материалдар менен жабдуу планын иштеп чыгат.
·Сабакта жана класстан тышкаркы иш- чараларды жургузуу учурунда окуучулардын омурунун жана ден-соолугунун сактыгына жеке жоопкерчилик тартат.
Мугалим томонкулорду билиш керек:
·КР нын Конституциясын жана КРнын символикасын , «Билим беруу жонундогу», «Мугалимдин статусу жонундо» жана башка окуучуларга билим беруу жана тарбия беруу боюнча укуктук-ченемдик документтерин;
·Педагогикалык жана илимий-усулдук маселелерди чечуу учун зарыл болгон коломдо жалпы теориялык предметтин негиздерин;
·Педагогиканы жана педагогикалык психологиянын , социологиянын , физиологиянын жана балдардын гигиенасынын негиздерин;
·Дуйнолук жана олкодогу педагогикалык илимдин жана практиканын жетишкендиктерин;
·Окуучуларды окутуу жана тарбия беруу маселелери боюнча мамлекеттик институттардын жана коомдук уюмдардын функцияларын жана укутарын;
-
-
-
Окуучулардын оздук делолору боюнча Жобо
-
Бекитемин:
Директор: К.Тунтеев
Буйрук № 26
Мидин Алыбаев атындагы орто мектебинин окуучуларынын оздук делолору жонундо
Жобо
- Жалпы жоболор.
- Жобо Кыргыз Республикасынын Билим беруу мыйзамы жана мектептин Уставынын негизинде иштелип чыкты.
- Бул жобо мектеп окуучуларынын оздук делолору менен иш алып баруу максатында иштелип чыгып, бул документацияга тиешеси бар мектептин бардык категориядагы кызматкерлеринин ишмердуулугунун тартибин аныктайт.
- Бул жобо мектепте буйрук менен бекитилет жана мектептин административдик жана педагогикалык кызматкерлеринин бардык категориялары учун милдеттуу болуп саналат.
- Окуучулардын оздук делолорун жургузуунун тартиби
- Окуучулардын оздук делолору биринчи жолу мектепке биринчи класска киргенде класс жетекчи тарабынан тузулот. Мектептин директору кол коюп, печать менен бекитет.
2.2 « Кабыл алуу» жонундогу буйруктун чыгышы учун ата-энесинин арызы негиз болот.
2.3 Оздук дело окуучунун буткул окуган убактысында жургузулот.
2.4 Оздук делодо жазуулар даана, ирээттуу жургузулот. Оздук дело номерленет жана алфавиттик китепте окуучунун фамилиясынын тушунда жазылат.
2.5 Окуучунун ата-энесинин фамилиясы ,аты, атсынын аты,жашаган айылынын ,районунун, облусунун, республикасынын аты кыскартылбай толтурулат. Туулган куну жана жылы араб цифрасы менен ,айы соз менен жазылат.
2.6. Окуу жайынын(мектептин) аты мектептин уставы менен бирдей кыскартылбай жазылат.
2.7. Оздук делону толтурууда томондогу документтер талап кылынат:
-- ата-энесинин мектептин директорунун наамына баланы биринчи класска кабыл алуу жонундогу директордун визасы жана кабыл алуу буйругунун номери коюлган арызы;
-- тиешелуу прививкалары корсотулгон, баланын физикалык жана психикалык осуусунун абалынын мониторинги корсотулгон амбулатордук, медициналык картасы;
--туулгандыгы туураалуу куболуктун куболондурулгон кочурмосу;
-- оздук делодогу документтер степлер менен бекитилет жана талапка жараша кошулат.
2.8 Жетишуу табели жыл сайын толтурулат. Бааларды ондоого жол берилбейт. Зарыл учурда директордун макулдугу менен ондолот жана колу коюлуп ,печать менен тастыкталат.»кийинки класска кочурулду» же «кийинки жылга кайталоого калтырылды» деген педагогикалык кенештин чечими класс жетекчинин колу коюлуп ,печать басылып тастыкталат.
2.9 Оздук делолор атайын болунгон жерде сакталат. Бир класстын оздук делолору алфавиттик тартипте салынып, чогуу бир папкада сакталат.
2.10 Оздук делолордун абалын козомолдоо мектептин директору жана дирек тордун окуу тарбия иштери боюнча орун басарлары тарабынан жургузулот.
2.11. Оздук делолорду текшеруу мектептин ички текшеруу планына ылайык бир жылда эки жолудан кем эмес жургузулот. Зарылчылык болгондо текшеруу плансыз ,оперативдуу жургузулот.Козомолдоонун максаты-окуучулардын оздук делолорунун туура жургузулушу.
III. Класс жетекчилердин окуучулардын оздук делолору менен иштоосунун тартиби.
3.1. Окуучулардын оздук делолору класс жетекчи тарабынан толтурулат. Оздук делодо жазуулар так, тыкан болушу зарыл. Ар бир жылдын аягында «класс жетекчинин колу» деген графанын астына печать басылат
3.2 Класс жетекчи папканын биринчи бетине окуучунун толук аты жонун
алфавиттик тартипте жазылган оздук делосунун номерин, уй адреси, телефон
номери тушурулгон тизмесин коёт . Папкада классы жана класс жетекчисинин
фамилиясы жазылат. Окуу жыл ичинде окуучу кетсе кеткендиги жонундо белги
коюлат. Тизме жыл сайын алмаштырылат.
3.3 Класс жетекчи оздук делолордун абалын чейрек сайын текшерип турат.
3.4. Окуучулар жонундо жалпы маалыматтардагы озгоруулор класс жетекчи
тарабынан туздолуп турат.
3.5 Жыл ичинде окуучулардын оздук делолоруна жаны документтер кошулуп
турат. Окуучу 16 жашка толгондо, паспорттун кочурмосу кошулат.
IV Окуучу мектептен кеткен мезгилде оздук делосун беруунун тартиби
4.1. Окуучунун оздук делосу ата-энесинин арызынын негизинде кеткендиги жонундо
буйрук чыккандан кийин берилет.
4.2. Оздук делону беруудо секретарь алфавиттик китепке окуучунун кеткендиги
жонундо жазууну тушурот. Ата-энеси оздук делосунун берилиши жонундо белги графасына кол коёт.
4.3. Окуучу жыл ичинде кеткенде класс жетекчи ошол мезгил учун баалардын
кочурмосун тузуп берет.
4.4. Мектепти бутуп кеткенден кийин, ата-энеси талап кылбаган оздук делолор
мектептин архивине откорулот, анда окуучу кеткенден кийин 3 жыл сакталат .
4.5. Белгиленген моонот буткондон кийин керектоо талабы болбогондуктан жок
кылууга жатат.
4.6. Оздук делолорду жок кылуу жетекчи дайындаган комиссия тарабынан жок кылуу
актысын тузуу менен ишке ашырылат.
- Жалпы жоболор.
-
-
-
Дептерлердин жургузулушу жана текшерилиши боюнча Жобо
-
Бекитилди:
Директор: Тунтеев К
«2» сентябрь 2020-жыл
Окуу дептерлерин жүргүзүү жана аларды текшерүү жөнүндө жобо
I. Жалпы жоболор
- Бул Жобо КРнын «Билим жөнүндөгү» мыйзамынын, мектептин Уставынын негизинде иштелип чыккан.
- Бул Жобо дептерлерди текшерүүнү уюштуруунун тартибин аныктайт жана окуучулардын оозеки жана жазуу сөзүнө болгон талаптардын бирдиктүүлүгүн камтыйт.
- Берилген Жобо педагогикалык кеңеш тарабынан каралып чыгып, мектептин мүдүрү тарабынан бекитилет.
1.1. окуучуларды ички маданиятка үйрөтүүнүн бир бөлүгү болуп саналат.
1.2. өзүн контролдоо жөндөмдүүлүгүн калыптандырат, себеби, иштерин көбүрөөк тыкан тариздөөнүн аркасы менен окуучуларда өз иштерин бат-баттан, көбүрөөк кунт коюп жана кайталап текшерүүгө талап пайда болот.
1.3. окуучулардын иштерин кылдаттык менен аткаруусун уюштурат.
2. Текшерүү иштери үчүн дептерлерде, текшерүү ишинин өзүнөн сырткары каталар үстүндө иштөөнү аткаруу керек. Күн сайын каталар үстүндө иштөө толук бир система болуп саналат, анын жыйынтыгы күндөн-күнгө көзөмөлдөнүп турушу керек.
3. Мугалим окуучулардын жазуу (күндөлүк жана текшерүү) иштерин баалоодо милдеттүү түрдө КРнын «4 жылдык башталгыч мектептин биринчи классында окутууну уюштуруу жөнүндөгү» Методикалык каттарына таянат.
4. Баштылгыч мектепте окуучулардын дептерлерин күндө текшерип туруу шартка ылайык.
5. Каталар үстүндөгү иштөө күндөлүк дептерлерде да, текшерүү иштер үчүн дептерлерде да күн сайын жүргүзүлүп турат.
II. Окуу дептерлеринин саны жана аталышы
1.1. Бардык окуу иштерин, ошондой эле текшерүү иштерин аткаруу үчүн окуучулар дептерлердин төмөндөгүдөй санына ээ болушу керек:
1-таблица
предмет
1-класстар
2-4-класстар
эскертүү
Орус тили
I-III чейрек
Жазуу 1, 2, 3, 4
IV чейрек
2 жумушчу дептери
2 жумушчу дептер
Текшерүү иштери үчүн 1 дептер
Кепти өстүрүү үчүн 1 дептер
Жазуу дептеринен тышкары 1-класстарга бир же эки жумушчу дептердин болуусуна уруксат берилет
Математика
I-III чейрек
Жазуу 1, 2, 3, 4
IV чейрек
2 жумушчу дептери
2 жумушчу дептер
Текшерүү иштери үчүн 1 дептер
Жазуу дептеринен тышкары 1-класстарга бир же эки жумушчу дептердин болуусуна уруксат берилет
2-таблица
Предмет
Дептерлердин саны
5-9-класстар
10-11-класстар
Орус тили
2 жумушчу дептер, текшерүү иштери (диктант) үчүн 1 дептер
Кепти өстүрүү үчүн 1 дептер
1 жумушчу дептер жана текшерүү иштер үчүн 1 дептер
Адабият
1 жумушчу дептер Кепти өстүрүү үчүн 1 дептер (8-9-класстарда)
1 жумушчу дептер жана чыгармачылык иш үчүн 1 дептер (дил баян)
Математика
2 жумушчу дептер, текшерүү иштер үчүн 1 дептер
Алгебра
2 жумушчу дептер, текшерүү иштер үчүн 1 дептер
1 жумушчу дептер, текшерүү иштер үчүн 1 дептер
Геометрия
1 дептер
1 дептер
Англис тили
1 дептер жана сөздүк
1 дептер жана сөздүк
Физика, химия
1 жумушчу дептер, текшерүү иштер үчүн 1 дептер, лабораториялык жана практикалык иштер үчүн 1 дептер
1 жумушчу дептер, текшерүү иштер үчүн 1 дептер, лабораториялык жана практикалык иштер үчүн 1 дептер
Биология, география, жаратылышты үйрөнүү, тарых, технология, ТТКН, музыка, чийүү, улуттук-регионалдык жана мектептик окуу планынын курсу
1 дептерден
1 дептерден
2. Дептерлерди тариздөөгө жана жүргүзүүгө коюлган талаптар
2.1. Окуучулар 12-18 барактан турган стандарттык дептерлер менен колдонушат. Жалпы дептерлер 7-9-класстарда көп көлөмдөгү иштерди аткарууну талап кылган окуу предметтери үчүн гана колдонулат. Орус тили жана алгебра боюнча жалпы дептерлер 9-класстан тартып колдонулат.
2.2. Предмет боюнча дептердин абалы тыкан болушу керек. Анын сыртында (биринчи барагы) төмөнкүдөй жазуу болушу керек.
Мидин Алыбаев атындагы орто мектебинин
___-классынын окуучусу
_________________________________
______________ жазган дептери
1,2-класстын окуучуларынын дептерлерин мугалим толтуруп берет.
Текшерүү иштери, кепти өстүрүү боюнча иштөө, лабораториялык жана практикалык иштер боюнча дептерлерде тиешелүү жазуулар жазылат.
2.3. Окуучуларга дептердин четиндеги чийинге жазууга уруксат берилбейт (чоң класстарда гана лекция жазуу учурунда белгилөөлөрдү жазса болот).
2.4. Таза жазуу боюнча көнүгүүлөрдү окуучулар жумушчу дептерлеринде аткарышат. 1-2-класстарда тамгалардын үлгүсүн мугалим жазып берет, 3-4-класстарда ар бир баланын жеке өзгөчөлүктөрүнө жараша тандалып жазылат. Иштин көлөмү: 1-класстын экинчи жарым жылдыгында 2 сап, 2-класста – 2-3 сап, 3-4-класста – 3 сап.
2.5. Орус тили боюнча дата жумушчу саптын ортосунда жазылат. Биринчи класста сабаттуулукка үйрөнүү мезгилинде дата мугалим тарабынан жазылып берилет. Сабаттуулукка үйрөнүү мезгилинде жана төртүнчү класстын аягына чейин күн сан түрүндө жана айдын толук аты жазылат.
Мисалы: Аяк оонанын жыйырма бири
1-6-класстарда математика боюнча дептерлерде ишти аткаруу датасы сапка араб цифрасы жана айдын аталышы, 5-9-класстарда орус тили боюнча дептерлерде–жазуу түрүндө, бөлөк предметтер боюнча дептерлерде сан менен жазылат.
2.6. Четки чийиндин өлчөмүн мугалим окуу предмети боюнча жазуу иштеринин өзгөчөлүгүнө жараша чечет.
2.7. Ар бир сабакта дептерге тема, ал эми кыргыз тил, орус тили, математика, алгебра жана геометрия боюнча сабактарда–аткарылып жаткан иштин түрү (класстык иш, үй тапшырма, өз алдынча иш, диктант, жат жазуу, дил баян ж.б.) жазылат.
2.8. Дептерлерге көнүгүү аткарууда окуучулар борборуна көнүгүүнүн, маселенин, суроонун номерин жазуусу керек.
2.9. Дептерлерде чакмакты жана сызыкты калтырып жазуунун тартиби төмөндөгүдөй:
- математика (алгебра, геометрия) боюнча–эң үстүңкү чакмактан баштап жазылат, ар түрдүү тапшырмалар ортосунда 2 чакмак, үй тапшырма менен класстык иштин ортосунда–4 чакмак, дата менен иштин аталышынын ортосунда – 1 чакмак калтырылат;
- туюнтма, теңдеме, барабарсыздык ж.б. тилкелеринин ортосунда 3 чакмак оңго жылып, төртүнчүгө жазылат;
- кыргыз тил,орус тили боюнча–бир иштин ичинде сызык калтырылбайт, үй тапшырма менен класстык иштин ортосунда–2 сызык калтырылат;
- Математикалык туюнтмаларды жазууда бардык символдор (белгилер, цифралар) каллиграфия эрежелерин эске алып жазылат, т.а. графиканы жана жазылып жаткан символдун санына тиешелүү чакмакты сактоо менен. Өзгөчө көп орундуу сандар менен иштөөдө (кошуу, кемитүү, көбөйтүү, бөлүү) сактоо талап кылынат;
- Ар бир жаңы иштин тексти дептердин дата жана иштин аталышы жазылган бетиндеги «кызыл сызыктан» баштап жазылат.
Кызыл сызыкты тариздөөдө оңго 2 смден кем эмес жылуу керек. Кызыл сызыкты тариздөө биринчи класста (III чейрек) текстти тариздеп баштагандан тарта сакталышы керек.
2.10. Кыргыз тили жана математика боюнча жыйынтыктоочу текшерүү иштер атайын ага арналган дептерлерде аткарылат, ошондуктан «текшерүү иш» сөзү жазылбайт: кыргыз тили боюнча дептерлерде иштин түрү гана (мисалы: жат жазуу) жазылат. Бул жалпы дептерлерде аткарылган кыска убакыттуу иштерди белгилөөгө да тиешелүү. Ишти аткаруунун варианты кийинки жумушчу саптын борборунда жазылат.
3. Окуучулардын жазуу иштерин текшерүүнүн тартиби
3.1. Окуучулардын жазуу иштерин текшерүү төмөнкүдөй тартипте болуусу зарыл:
3-таблица
Предметтер/
Класстар
1-5
6
7
8-9
10-11
Математика (алгебра, геометрия), орус тили
Ар бир сабактан кийин
1-жарым жылдыкта ар бир сабактан кийин, ал эми 2-жарым жылдыкта бардык үй тапшырмалар текшерилет
Жумасына 2 жолу
Жумасына 1 жолу
Жумасына 1 жолу
Чет тили
Ар бир сабактан кийин
Жумасына 2 жолу
Маанилүү класстык иштер жана үй тапшырма-лар, бирок жумасына 1 ден кем эмес
2 жумада 1 жолу
Сөздүктү – айына 1 жолу, дептерди - чейрек ичинде 1-2 жолу
Калган предметтер
Ар кандай, чейрек ичинде 1-2 жолу
Ар кандай, чейрек ичинде 1-2 жолу
Ар кандай, чейрек ичинде 1-2 жолу
Ар кандай, чейрек ичинде 1-2 жолу
Ар кандай, чейрек ичинде 1-2 жолу
3.2. 1-7-класстарда кыргыз тил, орус тили жана математика боюнча текшерилип жаткан иштерде бардык кетирилген каталар төмөнкү эрежеге таянып текшерилет:
- орфографиялык ката, цифра, математикалык белги чийилип, үстүнө керектүү тамга, цифра, же белги жазылат;
- керексиз тыныш белги чийилип, керектүүсү кызыл түстөгү калем менен жазылат;
- 5-11-класстарда кыргыз тили боюнча дептерлерди текшерүүдө мугалим катаны кандайдыр бир белги менен (каталарды жана классификацияларды эсептөөдө ыңгайлуулук үчүн) белгилеп алат, баяндама жана дил баяндарды текшерүүдө, орфографиялык жана тыныш белгилердин катасынан сырткары фактылык, логикалык жана кептик каталар белгиленет;
3.3. 8-11-класстарда дептерлерди текшерүүдө мугалим кетирилген катанын санын эсептеп, четки чийинге жазып коюусу максатка ылайык;
Жат жазуу, баяндама, дил баяндарды текшерүүдөн кийин орфографиялык жана тыныш белгилердин катасынын саны кыйшык сызык менен белгиленет.
3.4. Текшерүү иштери (жат жазуулар) текшерилип, окуучуларга кийинки сабакка кайтарылып берилет; дил баяндар–5-7-класстарда бир сабактан кийин, 8-11-класстарда–10 күндөн кийин, баяндамалар–8-11-класстарда 7 күндөн кийин кайтарылат.
-
-
-
КТУнун жобосу
-
Бекитемин:
Директору: К.Тънтеев
«2» сентябрь 2020-жыл
Мидин Алыбаев атындагы орто мектебинин кызматкерлеринин дем беруучу эмгек
акысы жонундо
Жобо
- Жалпы жоболор
- Бул жобо КР. Окмотунун « Билим беруучу уюмдардын кызматкерлеринин эмгек акысын эсептоонун тартиби жонундо» 2011-жылдын 31-майындагы № 270 Токтомуна ылайык иштелип чыкты.
- Эксперттик кенештин курамы мектептин директорунун окуу, окуу-тарбия иштери боюнча орун басарынан, кесиптик бирлик комитетинин окулунон, усулдук бирикмелердин окулдорунон тузулот.
- Эмгектик катышуунун коэффициенти адегенде усулдук бирикмелер боюнча, анан мектептин эксперттик кенеши тарабынан аныкталат.
- Ар бир кызматкердин эмгектик катышуусунун коэффициенти ай сайын, усулдук бирикмелердин мугалимдеринин эмгектик паспортторун толтуруу боюнча комиссия толтурган эмгектик паспорттордогу маалыматтардын негизинде аныкталат
- Эмгектик катышуу коэффициенти мугалимге карата аныкталат жана коэффициенттердин жыйындысынан турат, алардын ар бири окуу процессиндеги,мектептин сабактан тышкаркы ишиндеги жуктун денгээлин, окутуунун натыйжалуулугун, окуучулардын билиминин сапатын, аткаруучулук тартипти чагылдырат.
- Мектептердин кызматкерлерине эмгек акынын дем беруучу фондунун эсебинен толомдор кепилденген эмгек акы болуп саналбайт жана аткарылган иштин натыйжасы боюнча белгиленет жана иштин сапатына жараша болот.
- Эмгекке катыш коэффициентин аныктоо учун индикаторлор:
-- иштин татаалдыгы жана ургалдуулугу;
-- тарбиялык жана класстан тышкаркы иштин сапаты;
-- конференцияларды, семинарларды, педагогикалык кенештерди даярдоо жана откоруу;
--- окуучуларды олимпиадаларга даярдоо;
--- автордук программаларды иштеп чыгуу жана киргизуу;
--- усулдук иш;
--- кабинеттердин абалы;
--- администрациялык жазалардын жоктугу;
--- документтерди сапаттуу жургузуу;
--- аткаруучулук тартип.
Педагогикалык персонал.
• Жеке жетишкендиктеринин портфолиосун түзөт, калыптандырат;
• өз ишине өз алдынча баа берүнүн жүзөгө ашырат, өзүнүн портфолиосун алдын ала толтурат;
• Толтурулган портфолиосу, ишинин сапаты, натыйжалуулугу методикалык бирикменин
чогулушунда талкууланып, упайлар берилет;
• Методикалык бирикмеде мугалимдерге берилген упайлар эксперттик комиссиянын
чогулушунда талкууланып, бекитилет.
Мугалимдерге упайлар төмөндөгү индикаторлор боюнча ыйгарылат:
1. Күндөлүк сабактардын план-конспектилери.
• Толук 3 упай
• 3/2 1 упай
• 3/1 - 1 упай
• жок - 2 упай
2. Предмет аралык олимпиадаларда жетишкендиктери;
А) Райондук деңгээл;
• 1-орун 15 упай
• 2-орун 10 упай
• 3-орун 5 упай
Б) Облусттук деңгээл;
• 1-орун 20 упай
• 2-орун 15 упай
• 3-орун 10 упай
В) Республикалык деңгээл;
• 1-орун 25 упай
• 2-орун 23 упай
• 3-орун 20 упай
• 4-орун 15 упай
3. а)Тесттин жыйынтыгы боюнча;
«5» 3 упай
«4» 2 упай
«3» 0 упай
«2» -2 упай алынат
б) ОРТ
Негизги тесттен орточо балл 110 баллдан ашса
Кыргыз тил, математикага 20 упай
Босогого жетпесе -10 упай
Предметтик тест орточо балл 70 баллдан ашса 20 упай
Босогого жетпесе -10 упай
4. Предмет аралык спартакиада, конкурс, мелдештерде жетишкендиктери;
А) Райондук деңгээл;
• 1-орун 5 упай
• 2-орун 4 упай
• 3-орун 3 упай
Б) Облусттук деңгээл;
• 1-орун 15 упай
• 2-орун 13 упай
• 3-орун 10 упай
В) Республикалык деңгээл;
• 1-орун 25 упай
• 2-орун 23 упай
• 3-орун 20 упай
• 4-орун 15 упай
5. Кесиптик чеберчилигин жогорулатуу боюнча;
• Методикалык бирикменин жетекчилиги 3 упай
• Кесиптик конкурстарга катышуу 5 упай
• Мугалимдер менен тажрыйба алмаштыруусу (нормага жараша упай берилет)
1 упай айына мугалим (4 саат сабакка катышуу керек)
• Семинарларга катышуу ,сабак өтсө 10 упай,
жардам берсе 5 упай
• ММКларга илимий методикалык материалдарды чыгаруу 5 упай
6. Курстардан убагында өтүү
Курстан өткөнүү 3 жылга чейин 3 упай
3 жылдан ашкандарга 2 упай
5 жылдан ашкандарда 0 упай
3 күндүк семинарга баргандарга 2 жылга чейин 1 упай
7. Ачык сабактардын өтүлүсүү:
• Көрсөтмөлүү сабак (сабактын бааланышына жараша упай берилет)
• Ачык сабак (сабактын бааланышына жараша упай берилет)
• Канааттандырарлык 3 упай
• Жакшы 5 упай
• Эң жакшы 10 упай
. ачык сабак өтүлбөсө - 10 упай
8. Класстан тышкаркы иштер боюнча:
• Конкурс, КВН, утренник, кече (байланышына жараша упай берилет)
Мектеп ичи
• Канааттандырарлык 1 упай
• Жакшы 2 упай
• Эң жакшы 3 упай
Райондук деңгээл
1 орун 10 упай
2 орун 8 упай
3 орун 5 упай
4 орун 3 упай
9. Коомдук (жалпы мектептин ишин класс кабинеттерди,
залдарды жасалгалоо) иштерге катышуусу 3 упай
• Предметтик кружоктор кварт 1 упай
• Дубал газета 1 упай
Класс кабинеттерин жасалгалоо
Толук 10 упай
Эң жакшы 3 упай
Жакшы 2 упай
Канааттандырарлык 1 упай
10.. Окуучулардын билим сапаты;
• 50% жогорку 5 упай
• 30-50% чейин 3 упай
• 20 % -3 упай
• 15 % төмөн -5 упай
(мониторинг негизинде аныкталат)
11. Дептерлердин текшерилиши; квартал
• Ирээттүүлүгү убагында текшерилиши
• Канааттандырарлык эмес -1 упай
• Жакшы 2 упай
• Эң жакшы 3 упай
Текшерилбесе -3 упай
(Кварталына)
12. Класстык журналдын толтурулушу боюнча ай сайын
• Катасыз, таза, так толтурулса 3 упай
• Убагында толтурулбаса - 3 упай
• Булгап, ката кетирсе - 5 упай
13. Класс жетекчинин иши.
Класс жетекчилик иш кагаздары тарбиялык, ачык тарбиялык сааттар, окуучулар менен иш алып баруусу, ата-энелерди мектепке тартуусу эсептелет.
(Тарбия завучу менен бирдикте упайлар берилет)
• Канааттандырарлык 1 упай
• Жакшы 2 упай
• Эң жакшы 3 упай
• Канаат эмес -1 упай
• өз убагындаөтпөсүү -3 упай
14. Класстын катышы боюнча (Катыш айына чыгарылат)
(справкасы бар болсо жоктолбойт)
90% жогору 3 упай
85%-90% 2 упай
75%-85% 1 упай
70%-75% - 1 упай
60%-70% - 2 упай
50%-60% - 3 упай
15. Кечигүү, сурануулар 3тон коп кечиксе - 1 упай
Сурануу 1 күнгө - 1 упай
16. Кеңешмеде жакшы иштегени белгиленгендерге 3 упай
17. Башталгыч класстардын 4-класстын мугалимдеринин пландык текшерүүдө
50%-60% билим сапатты көрсөтүү 3 упай
45%-50% билим сапатты көрсөтүү 2 упай
40%-45% билим сапатты көрсөтүу 1 упай
40% төмөн болсо - 1 упай
18. Насаатчылык иштер боюнча канааттандырарлык болсо 1 упай
19. Эксперттик комиссияда иштегендиги ъчън 5 упай
20. Чогулуштарда себепсиз келбесе -3 упай
Суранып кетсе -1упай
Пед.совет - 3 упай
21. Каникул учурунда жумушка келбесе бир кън калса -1 упай
22. Оорукана барактарынын болушу -3 упай
23. Класстын жыштыгы
24. Портфолио
а) мугалим
б) окуучунуку (кварталына)
канаттандырарлык 1 упай
жакшы 2 упай
эщ жакшы 3 упай
жок болсо -3 упай
толук болбосо -2 упай
25. Аткаруучулук тартип 2 упай
-2 упай
26. Аккредитация
% босогодон отсо 20 упай
% босогодон отпосо - 20 упай
27. Кабинет жетекчилик 1 упай
28. Токтом жазгандыгы ъчън 1 упай
29. Буйрук менен эскертүү алгандардан топтогон бир айлык упайынын –жарымы,
согүш алгандардан топтогон айлык КТУсу, упайы толук алынат.
30. Узгултуксуз отулгон расписание боюнча кошумча сабактар учун 3 упай кошулат.
31. Табель тузгондугу 10 упай
- Эксперттик кенештин документациялары
3.1.Эксперттик кенештин отурумдары токтом менен жургузулот.
3.2.Токтомдо усулдук бирикмелер боюнча ЭКК откон квартал учун иштин жыйынтыктары боюнча мектептин эксперттик кенеши тарабынан аныкталгандыгы корсотулот.
3.3. Токтомдун номери жаны окуу жылы менен жургузулот.
3.4. Директордун буйругу менен бекитилет
- Жалпы жоболор
-
-
-
Этика боюнча Жобо
-
Бекитилди:
Мектеп директору: К.Тунтеев
“2” 2020-жыл
Кыргыз Республикасынын жалпы орто билим беруучу
мектептеринде иштеген мугалимдердин этикасы.
I глава. Жалпы жоболор.
- Мугалимдин этикасынын тушунугу.
1) Мугалимдин этикасы – моралдык, маданий жана кесиптик корунушуно карата коомдун талаптарын чагылдырган журум – турум ченемдеринин жана эрежелеринин жыйындысы.
2. Мугалимдин этикасынын максаттары жана принциптери.
2) Этика кодексинде мугалимдер учун этика ченемдери томонкудой
максаттарда белгиленет:
- Мугалимдердин аң сезимине коомго жана мамлекетке кызмат кылуунун жогорку адеп-ахлактуу принциптерин калыптандыруу
- Мугалимдердин бири-бирине болгон ишенимдерин чындоо
- Мугалимдердин бири-бирине сый урматын калыптандыруу.
3)Мугалимдердин этика принциптери томонкулор болуп саналат.
- Чынчылдыгы жана ак ниеттуулугу
- Журум – турумда жонокойлугу жана токтоолугу.
- Кызматтык милдетин аткарууда жоопкерчиликтуулугу жана кесипкойлугу
- Мугалимдин этика принциптерин жана ченемдерин сактоосу алардын кызмат отоодогу милдеттуу шарты болуп саналат.
3.Мугалимдердин этикасынын негиздери
5) Этика кодекси томонку негизги жоболорду камтыйт:
- Кесиптик милдеттуулугун
- Журум – турум маданиятын
II глава
Кесиптик милдеттер.
4. Мектептин мугалимдеринин кесиптик милдеттери:
6) Мугалим кызмат отоо процессинде томонкулорго милдеттуу:
- Кыргыз Республикасынын Конституциясын, укуктук жана эл аралык укуктук ченемдерин жетекчиликке алууга;
- Кызматын ак ниет аткарууга;
- Кесиптештерин жана окуучулардын укуктары менен эркиндиктерин сактоого, аларга кайрылууда ийкемдуу жана конул буруу сапаттарын корсотууго;
- Мамлекеттин кадыр баркын которууго жетекчиликти жана саясатты ачык сындабоого;
- Улуттук, жаш курагы, тили, саясий жана диний коз караштар боюнча кодулоого жол бербоого.
5. Мугалимдин ишин уюштуруу
7) Мугалим кун тартибин сактоого милдетин убагында аткарууга милдеттуу
8) Баланын билим алуусуна ынгайлуу шарт тузууго;
9) Кызматтык мулкко сарамжалдуу мамиле жасоого, пайдаланууга;
10) Мектепке мас абалында келууго, жумуш ордунда спирт ичимдиктерин, банги заттарын колдонууга, тамеки тартууга, ошондой эле орт жана санитардык коопсуздук эрежелерин бузууга тыюу салынат.
6. Белектерди алуу
11) Мугалим кызыкдар адамдардан, окуучулардан белектерди (акча, товар ж.б.) алууга, кызмат абалынан пайдаланууга укуксуз, мугалимдин кадыр баркына шек туудура турган абалдан качууга тийиш.
12) Туулган кунуно, уй-булолук салтанаттарга карата кызматы боюнча кесиптештери тарабынан белектерди алууга жол берилет.
III глава
Журум – турум маданияты.
7. Кызматтагы субординация жана оз ара мамилелер.
13) Мугалим кесиптештерине карата ак ниеттуулукко, кен пейилдикке жардам корсотууго комоктошууго улгу болууга тийиш.
14) Мугалим кесиптештерин урматтоого, аларды ачык сындабоого, жетекчинин чечимине шектенуулорду ачык айтпай жазуу жузундо баяндоого укуктуу
15) Кесиптештери тарабынан этика ченемдерин бузуу фактысы табылса, ал жонундо жетекчиге билдирууго укуктуу.
16) Мугалим субординацияны сактоого, кесиптештерине карата урмат – сый корсотууго, аларды кемсинткен создордон карманууга тийиш.
8. Коомдук саясий ишмердуулук.
17) Мугалим башка кесиптештердин коомдук саясий бирикмелердин, диний уюмдардын ишине мажбурлоого тийиш эмес.
18) Жумуш учурунда кызматтан тышкары иштер менен алектенууго тыюу салынат.
9. Жарандар менен мамилелер.
19) Билим беруу ишинде мугалим калыс болуусу керек.
20) Мугалим жарандар менен мамиледе томонкулорго милдеттуу.
- Так жана кичи пейил болууга;
- Башаламандыкка жол бербоого;
- Озунун таптиптуулугун корсотууго;
- Мамлекеттик башкаруу органдарынын кадыр – баркын колдоого.
10. Мугалимдин тышкы өң түспөлү.
21) Мугалимдин тышкы келбети томонкудой болууга тийиш: мугалимдин туруктуулугун, ишенимдуулугун, маданиятын билдирип, сабырдуулук, тыкандык менен айырмаланып, жалпы кабыл алынган мугалимдик стилге ылайыктуу болуш керек.
22) Кийим – кечек сыпайы, классикалык багытта болушу керек. Кийимдин ото эле кызыл – тазыл болушу шарт эмес. Спорт стилдеги кийим жумуш кырдаалында керек эмес.
11. Пикир алышуу стили.
23) Пикир алышуу стили мугалимдин маданий денгээлин чагылдырат.
24) Башка адамдар менен пикир алышууда мугалим ачык айкындуулук принциптерин сактоосу керек.
IV глава
Этика ченемдеринин бузулушун кароо тартиби.
12. Этика боюнча комиссия
25) Мугалимдин этикалык журум – турумуна арыз, даттанууларды кароо учун этика боюнча комиссия тузулот.
26) Этика боюнча комиссия оз ишин ачык айкындуулуктун, коллегиялуулуктун жана ак ниеттуулуктун принциптеринде жузого ашырат.
27) Этика комиссиясынын мучолорунун саны так эмес, бирок уч адамдан кем эмес санда тузулууго тийиш.
28) Этика боюнча комиссия жамаатта кадыр – баркка жана урмат – сыйга арзыган мугалимдерден жамааттын жалпы чогулушунда тузулот. Комиссиянын торагасы (торайымы) комиссия мучолору тарабынан шайланат. Комиссиянын жеке жана сандык курамы жетекчи тарабынан бекитилет.
13. Этика комиссиясынын ишинин жана ыйгарым укуктарынын тартиби.
29) Этика боюнча комитет оз ишин жылдык пландын негизинде тузот.
30) Этика комиссиясынын жыйналышы зарылчылыгына жараша откорулот.
31) Мугалимдер менен бирге этика маселелери боюнча профилактикалык ангемелешуулорду жургузот.
32) Этика ченемдеринин бузулган учурда, комиссия томонкудой ченемдерди кабыл алат:
- Мугалимди моралдык жактан уяткарат.
- Этика ченемдерин сактоо жонундо жазуу жузундо эскертуу берет.
- Мугалимге карата тартип – жаза чараларды колдонуу жонундо жетекчиге сунуш киргизет.
33) Этиканы бузуу фактылары табылган учурда комиссия аларды ачык чагылдыруунун максатка ылайыктуулугу жонундо жетекчи менен макулдашат.
V глава
Этика ченемдерин бузгандыгы учун жоопкерчилик.
14. Этика ченемдерин бузуунун турлору.
34) Этиканын бузулушу – бул мугалимдердин ушул Кодексте белгиленген журум – турум ченемдерин, эрежелерин сактабоосу.
35) Жосундар маанилуу жана олуттуу деп болунот.
36) Мугалимдин озун гана жаманатты кылган жосун маанилуу деп эсептелет.
37) Мугалим тарабынан этика ченемдери кайталап бузулганда анын жосуну маанилуудон кайра квалификацияланышы мумкун.
15. Этика боюнча комиссиянын чечимдерине даттануу.
38) Этика боюнча комиссиянын чечимине макул болбогон учурда мугалим чечим менен таанышкан учурдан тартып уч жумушчу кундун ичинде жетекчиге кайрылууга же Кыргыз Республикасынын мыйзамдары менен белгиленген моонотто сотко жазуу жузундо кайрылууга укуктуу.
39) Жетекчи мугалимдин жазуу жузундогу арызынын негизинде даттанууларды кароо боюнча аппелляциялык комиссия тузот.
40) Аппелляциялык комисиянын курамына этика боюнча комиссиянын мучолору кире албайт.
41) Аппелляциялык комиссиянын чечими этика боюнча комиссия учун милдеттуу болуп саналат.
42) Аппелляциялык комиссия оз чечимин 7 жумушчу кундун ичинде чыгарат.
-
-
-
Насаатчылык жонундо Жобо
-
Бекитилди:
Мектеп директору: К.Тунтеев
“2” сентябрь 2020-жыл
НАСААТЧЫЛЫК ЖӨНҮНДӨ ЖОБО
I Жалпы жоболор
1.1 Насаатчылык – бул насаатчынын төмөнкүдөй топтордогу адистерге (мындан ары- “жаш адистерге”) кесиптик өсүш жагынан ар тараптуу жардам жана колдоо көрсөтүү ишмердиги:
- педагогикалык билими болсо да, билим берүү мекемелеринде педагог катары иштеген эмгек стажы топтоло элек жаш адистерге;
- окуу-тарбия процессинде кошумча жардамга муктаж болгон адистерге (мугалимдерге);
- мугалимдик кызматка которулган адистерге аткарган кызмат милдеттерине карай окутуу усулдары боюнча кесиптик иш билгиликтерин тереңдетүү талап кылынса;
- билим берүү мекемелеринде педагогикалык эмгек стажы жок, педагогикалык эмес окуу жайларды бүтүргөндөргө;
- педагогикалык адистиктер боюнча сырттан / дистанциялык жол менен окуп жаткан студенттерге;
- мектептерде практика өтүп жаткан жогорку окуу жайларынын күндүзгү бөлүмдөрүндө окуган студенттерге.
Насаатчы-бул предмет жана окутуу усулу жаатында мыкты кесиптик жана инсандык сапаттарга ээ болгон педагог.
- Насаатчылыктын укуктук негизи болуп Кыргыз Республикасынын Билим берүү жана илим министрлигинин ушул Жобосу башка мыйзамдык жана ченемдик актылары саналат
- Насаатчылык-жаш адистин педагогикалык ишмердиги үчүн зарыл иш билгиликтерин өнүктүрүү боюнча насаатчынын тутумдуу, жекече иш жүргүзүшү;
II. Насаатчылыктын максаттары жана милдеттери
- Насаатчылыктын негизги милдеттери
- Насаатчылыктын максаты-жаш адистерге кесиптик такшалуу жагынан көмөк көрсөтүү аркылуу мектептин кадрлар боюнча мүмкүнчүлүгүн бекемдөө.
- мектеп маданиятына көнүктүрүү, мектеп жамаатынын мыкты салттарын жана адеп ченемдерин өздөштүрүүгө көмөктөшүү;
- жаш адистердин педагогикалык ишке дилгирлигин ойготуу жана аларды мектепте алып калуу;
- жаш адистин кесиптик өсүшүн камсыздоо, тапшырылган милдеттерди өз алдынча сапаттууаткаруу жөндөмүн өнүктүрүү.
Насаатчылыктын уюштуруу негиздери
3.1 Насаатчынын талапкерлиги мектептин усулдук бирикмелеринин (МУБ) жыйындарында көтөрүлүп, мектеп директорунун окуу-тарбия иштери боюнча орун басары менен макулдашылат да, мектеп директорунун буйругу менен бекитилет. Насаатчыны бекитүү жөнүндө буйрук жаш адисти тийиштүү кызматка дайындоодон эки жуманын ичинде чыгарылат.
3.2 Насаатчылыкка мектеп директорунун окуу-тарбия иштери боюнча орун басары жанаМУБ башчылары жетекчилик кылат.
3.3 МУБ жетекчиси кесиптик даярдыгы жогорку, усулдук иш жагынан тажрыйбалуу, ошондой эле беш жылдан ашуун педагогикалык иш стажы бар мугалимдердиничинен насаатчыны сунуштайт. Мугалим бир эле убакта экиден ашпаган жаш адиске насаатчы боло алат.
3.4 Насаатчы анын өзү жана жаш адис макул болгон шартта дайындалат. Насаатчы жаш адиске үч жыл бою көз салат.
3.5 Күндүзгү бөлүмдөрдө окуган студенттерге насаатчыны дайындоо ошондой эле буйрук менен бекитилет жана педагогикалык практика учурунда ылайыктуу айлык акы төлөнөт.
3.6 Насаатчы төмөнкүдөй учурларда мектеп директорунун буйругу боюнча алмаштырылат.
- Насаатчы жумуштан бошотулганда;
- Жаш адис же насаатчы башка ишке которулганда;
- Насаатчы менен жаш адис психологилык жактан сыйыша албай калганда;
- Насаатчы тартип жоопкерчилигине тартылганда.
- Насаатчынын ишинин ийгилиги жаш адистин кесиптик өсүшүнө карай бааланат.
- Ишинин ийгилиги үчүн насаатчы шыктандыруу тутумунун алкагында сыйланышы мүмкүн.
- Насаатчылардын демилгеси боюнча Насаатчылар кеңеши түзүлүшү мүмкүн.
IV. Насаатчынын милдеттери
Насаатчынын төмөндөгүдөй милдеттери бар.
- Билим берүү жаатындагы мыйзамдардын жана жаш адистин ээлеген кызматына жараша укук-милдеттерин аныктоочу ченемдик-укуктук актылардын талаптарын билүү;
- Жаш адистин кесиптик ишмердигине тиешелүү муктаждыктарын аныктап билүү;
- Жыл сайын жаш адис менен биргеликте анын кесиптик өсүш планын иштеп чыгуу, белгилүү мөөнөттө аткарылуучу конкреттүү тапшырмаларды берүү, аткарылышына козомол жүргүзүү,зарыл болгон жардамдарды берүү;
- Жаш адиске сабакты пландап өткөрүүнүн практикалык ыкмаларын жана жолдорун өздөштүрүү жагынан көмөктөшүү,ишиндеги күчтүү жана начар жактарын аныктап талдоо жана кемчиликтерин жоюу жолдорун белгилөө;
- Жаш адиске мектеп документтерин (календарлык, сабактын күнүмдүк, тарбиялык пландарды, окуучулардын өздүк иштерин, окуу журналын ж.б.) тариздөөнү жана жүргүзүүнү үйрөтүү.
- Кызматка киргизүү (мугалимге коюлуучу негизги талаптар, ички эмгек тартибинин , эмгекти коргоо жана коопсуздук техникасынын эрежелери менен тааныштыруу);
- Жаш адистин ишине байланышкан маселелерди талтуулоого катышуу;
- Түзүлгөн планга ылайык иш жүргүзүү, анын аткарылышы тууралуу МУБ жетекчисине өз убагында билдирип туруу.
V. Насаатчынын укуктары
Насаатчынын төмөнкүдөй укуктары бар
- Сабактарды, класстан тышкаркы иштерди байкап, талдоо;
- Жаш адистен оозеки жана жазуу жүзүндөгү жүргүзгөн отчётторун талап кылуу;
- мектеп директорунун окуу-тарбия иштери боюнча орун басары жана МУБ башчысынын макулдугу менен жаш адисти окутуп үйрөтүүгө мектептин башка мугалимдерин да катыштыруу;
- кесиптик ар-намысын жана кадыр баркын коргоо;
- жаш адис менен иштөөдөн баш тартуу;
- насаатчылык жаатында кесиптик чеберчилигин жогорулатуу.
VI. Жаш адистин милдеттери
Насаатчылык мезгилинде жаш адистин төмөнкүдөй милдеттери болот.
- Кыргыз Республикасынын “Билим берүү жөнүндө”, “Мугалимдин статусу жөнүндө” мыйзамдарын, өз ишмердигин, мектептин түзүмүн, иштөө өзгөчөлүктөрүн жана функционалдык милдеттерин аныктоочу ченемдик актыларды окуп-үйрөнүү;
- насаатчы менен иштешүү планын аткаруу;
- өзүнүн кесиптик чеберчилигин жогорулатуу боюнча дайыма иштөө;
- насаатчыдан жаңычыл усулдарды жана иштөө ыкмаларын үйрөнүү;
- өзүнүн жалпы билим жана маданий деңгээлин өркүндөтүү;
- насаатчы менен бирге иштелип чыккан планга ылайык өз ишмердиги жөнүндө отчёт берип туруу.
VII. Жаш адистин укуктары
Жаш адистин төмөнкүдөй укуктары бар:
- насаатчыдан жардам алуу;
- өз ишин жакшыртуу боюнча сунуштарын мектеп жетекчилеринин кароосуна коюу;
- кесиптик ар-намысын жана кадыр-баркын колдоо;
- өз ишине баа берген даттануулар жана башка документтер менен таанышуу, алар боюнча түшүндүрмө берүү;
- өзүнүн кесиптик чеберчилигин жогорулатуу;
- кесиптик адеп ченемдеринин бузулушуна байланыштуу өзүнүн таламдарын коргоо;
- насаатчы менен иштөөдөн баш тартуу.
VIII. Насаатчынын ишин жетектөө
8.1. Мектеп директорунун окуу-тарбия иштери боюнча орун басарынын төмөнкүдөй милдеттери бар:
- жаш адисти мектептин педагогикалык жамаатына тааныштыруу, ага насаатчынын бекитилгендиги жөнүндө буйрукту жарыялоо;
- жаш адистин насаатчы менен биргеликте иштеши үчүн зарыл шарттарды түзүү;
- жаш адис менен насаатчынын өткөргөн айрым сабактарына жана предмет боюнча класстан тышкаркы иш-чараларына катышуу;
- насаатчылардын жаш адис менен иштешүү планын түзүшүнө усулдук колдоо көрсөтүү жана практикалык жардам берүү;
- билим берүү уюмундагы насаатчылыкты уюштуруу боюнча алдынкы тажрыйбасын иликтөө, жалпылоо жана жайылтуу.
8.2. Мектептеги усулдук бирикменин жетекчисинин төмөнкүдөй милдеттери бар:
- усулдук бирикменин отурумда насаатчынын иш планын карап чыгуу;
- насаатчынын жаш адис менен иштешүүсүнө тутумдуу, үзгүлтүксүз колдоо көрсөтүп туруу;
- мектептеги усулдук бирикменин отурумунда насаатчынын жана жаш адистин отчётун угуу, мунун натыйжалары менен мектеп директорунун окуу-тарбия иштери боюнча орун басарын тааныштыруу.
IX. Насаатчылыкты жөнгө салуучу документтер
9.1. Насаатчылыкты жөнгө салуучу документтерге төмөнкүлөр кирет:
- насаатчылык жөнүндө Жобо;
- насаатчыга жаш адис бекитилгендиги тууралуу мектеп директорунун буйругу;
- насаатчынын жаш адис менен иштешүү планы;
- насаатчы менен жаш адистин аткарган иши жөнүндө отчёттору;
- өз ара сабакка катышуу, көрүлгөн сабактар менен класстан тышкаркы иш-чараларды талдоо жана өзүн-өзү талдоо (ой жүгүртүү) дептерлери;
- насаатчылык маселелерин караган педагогикалык кеңештердин, Насаатчылар кеңешинин (эгер бар болсо) отурумдарынын протоколдору.
САБАКТЫН ПЛАНЫ
Тема: Насаатчынын жаш мугалим менен иштөөсүн уюштуруу.
(Насаатчылык, ментор, жаш мугалим)
Максаты: а) Педагогдордун чеберчилигин жогорулатуу, жаш адистин кесиптик онүгүүсүн колдоо.Жаш адистердин педагогикалык чеберчилигин жогорулатууга
жетишүү.Кесиптештерине иш тажрыйбасынан бөлүшүү.
б) Башка ойлорду уга билишет, жаңы идеяларды айтышат. Активдүүлүктү көрсөтүшөт.
в) Окутуунун сапатын жогорулатуу үчүн насаатчы, жаш мугалим жаңыча кадам жасап, максаттарды коюшат.
Жагымдуу маанай.
Тегерек формада турушат 2ден санашат 1лер тышында калышат, 2лер ичинде калып 2ден турушат (1-2 маңдай тескей).
Комплемент айтышат.
Калпак
Шөкүлө Топторго бөлүнүшөт
Үкү топу
1-кадам Насаатчы тобу
Ментор тобу
Жаш мугалим тобу
- Насаатчы деп кимди айтабыз?
- Ментор деп кимди айтабыз?
- Жаш мугалим деп кимди айтабыз?
Ар бир топтон бирден лидер чыгып топтун ишин жактайт.
Насаатчы - бул предмет жана окутуу усулу жаатында мыкты кесиптик жана инсандык сапаттарга ээ болгон педагог.
Ментор – бир багытта иш алып барат, айлык аябай иштейт, шыктандырып турат.
Ментордун концепциясы байыркы убакта жаралган, анда ментор деген термин Гомердин “Одиссея” (биздин кылымга чейинки 875-ж.) деген чыгармасында биринчи жолу пайда болгон.
Ал чыгармада падыша Одиссей Троя согушуна жөнөп бара жатып, өзүнүн уулу Телемакуска жана сарайына көз салууну менторго (насаатчыга) тапшырат. Телемакусту Афина кудайы абдан жакшы көрчү, ал “дайыма Телемакустун укмуштуу окуялары учурунда анын жанында болуп, аны бардык кырсыктардан сактайм” деп убада берген. “Согуштун жана акылмандыктын” кудайы Афина өзүнө ментордун ролун алган, ал бул чыгарманын ар түрдүү эпизоддорунда Одиссейге жана анын уулуна кеңеш берип, багыттап турган.
Жаш адис – жаңы насаачылык боюнча Жобого ылайык колдоого муктаж мугалимдерди “жаш адис” деп айтабыз.
- Эмгек стажына карабастан, жумушка жаңыдан орношкон бардык мугалимдерге карата колдонсо болот.
2- кадам Топту 2ге бөлөбүз (ментор тобун)
1.Насаатчынын милдети. Насаатчы тобу
2. Жаш адистин милдети . Жаш мугалим (адис) тобу
2-топтон лидерлер чыгып жакташат
Комментарийди өзүм берем.
3-кадам Бөлүнгөн 2 топко
- Насаатчынын укуктары.
- Жаш адистин укуктары
2-топтон лидерлер чыгып жакташат
Комментарийди өзүм берем.
Жыйынтыктоо. Жалпы мугалимдерди Жобо менен тааныштыруу.
- Жалпы жоболор.
- Насаатчылыктын максаттары жана милдеттери.
- Насаатчылыктын уюштуруу негиздери.
- Насаатчынын милдеттери.
- Насаатчынын укуктары.
- Жаш адистин милдеттери.
- Жаш адистин укуктары.
- Насаатчынын ишин жетектөө.
- Насаатчылыкты жөнгө салуучу документтер.
НАСААТЧЫЛЫК
Мугалимдерди колдоо
Насаатчылык – педагогикалык тажрыйба менен бөлүшүнүн бир формасы болуп саналат, анын жүрүшүндө ишмердигин жаңы баштаган же колдоого муктаж педагог усулдук ыкмаларды устат педагогдун жетекчилинин алдында иш жүзүндө өздөштүрөт.
1 Насаатчылыкты уюштуруу
Кыскача сүрөттөлүшү
Берилген курал жаш мугалимдер үчүн гана эмес, колдоого муктаж мугалимдер үчүн да насаатчылыкты уюштурууда мектептерге жардам берет.
Маалымдама
Насаатчылыкты уюштуруу – бул жаш адисти кесиптик калыптанышы жана өнүгүшү үчүн тажрыйбалуу педагогдун жеке окутуусунун жана тарбия берүүсүнүн формасы. Насаатчылыкты ишке ашырууда колдоого алынган педагогдордун практикалык билгичтиктерин жана көндүмдөрүн калыптандырууга өзгөчө көңүл бөлүнөт. Насаатчылык жамааттык түрдө жүргүзүлүшү да мүмкүн, мындай учурда бир насаачыга бир нече жаш адис/педагогдор бекитилип, ошол эле учурда жеке насаатчылык да жүргүзүлөт (жардамчылык).
Насаатчылык – бул кесиптик мамилелердин модели. Мындай моделде тажрыйбалуу мугалим менен жаш мугалимдин, мугалим менен окуучунун, мугалим менен мектеп администраторунун ортосунда өзгөрүп турган билим берүү мейкиндигинин жаңы шарттарына ылайыкташуу процессиндеги шериктештик божомолдонот.
Бул модел туруктуу кесиптик өсүштүн зарылчылыгына жана инсандар аралык кесиптик мамилелердин өнүгүүсүнө мугалим маани бергенде жемиштүү иштей баштайт.
Модел таанып билүү процессинин конструктивдүү ыкмасына негизделген, турмушка ылайыкташуу процесси катары түшүнөбүз, бул болсо кесиптик жактан өзүн-өзү жакшыртуунун зарыл жана ажыраткыс тутумдуу бөлүгү болуп саналат.
Насаатчылык моделинде инсандар аралык карым-катнаш көндүмдөрүнө чоң көнүл бурулат, ошондуктан педагогикалык жамааттарда психологиялык чөйрөнү көндүмдөрүн жакшыртууга мүмкүнчүлүк берилет. Мунун жыйынтыгында жамааттын ичинде пайда болгон сапаттуу мамилелер мугалимдерге өз чыгармачыл мүмкүнчүлүктөрүн толук ишке ашырууга шарт түзүлөт.
Тажрыйба/билимдер менен бөлүшүүдөн тышкары, насаатчылык иш үчүн жагымдуу чөйрө түзүүчү жана мотивацияны жогорулатуучу факторлорду аныктоону көздөйт. Насаатчылык – стратегиялык жана бирдиктүү процесс. Насаатчылар өздөрүнүн жеке тажрыйбалары жөнүндө айтып беришет. Ар бир тажрыйбалуу лидер насаатчы катары аракеттенип, кеңешин жана колдоосун сунущтай алат.
Берилген куралда биз жаңы насаатчылык боюнча Жобого ылайык насаатчылык боюнча колдоого муктаж мугалимдерди “жаш адис” деп атайбыз.
Насаатчылыкты уюштуруу
- Насаатчынын талапкерлигине усулдук бирикменин чогулушунда тажрыйбалуу педагогдордун арасынан сунушталат, директордун орун басары менен макулдашылып, мектептин директорунун буйругу менен бекитилет.
- Насаатчынын ишин мотивациялоо үчүн эмгек акы фондунан маяна төлөнөт.
- Насаатчынын жаш адис менен алып баруучу ишинин планы түзүлөт.
- Жаш адистин кесиптик өнүгүүсү боюнча ишинин планы түзүлөт.
- Насаатчылыктын натыйжалуулугунун критерийлери түзүлөт.
Насаатчылар кеңешин уюштуруу
Мектепте насаатчылардын саны (7-9 адам) жетиштүү болгон учурда аларга усулдук жетектөөнү ишке ашыруу үчүн коомдук башкаруу органын – Насаатчылар кеңешин түзсө болот. Насаатчылар кеңешинин курамы мектептин педагогикалык кеңешинде аныкталат жана директордун буйругу менен бекитилет. Ага директор өз алдынча өзгөртүүлөрдү киргизе алат.
Насаатчылар кеңеши өз ишин мектеп администрациясы жана аттестациялык комиссия менен макулдаштырып турат.
Насаатчылар кеңешинин биринчи чогулушунда башчы, анын орун басары шайланып, кеңештин мүчөлөрүнүн арасында милдеттер бөлүштүрүлөт. Насаатчылар кеңеши өз чогулущтарын чейрек сайын өткөрүп турат жана мектептин педагогикалык кеңешинде өз иши боюнча жылына бир жолу отчёт берет.
Кеңештин ишинин негизги максаты – мектеп администрациясына насаатчыларды тандоодо, окутууда жардам көрсөтүү жана алардын ишин жөнгө салып турат.
Насаатчылар кеңешинин функциялары
- Насаатчыларга коюлуучу бирдиктүү талаптарды иштен чыгуу.
- Насаатчылык тажрыйбасын жалпылоо жана жамааттык баа берүү.
- Насаатчылардын кесиптик даярдыгын жогорулатууну уюштуруу.
- Насаатчылыктын натыйжалуулугу, усулдук иштелмелерди жана сунуштарды даярдоо менен байланышкан көйгөйлөрү изилдөө.
Насаатчылар кеңешинин милдеттери
- Насаатчылар резервин тандоого жана жаратууга катышуу.
- Насаатчыларга усулдук жана практикалык жардам көрсөтүү.
- Насаатчылардын алдыңкы иш тжрыйбасын изилдөө, жалпылоо жана жайылтуу.
- Чогулущтарда насаатчылардын жана жаш адистердин аткарган иштери жөнүндөгү отчётторун угуу.
Тиркеме
Насаатчыга жаш адистерди бекитүү жөнүндө директордун буйругунун үлгүсү.
(Буйруктун варианты)
БУЙРУК
Насаатчылыкты уюштуруу жана насаатчыларды дайындоо жөнүндө
Жаш адистердин кесиптик жактан өрчүүсүнө көмөк көрсөтүү, ошондой эле окуу-тарбия жана усулдук иштерине байланышкан милдеттерди жогорку деңгээлде аткарууга жөндөмдүү чебер мугалимдерди даярдоо максатында
БУЙРУК КЫЛАМ:
- Жаш адистерге насаатчылар дайындалсын:
Математика мугалимине (аты-жөнү)... мугалими (аты-жөнү)...
Кыргыз тили жана адабияты мугалимине (аты-жөнү)... мугалими (аты-жөнү)
- Насаатчыларга (аты-жөнү) эмгек акы фондунан төлөмдөр белгиленсин.
- “____” _________ 20___-ж. чейин МУБдун жетекчилери (аты-жөнү) жана (аты-жөнү) насаатчылардын иш планын жана жаш адистердин кесиптик өнүгүүсү боюнча пландарын макулдашып, окуу-тарбия иштери боюнча директордун орун басарына (аты-жөнү) бекитүүгө беришсин.
- Насаатчылардын ишмердигине көзөмөл жүргүзүү МУБдун жетекчилерине (предмет, аты-жөнү) жана окуу-тарбия иштери боюнча директордун орун басарына (аты-жөнү) жүктөлсүн.
- Насаатчылык жөнүндө жобо (бул мектепке ыңгайлаштырылган) бекитилсин.
- Буйрук менен мектептин бардык кызматкерлери таанышып, кол коюшсун.
- Бул буйруктун аткарылышына көзөмөл окуу-тарбия иштери боюнча директордун орун басарына (аты-жөнү) жүктөлсүн.
Мектептин директору: Аты-жөнү
2. Насаатчынын жаш адис менен таанышуусу
Кыскача сүрөттөлүшү
Берилген курал насаатчыга жана жаш адиске өз ара мамилелерин туура түзүүгө жана биринчи жолугушуудан баштап келечектеги жемиштүү чыгармачыл карым-катнашка негиз жаратууга мүмкүнчүлүк берет.
Маалымдама
Жаңы окуу жылынын биринчи күндөрүндө иш абдан көп болот, бирок насаатчыга жаш адис менен жолугушуу үчүн убакыт табуу кыйын экендигине карабастан, бул милдетти аткаруу өтө зарыл. Анткени биргелешкен иш-аракеттерди пландаштырууну алгачкы күндөрдө эле баштоо зарыл. Жаш адис үчүн мектептеги ишинин биринчи күндөрүнөн эле тажрыйбалуу педагогдун колдоосун сезүү абдан маанилүү. Ушуга байланыштуу насаатчыларга жардам катары карым-катнашты демилгелөө үчүн курал берилет.
Жолугушуу – “Жакындан таанышалы...”
- Жолугушууну пландыштырууда төмөнкү шарттарды эске алуу зарыл:
- Биргелешкен ишмердикти баштоо үчүн жолугушууну мүмкүн болушунча тезирээк өткөргөн туура .
- Жолугушууга эч нерсе тоскоолдук кылбагандай болуу керек.
- Талкуулоо үчүн болжолдуу суроолор
Жеке маалымат
- Өз ара эркин иш мамилелерине шарт түзүү үчүн расмий эмес маалымат менен бөлүшүңүз (мисалы: кызыгуулар, жакшы көргөн жерлер, мугалим болуу тууралуу биринчи оюңуз ж.б.)
Жаңы окуу жылынын башталышы менен байланышкан сезимдер
- Жаңы окуу жылынын башында адисте кандай сезимдер пайда болгонун талкуулагыла. Жаңы окуу жылынын башталышы менен байланышкан адистин коркуу жана тынчсыздануу сезимдерине оң жооп кайтаргыла.
- Мындай бардык сезимдерди мыйзам ченемдүү нерсе катары кабыл алгыла.
- Өз эскерүү/тажрыйбаларыңар менен бөлүшкүлө: жаңыдан ишке орношкон учурда тынчсыздануу сезими менен кантип күрөшкөн элеңер, айтып бергиле.
Алдын ала түзүлгөн график
- Жаш адис менен биргеликте кийинки бир нече күнгө иш планын түзгүлө.
- Графикке мектеп, жабдык, материалдар ж.б. менен таанышууну кошкула.
- Жаш адистерге арналган педагогикалык кеңештердин, чогулуштардын, иш-чаралардын тартиби жөнүндө эскерткиле, мындай иш-чараларга жаш адистин катышуусу зарыл.
Жардам берүүгө даярдык
- Жардам берүүгө даяр экениңерди билдиргиле, бирок, жаш адис иш процессинде жолуккан көйгөйлөрдү айтып, өзүнүн окуп-үйрөнүүсү үчүн жоопкерчиликти өзү алышы керек экенин баса белгилегиле. Жаш адиске жумуштун алгачкы бир нече жумасында күндөлүк толтурууну сунуштагыла.
Биринчи он жумушчу күнү откөндөн кийин...
Иштин биринчи күнү бүткөндөн кийин жаш адисте суроолор жаралышы мүмкүн, ал мурдатан, класска алгач киргенде мындай суроолор пайда болорун куткөн эмес. Насаатчы жаш адисти суроолорго жооп берүү менен гана колдобостон, эмоциялык жактан да колдоо көрсөтүүсү маанилүү.
Жаш адис менен пландаштырылган ар бир жолугушуу анын кесиптик өнүгүүсүнө болгон насаатчылыктын үзгүлтүксүз коштоосунда болушу керек. Кандайдыр бир убакыт өткөндөн кийин (мисалы, бир жума) насаатчынын сабакка катышуусун пландаштыруу зарыл, сабакка катышкандан кийин аны талкулоо абдан маанилүү.
Ушул учурдан баштап, насаатчы даяр жоопторду берген адамдан карым-катнаштын кийинки баскычына, насаатчынын ролун аткарганга өтөт. Ал:
- Карым-катнашты диалогдун негизинде түзөт;
- Ойлонулган чечимдерди кабыл алууга жана рефлексияга көмөктөшөт;
- Окуп-үйрөнүүдөгү өзгөрүүлөрдү колдойт;
- Жаш адистин чыгармачыл изденүүсүнө көмөктөшөт.
Насаатчылык төмөнкүлөрдү талап кылат:
- Насаатчы менен жаш адистин ортосунда ишенимдүү мамилелердин орношун;
- Даярдануу жана рефлексия кылуу үчүн убакыттын бөлүнүшүн;
- Насаатчылык прцессиндеги ар бир катышуучунун ролунун так бөлүштүрүлүшүн;
- Натыйжалуу угуу көндүмдөрүн колдонушун;
- Чечимди издөөгө көмөктөшкөн коучингти колдонушун;
- Маалыматтарды чогултууну жана ойлонулган кайтарым байланышты.
Ментордун (насаатчылыктын) жаралышы
Ментордун концепциясы байыркы убакта жаралган, анда ментор деген термин Гомердин “Одиссея” (биздин кылымга чейинки 875-ж.) деген чыгармасында биринчи жолу пайда болгон.
Ал чыгармада падыша Одиссей Троя согушуна жөнөп бара жатып, өзүнүн уулу Телемакуска жана сарайына көз салууну менторго (насаатчыга) тапшырат. Телемакусту Афина кудайы абдан жакшы көрчү, ал “дайыма Телемакустун укмуштуу окуялары учурунда анын жанында болуп, аны бардык кырсыктардан сактайм” деп убада берген. “Согуштун жана акылмандыктын” кудайы Афина өзүнө ментордун ролун алган, ал бул чыгарманын ар түрдүү эпизоддорунда Одиссейге жана анын уулуна кеңеш берип, багыттап турган.
3 Жумушка жаңыдан орношкон мугалимдер менен
өткөрүлүүчү иш чаралар
Маалымдама
Көпчүлүк мектептерде жумушка жаңыдан орношкон мугалимдерди мектеп, администрация, мектеп саясаты жана процедуралары менен тааныштырууга багытталган максатуу иш-чаралар уюштурулат. Бул үчүн жумушка жаңы орношкон мугалимдердин кызматка киришүүсү боюнча иш-чаралардын планы түзүлөт. Берилген курал директордун, анын орун басарынын, МУБдун жетекчисинин, насаатчынын жаңы мугалимдер менен бир катар жолугушууларынан турат жана жаңы мугалимдерге мектеп жөнүндө маалыматты окуу жылынын биринчи күндөрүндө берилиши каралган. Эгерде бул процесс ийгиликтүү уюштурулса, анда жумушка жаңыдан орношкон мугалимдер мектепке тез эле көнүп, өз ишмердигине эртелеп көңүл бөлө алышат.
- Мектептин жамааты менен таанышуу:
- мектеп администрациясы, мугалимдер, психолог, социалдык педагог;
- мектептин ички тейлөөсүнө жооптуу кызматкерлер (катчы, китепканачы, медицина кызматкери);
- жардамчы персонал (техперсонал жана коопсуздук кызматы).
Мектептин ичинде жана анын аймагында экскурсия.
- Мектептин ички саясаты жана процедуралары:
- мектеп жөнүндө жана анын саясаты туралуу маалымат;
- мектептин миссиясы;
- мектептин иш тартиби;
- мектептин жалпы планы;
- мектептин тартип саясаты;
- өзгөчө кырдаалдар учурундагы кыймыл-аракеттердин планы;
- кулактандыруулардын процедуралары;
- отчёттуулуктун формалары жана бланктары (окуучулардын кыймыл-аракеттери, жетишүүсү, сабактарга катышуусу);
- негизги кызматкерлердин байланыш телефон номерлеринин тизмеси.
Окуу программасы жөнүндө маалымат
- окуу планы жана программа;
- окуу китептери;
- мугалимдер үчүн усулдук, окуу жана дидактикалык материалдар;
- мектеп документациясы (журналдар, күндөлүктөр, өздүк иштер ж.б.)
- календарлык жана сабактын пландарынын иштелмелери;
- баалоо иштерин өткөрүүгө жана баа коюуга тиешелүү талаптар;
- үй тапшырмасын аткаруу боюнча талаптар;
- насаатчынын сабактар боюнча планынын банкы.
Класстык бөлмө менен таанышуу:
- мектептеги коопсуздук, ачкычтар, жеке буюмдар;
- класстын жабдыктары (окуу жана усулдук адабият, көрсөтмө куралдар, техникалык каражаттар ж.б.);
- мектеп эмерегин жайгаштыруу жана пайдалануу;
- класстык бөлмөлөрдү жабдуу жана пайдалануу.
Мектеп иш-чаралары жөнүндө маалымат:
- ачык сабактар;
- педкеңештер, МУБдун чогулуштары;
- ата-энелер чогулуштары;
- класстан тышкаркы иштер (кароо-сынактар, фестивалдар, спорт иш-чаралары, жарманкелер, дебаттар ж.б.).
- Мугалимдердин кесиптик өнүгүүсү:
- жеке өсүү пландары;
- насаатчылар тарабынан байкоо жүргүзүүлөр;
- МБнин семинарларына катышуу;
- чеберчиликти жогорулатуу системасы;
- мугалимдин аттестациясы.
Жумушка жаңыдан орношкон мугалим менен таанышуу
- Жаңы мугалим менен биринчи жолугушуу жөнүндө окуу жылынын башталышына чейин макулдашып алгыла, кайсы жерде жолугушуу боло турганын аныктагыла.
- Өзүңөр, кесиптик тажрыйбаңар жөнүндө айтып бергиле. Жаңы мугалимге өзү, жеке кызыгуулары жөнүндө айтып берүүгө мүмкүнчүлүк бергиле.
- Жаңы мугалимге бөлүштүрүлгөн класстык бөлмөнү окуу жылына даярдоо иштерине жардам көрсөтүүнү сунуштагыла.
- Окуу жылынын башталышына байланышкан иш-чараларды түшүндүргүлө.
- Жаңы мугалим маалыматты дароо көп эмес, аз-аздан акырындык менен алышына мүмкүнчүлүк түзгүлө. Биринчи эле жолугушууда бардык керектүү маалыматты берүүгө умтулбагыла.
- Мектеп менен таанышууга арналган бардык иш-чараларда жаңы мугалимди коштоп жүрүүгө аракеттенгиле.
- Биринчи жумуш күндөрүн талкуулагыла жана уюштуруу, билим берүү меселелери боюнча жардам бергиле.
- Жаңы мугалимге ак ниет мамиле кылып, ага колдоо көрсөткүлө.
ЭскертүүБерилген куралды эмгек стажына карабастан, жумушка жаңыдан орношкон бардык мугалимдерге карата колдонсо болот.
4. Насаатчылык процессинин баскычтары
(фазалары)
Кыскача сүрөттөлүшү
Берилген куралдын жардамы менен насаатчы насаатчылыкты бир нече баскычта ишке ашырат. Алардын алкагында жаш адис (же жардамга муктаж мугалим) менен ыраттуу жана системалуу иш жүргүзүлөт.
Маалымдама
Насаатчылыкты колдонуунун ар түрдүү формалары бар, алардын бири – жумуш ордунда жүргүзүлүүчү насаатчылык. Бул кесиптик мамилелердин түрү, тажрыйбалуу же улуу кесиптеши жана адиске класстагы жумуш ордунда, сабак өткөрүү процессинде жардам берет жана колдоо көрсөтөт. Насаатчы жаш адиске өз ишмердигин жакшыртуунун стратегиясын иштеп чыгууда көмөк көрсөтүү үчүн сабактарына катышат.
Насаатчылык процессинде төмөнкү баскычтар (фазалар) бар
1-баскыч. Биргелешип пландаштыруу үчүн жолугушуу.
Бул баскычта насаатчы менен жа адис сабактардын пландарында аныкталган окуп-үйрөнүү максаттарын талкуулашат, андан кийин сабактарга байкоо жүргүзүү учурунда насаатчы аныкталган көйгөйгө көңүлүн топтойт. Ал ийгиликти баалоо үчүн колдоно турган сабакка байкоо жүргүзүү куралы менен жаш адисти тааныштырышы керек.
2-баскыч. Байкоо жүргүзүү жана маалымат чогултуу
Насаатчы пландаштырылган сабакка катышуу учурунда байкоо жүргүзөт жана маалымат чогултат. Ал жаш адисте өз алдынча сабакка баа берүү мүмкүнчүлүгү болуш үчүн сабакты видео-тасмага тартыа алса да болот. Алар кайрадан жолугуп, сабакты талдап, талкууланга чейин жаш адис өз сабагын көрүп, баа берип, насаатчыга бериш үчүн суроолорун камдап коёт.
3-баскыч. Биргелешип рефлексиялоо/кайтарым байланыш жүргүзүү үчүн жолугушуу
Сабакка катышкан күнү боло турган биргелешкен талдоо жана сабакка баа берүү үчүн жолугушууда насаатчы жаш адиске байкоо жүргүзүү учурунда чогултулган, бирок иштетиле элек маалыматты берет. Андан кийин насаатчы менен жаш адис аларды бирге талдап, эмнелер ийгиликтүү болду, эмнелер жакшыртууну талап кылат, керектүү өзгөртүүлөрдү киргизүү үчүн кандай чаралар көрүлүшү керек экенин ж.б. аныкташат.
4-баскыч. Кыймыл-аракеттердин жаңы планын түзүү
Бул баскычта жаңы максаттар аныкталат жана жаңы стратегиялар талкууланат. Насаатчы жаш адиске каражаттарды (усулдук китептерди, иштелмелерди, колдонмолорду) сунуштайт, жаш адис аларды жаңы коюлган максаттарга жетүү үчүн колдонот. Насаатчынын жаш адис менен болгон ишмердигинин түрмөгү кайрадан бирок, башка деңгээлден башталат.
Эскертүү
Берилген процессте ар бир баскыч жөн гана туюк тегерек эмес, ал эшилме сызык, мындай ишмердикте улам алдыга жылган сайын жаш адистин күчтүү жактары бекемдеп, ал эми жакшыртууну талап кылган тармактары оңдолуп-түзөлө берет.
6. Сабакка байкоо жүргүзүү аркылуу
насаатчылык жүргүзүү
Кыскача сүрөттөлүшү
Берилген куралды сүрөттөлгөн процедураларды сактоо менен туура колдонсо, анда ал абдан натыйжалуу иштейт. Бул курал менен насаатчылар да, жана кесиптештеринин сабактарына байкоо жургүзүүнү каалаган тажрыйбалуу мугалимдер да, жаш адистер да колдоно алышат.
Маалымдама
Байкоо жүргүзүү качан жана кантип жүргүзүлө турганын аныктоону мугалимдердин өздөрүнө жүктөсөк, анда биз насаатчы менен мугалимдин ортосунда ишенимдүү мамилелердин орношуна, ошондой эле мугалимдин анын сабактарына байкоо жүргүзүлө турганына даяр болушуна жана өзүнүн алсыз жактарына чынчылдык менен мамиле кылуусуна шарт түзүп беребиз. Мониторинг процесстери жөнүндө сөз кылганда, мисалы, директордун орун басарына же МУБдун жетекчисине бир эле убакта көзөмөлдөөчүнүн да, насаатчынын да ролун аткаруу кыйын экенин белгилещ керек. Бирок, кылдаттык жана сылыктык менен мамиле кылганда, бул эки функцияны бирге алып барса болот.
Байкоо жүргүзүү аркылуу насаатчылыкты ишке ашыруу жаш адистерге гана эмес, бардык мугалимдерге пайдалуу, ошондуктан аларды насаатчылык максатында байкоо жүргүзүүгө катышууга демилгелегиле. Балким, силер мугалимдерди насаатчылык процессине өз ыктыяры менен катышууга кантип мотивациялаш керек экени жөнүндө ойлонгондурсуңар. Мугалимдерди насаатчылык аркылуу байкоо жүргүзүүгө катышууга мажбурлоо туура эмес, бирок, мындай практиканы демилгелөөнүн бир нече ыкмасы бар:
- Купуялуулукту камсыздагыла: процесстин жыйынтыктарын насаатчы жана ишмердигине байкоо жүргүзүлүп жаткан мугалим гана билиши керек. (Эгерде купуялуулук сакталбаса жана бул процессти мугалим башкара албаса, анда өзүнө анча ишенбеген айрым мугалимдер өз сабактарына башка мугалимдин байкоо жүргүзүүсүн каалабагандыгын күтсө болот.)
- Мугалимдердин насаатчылык аркылуу колдоо көрсөтүү үчүн сабактарга байкоо жүргүзүүго катышууга милдеттүү эмес, бирок, мындай ишти жылына, жок дегенде, бир жолу өткөрүү керек экендигин жамаатка айткыла.
- Эгерде мектепте видеокамера бар болсо, анда мугалимдерди өздөрүнүн сабактарын тартып, андан кийин окутуунун талдоосун өз алдынча жүргүзүүгө демилгелеш керек. Сабактарга байкоо жүргүзүү аркылуу насаатчылыкты ишке ашыруу практикасын мектепке киргизүүдөн мурда, биз берилген куралдын процедуралары менен жамаатты сөзсүз түрдө тааныштырууну жана аны талкуулоону сунуштайбыз.
Биз ошондой эле кесиптештердин бири-биринин сабактарына байкоо жүргүзүүсүн жана бул процесс боюнча рефлексия жүргүзүүсүн демилгелөөдөн баштоону сунуштайбыз. Эгерде мугалимдерге байкоо жүргүзүү аркылуу насаатчылыкты ишке ашыруу процесси пайдалуу курал болуп көрүнсө, сабакка жүргүзүлгөн талдоонун эч кандай учурлары жөнүндө маалымдабай туруп, алардан эмне үчүн ушундай деп ойлоп жатканынын себептерин айтып берүүсүн сурангыла.
Бул курал 3 баскычтан турат:
- сабакка байкоо жүргүзүүнүн алдында жолугушуу;
- сабакка байкоо жүргүзүү;
- сабакка байкоо жүргүзүүдөн кийин жолугушуу.
Сабакка байкоо жүргүзүүнүн алдында жолугушуу
- Мугалим кесиптешинен сабакка байкоо жүргүзүүсүн суранат. (Насаатчынын тажрыйбасы ишмердигине байкоо жүргүзүлүүчү мугалимдикиндей же аныкынан көбүрөөк болсо, жакшы). Байкоо жүргүзүүнүн алдында жолугушуунун убактысы жөнүндө сүйлөшүп алуу керек.
- Жолугушууда мугалим байкоо жүргүзүү учурунда насаатчы эмнелерге көңүл бура турганын так аныктайт.
- Алар биргеликте төмөнкү суроолорду талкуулашат:
а) сабактарга байкоо жүргүзүү жана кайтарым байланыштын мөөнөтү, орду;
б) сабактарга талдоо жургүзүү жана кайтарым байланыштын мөөнөтү, орду.
4. Мугалим же байкоо жүргүзүүчү менен биринчи жолугушууда төмөнкүлөр жөнүндө сүйлөшүп алуу керек:
- байкоо жүргүзүүнүн жыйынтыктары мугалимге расмий түрдө баа берүүдө колдонулбайт;
- жазуу түрүндөгү отчёт ишмердигине байкоо жүргүзүлүп жаткан мугалимдин өтүнүчү боюнча гана жазылат;
- байкоо жүргүзүүнүн бардык жыйынтыктары конфиденциалдуу болуп саналат, ишмердигине байкоо жүргүзүлүп жаткан мугалимдин уруксатысыз насаатчынын аларды жарыялоого укугу жок.
Эскертүүлөр
Балким, силер сабакка байкоо жүргүзүү насаатчынын сабактын планы менен таанышуусунан башталышы керек деп ойлоп жаткандырсыңар, бирок, андай эмес. Көп учурда мугалимдер окуучуларга сабактын максаттарын жана сабактын процедураларын так эмес түшүндүрүшкөндүктөн, окуучулар сабакта эмне кылуу керектигин так биле алышпайт. Демек, мугалимдерге ушул кырдаалга байланышкан кыйынчылыктар пайда болот. Ошондуктан насаатчы сабактын планы менен алдын ала таанышып алса, анда ал өзүнокуучулардын ордуна коё албайт, тапшырмалар так экенин аныктай албай калат
-
-
-
Эмгекти коргоо боюнча Жобо
-
Бекитилди:
Мектеп директору: К.Тунтеев
“2” сентябрь 2020-жыл
Эмгекти коргоо боюнча жалпы жобо
I Жалпы жоболор
- Билим беръъ уюмунун б=лъмънън технологиялык прцесси жана жабдуулары тууралуу жалпы маалыматтар.Станоктун,жабдуунун тъзълъшънън =зг=ч=лъкт=ръ.Негизги зыяндуу жана коркунучтуу =ндъръштък факторлор жана алардын аракеттенъъ зоналары.Сакталуучу коргогучтар ,тосмолор ажыраткычтар сигнал бергичтер.
- Жумуш аткарып жаткан адамга анын кесипк=йлъгън=, адистигине, кесибине ылайык берилген жумушту гана аткаруу милдети
- Машинада бузук жабдуу, ощ эмес аспаптар жана нерселер менен жумуш аткарууга тыюу салуу.
- Машиналарды ,аспаптарды, жабдууларды ,нерселерди тъзд=н-тъз багытталышы боюнча гана пайдалануу милдети
- Жумуш аткарып жаткан окуучунун ошол жумуштарды аткаруу ъчън гана каралган атайын кийимдерди.атайын бут кийимдерди ,коргонуу каражаттарын коргонуучу жана башка сактагычтарды пайдалануу милдети.
- Жумушчунун окуучунун бул процесске тиешеси болбогон коркунучтуу жана зыяндуу учур пайда болгонунудагы жумушту дароо токтотуу милдети
- Жумушчунун , окуучунун =зън= жана жабыр тарткан адамга биринчи жардам к=рс=тъъ,ошондой эле мугалимге жана билим беръъ уюмунун жетекчилигине кырсык жана оору учуру тууралуу дароо билдиръъ милдети;
- Жмушчунун,окуучунун эмгекти коргоо боюнча ъйр=тм=л=рдъ бузгандыгы ъчън жоопкерчилик тартуусу.
II Жумуш баштаар алдында
2.1 Жумуш орунун жана жумуш аткаруучунун =зън жумушка карата даярдоо
боюнча талап;
2.2 Жабдуулардын, машиналардын, механизмдердин,аспаптардын,
нерселердин абалдарын текшеръъд=н =тк=ръъ боюнча талап;
2.3 Сактануучу коргогучтардын тосмолордун ,ажыраткычтардын,сигнал
бергичтердин ишке жарактуулугун текшеръъд=н =тк=ръъ боюнча талап;
2.4 Жел соргучтарды жана жарык бергичтерди текшеръъд=н =тк=ръъ боюнча
талап;
2.5 Иштете турган заттарды жана материалдарды жумуш орундарын
сактоого карата талаптар;
2.6 Машиналарды,жабдуулардын механизмдерди,материалдарды жана
иштетилъъчъ заттарды жумуш орундарынын абалдарына текшеръъг=
карата талаптар.
2.7 Атайын кийимдерди,атайын бут кийимдерди,жеке каражаттарынын
абалдарына карата талаптар;
2.8 Жумуш баштаар алдында =рт коопсуздугун камсыз кылуу боюнча
талаптар;
2.9 Жумуш аткара турган адамдын жеке гигиенасына карата талаптар;
III Жумуш аткаруу учурунда
3.1 Жумуш ордунда колдонула турган
машиналарга,жабдууларга,механизмдерге, ошондой эле жумуш
уюштуруунун търън= карата жумушчунун аткарган фнкциясына жараша
коопсуз жумуш аткаруу эрежелери.Жумушчу топ болуп аткарган
учурдагы =з ара аракет жана жъръм-турум;
3.2 Электр жабдуулары жана электр аспаптары менен коопсуз ишт==
эрежелери.Электр кубатына урунуудан коргонуу эрежелери;
3.3 Жабдууларды, механизмдерди коопсуз башкаруу эрежелери;
3.4 Жък к=т=ръъчъ каражаттарды,механизмдерди жана унаа каражаттарын
коопсуз пайдалануу эрежелери;
3.5 Жъкт=рдъ к=т=ръъ, которуу жана жыюу, ташуу жана тъшъръъ эрежелери;
3.6 Механикалаштырылган жана кол менен иштетилъъчъ аспаптар менен
коопсуз ишт== эрежелери;
3.7 Химикаттар, кислоталар, эриткичтер коопсуздук эрежелери;
3.8 Басым аркылуу иштей турган идиштер менен коопсуз ишт== эрежелери;
3.9 Жумуш орунунда жана жумуш учурунда жарыктандырууга жана
желдетъъг= карата талаптар;
3.10 Электр чубалгыларынын алдында жумуш аткаруудагы коопсуздук
чаралары;
3.11 Аба-ырайынын катаал шарттарында жумуш аткаруудагы коопсуздук
чаралары;
3.12 Талаа шарттарында жумуш аткаруу учурунда эмгек коопсуздугу жана
талаптагыдай эс алууну камсыз кылуу чаралар;
3.13 Кырсык болгон учурдагы жъръм-турум эрежелери;
3.14 Жекече коргонуу каражаттарын, атайын кийимдерди жана атайын бут
кийимдерди колдонуу эрежелери;
3.15 Жумушту аткаруу учурунда =рт коопсуздунун эрежелери;
3.16 Жумуш аткарып жаткан адамдын жеке гигена эрежелери;
IV Жумуш бътк=нд=н кийин
4.1 Жабдууларды, станокторду, механизмдерди электр кубатынан
ажыратууга жана коопсуз токтотууга карата талаптар;
4.2 Жабдууларды, станокторду, механизмдерди аспаптарды жыйыштырууга
жана аларды сактоо жайларына тапшырууга карата талаптар;
4.3 Жумуш аткаруу учурунда байкалган бузулуулар жана мъчълъштъкт=р
тууралуу жумуштун жетекчилигине билдиръъ зарылчылыгы жана аларды
четтетъъ боюнча чараларды к=ръъ боюнча жумуш аткаруучуга карата
талаптар;
4.4 Атайын кийимдерди жана атайын бут кийимдерди, коргонуучу
буюмдарды тазалоо жана тапшыруу эрежелери;
4.5 Жеке гигиена эрежелерин аткаруу боюнча талаптар;
4.6 +рт коопсуздугунун эрежелерин камсыз кылуу боюнча талаптар;
Инструкция №1
- М.Алыбаев атындагы орто мектеби Чаек айылынын борборунда жайгашып, адамдардын =мърън= жана ден-соолугуна коркунуч келтиръъчъ факторлор бар:
-Машиналар =тъъчъ негизги жол мектепке жакын жайгашкан.
-Мектепке жакын аралыкта, чон суу агат.
- Мектепте этияттыкты талап кылган кооптуу кабинеттер бар алар: химия, физика, биология, информатика, кабинеттери жана спорт-зал. Бул кабинеттерде сабак жъръп жаткан учурда жана мугалимдердин талаптарын милдеттъъ търд= аткаруу керек.
- Мектептин ичинде жърг=нд= травма алып калууга мъмкънчълък тъзълб=с ъчън:
-Танапис учурунда чуркап жана търтъшп== керек.
-Тепкичтерден секирб==, тепкичтердин ъстън=н муз тепп==, аттабоо, арт
салбоо керек.
-Коридорлордо суу т=кп== керек.
-Жылуулук беръъчъ трубаларга чыкпоо, асылбоо керек.
- Ар кандай коопсуздуктар, травма алуулар болсо ал тууралуу ошол замат жакын арадагы мугалимге, завучка, директорго билдиръъ керек. Медициналык аптечка химия, физика, биология, информатика, эмгек кабинеттеринде, башталгыч класстардын кабинеттеринде, спорт залда, директордун кабинетинде бар.
- +рт, электр тогунда замыкание болгондо же алардын болушуна шек туулганда, бул тууралуу жакын арадагы мугалимге же администраторго билдиръъ керек. +рт чыкканда 01, милицияны чакырганда 02, тез жардам 03 чалуу керек.
- +зг=ч= кырдаал учурда бардык кызматкерлер жана окуучуларды тезинен сыртка чыгаруу керек. Коркунуч сигналы кыска, кыска к=п жолку звонок търънд= берилет. Окуучулар уюшканда мугалим менен чогуу эвакуация планына ылайык эшикке чыгышат. «Химия коркунучу» сигналы берилгенде колоннанын кыймылы шамалдын багытына туурасынан жъръш керек.
- Мектепке озън шектъъ же агрессивдъъ алып жърг=н адам келсе жакын арадагы мугалимге билдиръъ керек.
- Мектепте мышык же иттердин жъръшън= тыюу салынат.
- Мектептин ичинде тамеки чегъъг=, къйгъзълг=н ширенке таштанды салган идишине ыргытууга, суу тътъкч=л=рънън крандарын ачык таштоого тыйуу салынат.
- Мектептин ашканасында болгон мезгилде столдун ъстън= тамактын калдыктарын, полго кир нерселерди таштабай тыкан болу керек. Тамактануу учурунда кашыктар менен эки жакка шилтебей кыйкырбай, търтъшп=й =зъл=рън тынч алып отуруу керек. Тамак ичерден мурун созсъз търд= колдорун самын менен жууш керек.
- Уборка жъргъзъп жаткан учурда коопсуздук эрежесин сактоо керек, терезелерден башынарды чыгарууга тыюу салынат.
- Мектепте окуучуларга техникалык жана физикалык жактан куч колдонууга тыюу салынат, бардык талаш-тартыш, тынч, жай съйл=шъъ менен чечилиш керек.
- Мектеп окуучулары дежур мугалимдердин жана окуучулардын талаптарын аткарыш керек.
+рт коопсуздугу боюнча
Инструкция №2
Кенже класстын окуучулары ъчън
- Ширенкени алууга жана аны менен ойноого болбойт.
- Печканын, ачык спиралдуу жылыткыч приборлорунун жанында оюнчуктар менен ойноо жана кийим кургатуу коркунучтуу.
- Чондордун уруксатысыз электр приборун жана газ плитаны къйгъзъъг= болбойт.
- Ачык от къйгъйзъп жана анын жанында ойнобош керек.
- Эгер =рт чыкканын к=рс=н ата-энене же чондорго билдиръъ керек.
Чон класстардын окуучулары ъчън
- Ширенке менен кичинекей балдардын ойноосуна жол бербегиле жана алардын колу жетпеген жерлерге койгула.
- Силерге тааныш эмес порошоктордун, алардын упаковкаларын отко кактабагыла.
- Электр жылыткычтарын кароосуз калтырбагыла. Кичинекей балдардын =зд=ръ телевизорду къйгъзъъсън= тыюу салгыла. Ъйд=н чыгаарда электр приборлорун сууругула.
- Бензин куюлган бочка эле эмес, бензинден бошогон бош бочка же бат къйъъчъ суюктук куюлган бочкалар коркунучтуу экенин жана ширенке чагылганда алар оор къйъкт=рг=, травмаларга алып келеерин эсинерден чыгарбагыла.
- Печканы же ачык отту тез къйъъчъ суюктуктардын (бензин, солярка) жардамы менен къйгъзб=гъл=.
- Куйгузулгон костерлорду =чърб=й таштабагыла.
- Кургак ч=птъ жана бактын кебездерин =ртт=б=гъл= жана кичинекей балдарга да аларды =ртт=г=нг= жол бербегиле
- +рт чыккан учурда чондорго билдиргиле жана 01 телефону менен =рт =чъръъ кызматына чалгыла.
Мектептин айланасында.
- Мектептин айланасында от жагууга, факелдерди жагууга, фейерверктерди колдонууга тыюу салынат.
- Мектепке ширенке, къйъъчъ суюктуктарды (бензин, сыр суюткучтар), бат къйъъчъ буюмдарды жана материалдарды алып келъъг= тыюу салынат.
- Класстарда, кабинеттерде ачык жалыны же спиралы бар жарык беръъчъ жана жылытуучу приборлорду колдонууга тыюу салынат.
- Куйуп жаткан ширенкени таштанды салынган урнага ыргытууга такыр болбойт.
- +рт коркунучу пайда болгон учурда кыска, кыска коп жолку звонок менен мектептегилердин баары эшике чыгарылат.
Электр коопсуздугу боюнча
Инструкция №3
- Электр приборлорду къйгъзъъ эрежесин кыйшаюсуз сактагыла: шнурду биринчи приборго бириктиргиле андан кийин розеткага сайгыла. Приборду =чъръъ тескери тартипте кетет.
- Ъйд=н же комнатадан чыгарда, с=зсъз търд= электроприборлорду =чъргъл= (утюг, телевизор ж.б.)
- Розеткага вилканы суу колунар менен сайбагыла.
- Эч качан электр проводун колунар менен тартпагыла – андан замыкание болушу мъмкън.
- Эч качан ачык проводко жакын келбегиле жана тийбегиле, андан ток урушу мъмкън.
- Утюгду, чайникти, плитканы атайын алдына койгон подставкасы жок колдонбогула.
- Токко сайылып турган идишке (металл болсо) жана анын ичиндеги сууга тийбегиле.
- Гъл салган челектерди электр проводунун ъстън= илбегиле.
- Къйъп турган электр приборлорун эч качан суу тряпка менен сърб=гъл=.
- Къйъп жаткан электр приборлорун суу менен =чърб== керек.
- Электр линиялары =тк=н жерге жакын жайгашкан курулуштарга, ъйл=рдън ъстън= жана электр линиялары тартылган столбаларга чыгуу =т= коркунучтуу.
- Ток б=лъштъръъчъ тъзълъшт=рг=, трансформатор подстанцияларга, токтун щиттери турган жерлерге кирбегиле – ал жерде =лъм коркунучу бар!
- Электр лампаларынын ъстън жапканга кагазды же кездемени колдонбогула.
- Электр приборлорун токто сайылып турган учурда ондоого аракет кылбагыла.
- Электр приборлору къйъп баштаса, эгерде =рттъ =чър= албасанар телефондон =рт =чъръъ кызматын чакыргыла.
Жолдо жана транспортто жъръънън коопсуздук эрежелери боюнча
Инструкция №4
- К=ч=г= чыкканда к=ч=д= =тъп бара жаткан кишилерге жолтоо болбош ъчън биринчи сол жагынды, андан кийин он жагынды кара.
- Мектепке бир турган жолду, к=ч=л=рдън кесилиши аз болгон жолун танда.
- К=ч=д= кетип бара жатканда сак бол. Шашпа. Тротуар бар болсо тротуар менен жок болсо жолдун чекеси менен бас.
- К=ч=л=рдън кесилиши канчалык аз болсо, ошончо коркунучсуз.
- Машина =тк=н жолдун чекесинен алыс бас.
- Дарбазалардын жанынан =тк=нд= сак бол: дарбазадан машина чыгып калышы мъмкън.
- Токтоп турган машиналардын жанынан абайлап =т: машинадагы кишилер эшикти ачып жибергенде сени уруп кетиши мъмкън.
- К=ч=л=рдън аркы =йъзън= =т==рд= сол жагынды кара. Эгер машина жок болсо =т. Жолдун ортосуна жеткенде токто. Эгер машиналар =тъп жатса коопсуз жерде туруп тур. Андан кийин он жагынды кара. Эгер машина жок болсо аркы =йъзг= =т.
- Эгер жолдо машинанын кыймылы к=п болсо, аркы =йъзг= =тъш ъчън чон кишилерден же милициядан жардам сура.
- Транспорту аялдамадан кът.
- Автобуска, троллейбуска тъш=рд= тартипти сакта. Башка жъргънчъл=рг= жолтоо болбо.
- Автобуска, троллейбуска астынкы эшигинен кир. Тъш==рд= алдыга =тъп эртерээк даярдан.
- Транспортко тъш==рд= чыгаарда шашпа, търтъшп=.
- К=ч=д=н =т==рд= светофорду кара. Кызыл тъс – ТОКТО, сары тъс – К+НЪЛ БУР, жашыл тъс – Ж+Н+.
- Транспорттун ичинде болгондо, салондун ичинде баспа, кармагычтарды карма, терезеден башынды, колунду чыгарба, аварийный кнопканы кереги жок учурда баспа.
- Жолго жана жолго жакны жерде ойнобо. Машина =тк=н жолдордо велосипед, коньки тепе.
- Машина жакын келип калганда, к=ч=д=н чуркап =тп=.
- Жъръп бара жаткан машинанын артына жармашпа.
Коомдук транспортто коопсуз жъръъ боюнча
Инструкция №5
Коомдук транспорт – кыймылдоонун копту каражаты экенин эсинерден чыгарбагыла, ошондуктан:
- Кеч киргенде киши жок аялдамаларга турбагыла, автобусту кътк=нд= жарык къйъп тургын жерде, элдин арасында тургула.
- Автобус токтогондо биринчи катарга турганга аракет кылбагыла – д=нг=л=ктън астына търтълъп кетишинер мъмкън.
- Транспорт жъръп бара жатканда уктабагыла, тормоз басканда, травма алышынар мъмкън.
- Эшикке ж=л=нб=гъл=, тепкичтерге турбагыла.
- Эгер кеч киргенде жърс=н=р, айдоочуга жакын отургула.
- Кыздар аял кишилердин жанына отурганы аракет кылгыла.
- Эгер салонго калжактаган киши тъшс=, андан бурулуп алгыла, анын к=зън карабагыла.
- +зън=рдън буюмунарды к=рънг=н жерде кармагыла.
Коомдук транспортто тыюу салынат:
- автобуста басканга
- терезеден башты жана колду чыгарганга
- айдоочуну алаксытканга
- кандайдыр бир приборлорду тийгенге
- керексиз учурда авариялык кнопканы басканга.
Жайкы, къзгъ, кышкы мезгилдерде сууда коопсуз жъръънън эрежелери боюнча
Инструкция №6
- Сууга бат киргиле жана сууга киргенде кыймылсыз турбагыла. Калтырак басканын сезсенер, ошол замат суудан чыккыла.
- Тамак ичкенден же кара жумуштан ( футбол ойноо, чуркоо ж.б.) 45-50 минута =тк=нд=н кийин гана сууга тъшъъ керек.
- Суукта жылынуу ъчън жещил конугъъл=рдъ жасоо керек.
- Сууда 30 минутадан ашык болбогула, эгер суу муздак болсо 5-6 минутадан жетиштъъ.
- Эгер кулак оорущар бар болсо, башыщар менен ылдый сууга секирбегиле.
- Суунун астында к=пк= жърб=гъл=.
- Эгер чарчасанар ошол замат жээкти карай съзгъл=.
- Эгер тарамышынар тъйълъп калса калдастабагыла, суунун ъстънд= калкыганга аракет кылып, жардамга чакыргыла.
- Силерге жардам к=рс=тъп жаткан кишини кармабагыла, ал силерди съйр=п жээке чыгарганга жардам бергиле.
Тыюу салынат:
- Тердеп турганда сууга тъшъъг=
- Белги турган жерден ашып съзъъг=
- Моторлуу кайыктарга, баржаларга жакын съзъп барууга
- Чощ толкун сууга тъшъъг=
- Эгер жакын арада съзъп жърг=н кишилер бар болсо вышкадан секиръъг=
- Жээктен жана вышкадан жолдошторущду търтъъг=
Короодо, к=ч=д=, ъйд= жана коомдук жайларда алдын алуу боюнча
Инструкция №7
- Ъйд=н чыгарда эшиктин к=з=н=гън=н же терезеден эшиктин жанында, эшиктин алдында чоочун киши бар-жогун карагыла, эгер болсо кеткиче кът= тургула.
- Лифтке эч качан чоочун адамдар менен тъшп=гъл=, подъездге, тепкичтин жанындагы аянтчага, ал жерде шектъъ адамдар турса барбагыла.
- Эгер лифттен силерге кол салса «Вызов диспетчера» деген кнопканы баскыла, бирок жакын арада силерге жардам бере турган адам жок экенин билсенер кыйкырбагыла.
- Кородо ойноп жатканда масс, карта ойноп жаткан кишилерден чощ балдардан алыс болгула.
- Машинага, мотоциклге эч качан чоочун адамдар менен отурбагыла.
- Эгерде ъйд= чощдор жок болсо кымбат буюмдарды (магнитофон ж.б.) к=ч=г= алып чыкпагыла.
- Кымбат буюмдарды, акчаны (зарылдыгы жок учурларда) =зъщ=р менен алып жърб=гъл=.
- Подвал, ъйдън крышасына, чердагына кирбегиле.
- К=ч=д= ойноп жърг=нд= ъйъщ=р жакын тааныш элдердин арасында болууга аракет кылгыла. Эгер ъйд=н алыс жакка, бийге (дискотекага), магазинге,базарга барсащар тааныш адамдардын айланасында болууга аракет кылгыла жана ъйд=гъ чощдор кайда экенищерди с=зсъз билсин.
- Жардамга чакыруу – бул коркоктук эмес, булл =зън коргоонун, сактоонун зарыл каражаты.
- Эгер сага кол салуучулар к=п болуп, сенден къчтъъ болсо жана жакын арада жардамга келе турган киши жок болуп калса, анда алар талап кылган акчаны, буюмду берип салгыла. Силердин =мъръщ=р жана ден соолугущар бардыгынан кымбат экенин эсищерден чыгарбагыла.
- Эгер силердин артыщардан бир==л=р ащдып калганын байкасащар, элдер к=п жакка, каращгы болсо жарык жакка баскыла (чуркагыла).
- Эч качан кумар ойнобогула, =зг=ч= акчага. Чощ балдар, чощдор, чоочун адамдар менен.
- +зъщдън коопсуздугущ (уурдап кетп==) ъчън т=м=нд=гъл=рдъ жаса:
- К=ч=д=, мектепке барып келъъчъ жолдо, сабактан кийин бир жакка барып келъъчъ жолдо жалгыз болбогонго аракет кыл.
- Мектепке, магазинге, досторущарга ар търдъъ жолдор менен баргыла.
- Эч качан тааныбаган шектъъ адамдар менен съйл=шп=гъл=.
- Чоочун адамдар менен тааныбаган машинага тъшп=гъл=.
- Туугандарыщарга бир жакка барарда каяка кимдер менен барарыщарды, кимдикине канчоощор, кайда чогуларыщарды, кайра кайсы жол менен келерищерди дайыма айтып кеткиле (эгер мъмкънчълък болсо телефон номерищерди, силерди каяктан табу керек экенин)
Жарабаган снаряд, мина, граната жана белгисиз пакет таап алган учурдагы коопсуздук эрежелери боюнча
Инструкция №8
- Транспортто, ъйдън жанында ж.б. пакет (сумка, коробка ж.б.) калып калганын байкасащар, эч качан ага тийбегиле. Анын ичинде жарылуучу нерсе болушу мъмкън.
- Силер таап алган нерсещер ж=нънд= дежур милицияга билдиргиле.
- Эгер транспортто калып калган пакет, сумка, коробканы байкасащар, ошол замат айдоочуга билдиргиле.
- Эгер силер кандайдыр бир себептер менен террористик актынын къб=съ болуп калсащар =зъщ=рдъ жоготпогула. Окуя болгон жерден качып кеткен адамдарды эстеп калганга аракет кылгыла, ал кылмышкер болушу мъмкън.
- Тез жардам келгенче жарылуудан же ок атуудан жабыр тарткандарга жардам к=рс=тъъг= аракет кылгыла. Окуя болгон жерге келген атайын кызматтардын кызматкерлерине =зъщ=р к=рг=н маалыматтарыщарды айтып бергиле.
- Эгер кандайдыр бир себептер менен жарылуучу пакет колущарга тийип калса, анны менен эч качан ойнобогула, оор жаракат алып калышыщар мъмкън.
- Патрондорду отко ыргытпагыла – алар атылып, жаракат алышыщар мъмкън.
- Жарылуучу кислород баллондорунан, басымы бар идиштерден, газ, аба аралашмаларынан, бензинден бошогон бош челектерден сактангыла
- Снарядка, минага, гранатага окшогон шектъъ нерселерди байкасащар ага жакын барбагыла, таш ыргытпагыла: снаряд жарылып кетиши мъмкън. Шектъъ заттын тегерегин тосуп койгула дагы, ал ж=нънд= милицияга 02 телефону боюнча билдиргиле. Таап алган нерсещер ж=нънд= жакын арадагы адамдарга билдирип, милиция келгенче кътъп тургула.
Тыюу салынат:
- Жарылуучу заттарды ордунан жылдырууга, ыргытканга, к=т=рг=нг=.
- Согуш куралдарын чогултууга, сактоого, чачып-чогултканга аракет кылууга, ысытууга жана чапканга.
- Снаряддан колдонгон буюм жасаганга.
- Снарядды отко жакканга, имаратка алып киръъг=.
- Согуш куралдарын чогултууга, металлоломго тапшырганга.
Жабыркаган адамга биринчи медициналык жардам к=рс=тъъ боюнча
Инструкция №9
Ар кандай травма алган адамга биринчи жардамды к=рг=зъъ боюнча аптечкада сакталган дары-дармектер жана таща турган материалдарды колдонуу менен биринчи жардам к=рг=зъъ керек.
Биринчи жардам к=рг=зъъ боюнча аптечка:
- физика, химия, информатика кабинеттеринде
- кол эмгек кабинетинде
- спорт залда
- усулканада
- кабылдамада болушу керек
1. Электр тогуна урулган убакта:
1.1. Жабырлануучуну токтон бошотуу ъчън:
- Электр энергиясын рубильниктин же выключателдин жардамы менен =чъръъ керек.
- Проводдорду кургак саптуу инструменттер менен же доска менен кесип же ъзъп салу керек.
- Жогорудагыларды жасоого мъмкън болбогон учурда, жабырлануучунун кийими кургак болсо, кийиминен тартып токтон ажыратуу керек. Бирок булл учурда =зъщдъ ток уруп кетпегендей абалда жайгашыш керек.
1.2. Тез жардамды чакыруу
1.3. Биринчи медициналык жардам к=рс=тъъ:
- жабырлануучуну бир нерсенин ъстън= жаткыруу
- курун чечъъ, аба киргендей кылып, топчуларды чечъъ
- нашатырь спиртин жыттатуу
- мойнуна жана бетине муздак суу чачу
- к=кър=гън жана тамандарын спирт менен съртъъ
- зарыл болсо, жър=гън= массаж жасоо жана жасалма дем алдыруу
2. … урган учурда т=м=нд=гъл=рдъ аткаруу зарыл:
- жабырлануучуну таза абага алып чыгаруу
- нашатырь спиртине малынган кебезди мурдуна жакындатуу
- зарыл болсо, жасалма дем алдыруу
- дем алганы ощолгондон кийин валерианка тамчысын беръъ.
3. Бир жерин кесип алганда:
- айнек менен кесип алганда: жаракатты жакшылап карап, тазалоо
- жаракатты жугушсуздандыруучу раствор (фурацилин) менен жуу.
- йод менен тазалоо
- тащуу
- эгер к=п кан акса, анда кесилген жерден =йд= жагын жгут менен тащуу, жаракатты катуу тащуу.
жаракатты катуу тащуу.
-
-
-
Мектепке окуучуларды мектепке кабыл алуу боюнча Жобо
-
«Бекитемин»
Директор: К.Тунтеев
«2» сентябрь 2020-жыл
Мидин Алыбаев атындагы орто мектебине окуучуларды кабыл алуу жөнүндө
Ж О Б О С У
I. Максаты жана милдеттери.
1.1. Мидин Алыбаев атындагы орто мектебине “Окуучуларды кабыл алуу жөнүндө жобо” окуучулардын документтерин кабыл алууну, аңгемелешүүлөрдү, окуучуларды мектепке каттоо боюнча жолдору, эрежелери баяндалган негизги нормативдик документ болуп саналат.
1.2. Айыл аймагынан окуучуларды окууга кабыл алуу процессинин калыс жүрүшунө жетишүү
1.3. Милдеттери:
• Окуучуларды мектепке кабыл алуу жөнүндө маалыматтарды өз учурунда даярдоо менен коомчулукка маалымдоо;
• Кабыл алуу комиссиясын түзүү менен анын ишин ачык айкындык, калыстык принципте уюштуруу;
II. Окуучуларды кабыл алуунун негизги талаптары
2.1. 1-класска жана баардык баскычтагы класстарга кабыл алуу ата-эненин каалоосу боюнча жургузулот
2.2. Окуучулардын оздүк делосундагы предметтердин чейректик жана жылдык баалары болууга тийиш.
III. Документтерди кабыл алуу
Мектепке кабыл алууда төмөнкү документтер кабыл алынат:
3.1. Мектеп директорунун наамына жазылган ата-эненин арызы
3.2. Окуучунун өздүк делосу
3.3. Үй-бүлөсү тууралуу маалымдама
3.4. Ф-63-формасындагы медициналык карта
3.5. 3Х4 өлчөмүндөгү 4 сүрөт.
3.6 ОМС кочурмосу
3.7 Туулгандыгы тууралуу куболуктун кочурмосу
IV. Документтерди кабыл алуу жана мектепке каттонун мөөнөтү
V. Кабыл алуу комиссиясы
VI. Мектепке каттоо
VII. Кандай жеңилдиктер бар.
Аз камсыз болгон уй-булонун балдарына женилдиктер каралат.
7.1 Китеп арендасын толоодо;
7.2 Ысык тамак беруудо;
-
-
-
Класс жетекчинин иши боюнча Нускама
-
Класс жетекчинин кызматтык нускамасы
- Жалпы жоболор
- Класс жетекчи өз ишмердүүлүгүндө КРнын “Билим берүү жөнүндө” Мыйзамын, Адам укуктарынын жана эркиндиктеринин Декларациясынын, Балдар укугу жөнүндө Конвенцияны, мектептин Уставын жетекчиликке алат.
- Класс жетекчи кызматына мектептин директору тарабынан дайындалат жана бошотулат. Өргүү мезгилинде жана убактылуу жумушка жарамсыздык мезгилинде класс жетекчинин милдеттери өзүнүн классы жок жана ошол класста иштеп жаткан мугалимге жүктөлүшү мүмкүн.
- Класс жетекчи педагогикалык билимге жана балдар менен иштөө боюнча 3 жылдан кем эмес стажга ээ болууга тийиш.
- Ишмердүүлүктүн негизги багыттары
- Класс жамаатынын ишмердүълүгүн уюштуруу.
- Класс жамаатынын жана айрым окуучулардын окуу иштерин уюштуруу
- Класстын окуудан тышкаркы турмушун уюштуруу
- Мектеп окуучуларын тарбиялоодо алардын инсанын иликтөө жана оңдоп түзөө
- Мектеп окуучуларын тарбиялоодо социалдык жактан коргоо
- Ата – энелер менен иштөө
- Кызматтык милдеттер
- Журналды жүргүзүү
- Окуучулардын өздүк делолорун жүргүзүү
- Класс жамаатын уюштуруу: тапшырмаларды бөлүштүрүү, актив менен иштөө, класстын окуучуларын мектептин кенешине багыттоо, нөөмөтчүлүк ишине көмөктөшүү.
- Класс боюнча, мектеп боюнча нөөмөттү уюштуруу
- Бекитилип берилген каанадагы санитардык – гигиеналык номаларды сактоо
- Тарбиялануучулардын тышкы көрүнүшүнө кам көрүү
- Акысыз тамактануу маселелери боюнча ата – энелерге жана ушундай балдарга классташтарынын болгон мамилеси тууралуу түшүндүрүү иштерин жүргъзүү
- Класс муктаждыктарын каржы жактан колдоого кам көрүү
- Окуучулардын сабакка келүүсүн көзөмөлдөө (сабактарды себепсиз калтырган окуучуларды ата– энелер менен биргеликте көзөмөлдөйт тарбиялоого оор балдар боюнча социалдык педагог менен байланышат).
- Окуу үчүн жагымдуу кырдаал түзүү
- Класста иштеген мугалимдердин ишмердүулүгүн координациялоо.
- Окуучулардын күндөлүктөрү менен иштөө алардын жетишүүсү боюнча ата – энелери менен байланышуу
- Таланттуу балдардын өнүгүүсүнө жаодамдашуу окуучулардын таанып – билүү кызыгууларын өнүктүрүү, ой өрүшүн кеңейтүү (ийримдерге, факультативдик сабактарга конкурстарга, викториналарга олимпиадаларга, кароолорго тартуу; экскурцияларды уюштуруу; театрга, көргөзмөлөргө алып баруу).
- Окуучулар менен иштөө үчүн психологду тартуу (аңгемелешүулөр циклы, жекече сунуштамалар).
- Класста жагымдуу микроклиматты түзүү, инсан аралык мамилелерди жөнгө салуу.
- Айрым окуучуларды же бутүндөй классты тартуу менен класста чыгармачылык иштерди уюштуруу.
- Ден соолукту сактоо боюнча иш чараларды ар бир окуучунун өзгөчөлүктөрүн эсепке алуу менен уюштуруу.
- Балдар коомдук уюмдарына жардам берүү.
- Класстык сааттарды, жыйналыштарды, аңгемелешүулөрдү, ачык сүйлөшүулөрдү эсепке алуу менен уюштуруу.
- Колдо бар методикаларга, класста иштеген мугалимдердин жана ата – энелердин пикирлерине ылайык окуучулардын инсанын иликтөө.
- Окуучулардын мүнөздөмөлөрү менен иштөө.
- Окуучуларга кесип тандоого жардам берүү.
- Ата – эненин кароосуз калган балдардын (эгерде класста бар болсо) укугун коргоо.
- Социалдык жактан коргоосуз категориядагы балдарды эсепке алуу.
- Үй бүлөсү проблемалуу балдарды эсепке алуу.
- Тарбиясы оор өспүрүмдөрдүн, тобокел тобундагы жашы жете электердин иштери боюнча инспекцияда каттоодо турган балдардын жүрүм – турумуна байкоо жъргъзүү.
- Чейрек сайын ата – энелер үчун тематикалык жыйналыштарды өткөрүү.
- Үй булөлөрдөгү тарбия шарттарын иликтөө.
- Ата – энелер менен жекече иштөө
- Класстан, окуудан тышкаркы ишмердүүлүгүн уюштурууга ата – энелерди тартуу.
- Укуктары
- Предметтик мугалимдер өткөрүп жаткан сабакка же ар кандай иш чараларга катышуу (өтө зарылдык болбосо, сабак учурунда класска кирүүгө, сабак учурунда мугалимге эскертүү берүүгө укугу жок).
- Окуу – тарбия процессин бузууга алып келүүчү кылык – жоруктары үчүн окуучуларды мактоо жана жазалоо эрежелеринде аныкталганга ылайык тартип жоопкерчилигине тартуу.
- Мактоо жана жазалоо эрежелеринде аныкталганга ылайык окуучуларга сыйлыктарды ыйгаруу.
- Класстагы окуу тарбия процессин уюштуруу жана айрым окуучулар жөнүндө предметтик мугалимдерге маалымат алуу.
- Класс жетекчи төмөндөгүлөргө жооптуу болуп саналат
- Мектептин уставын жана ички тартиптин талаптарын, мектеп директорунун же анын орун басарынын мыйзамдуу буйругун, кызматтык нускамада аныкталган кызматтык милдеттерин аткарбагандыгы же толук аткарбагандыгы, ага берилген укуттардан пайдаланбагандыгы үчүн.
- Окуучунун инсанынын үстүнөн күч колдонууга же психикалык зомбулукка байланышкан тарбиялоо усулдарын колдонгондугу үчүн (КРнын “Эмгек кодексине” жана КРнын “Билим берүү жөнүндө” Мыйзамына ылайык ээлеген кызматынан бошотулушу мүмкүн).
- Өз ишин окуу жылына жана ар бир чейрекке өз убагында, сапаттуу пландаштырбагандыгы үчүн.
- Эмгек (же жарандык) мыйзам тарабынан аныкталган тартиптеги жана чектердеги материалдык жоопкерчилик.
- Жалпы жоболор
-
-
-
Кабинеттин Жобосу
-
КАБИНЕТТИН ЖОБОСУ.
- Окуу кабинетинде жарык булагынын берилишин гигиеналык талапка жараша жайгашуусу.
- Окуу кабинетинде кабинеттик жабдуунун эрежесине ылайык жана планшеттердин болушу.
- Кабинетте мамлекеттик символикалардын болушу.
- Окуучунун укуктары жана милдеттери, ата-энелердин укуктары менен милдеттерин чагылдыруу.
- Окуу кабинетиндеги инвентардык китепчесинин болушу.
- Ар бир класстын программалык материалдарына карата к=рс=тм= куралдары, таблицалары жана ар кандай схемалардын болушу.
- Окуу кабинетинде методикалык бурч тъзъъ, кабинет башчысынын къчъ менен т=м=нкъл=рдън даярдалып коюлушу:
- предметтик колдонулуучу кошумча адабияттар.
- дидактикалык материалдар.
- тесттер жана текшеръъ иштеринин жыйнактары.
- окуучулардын жекече жана =з алдынча ишт==съ ъчън колдонуучу карточкалар, сър=тт=р, чиймелер, эсептик баракчалар.
- Окутуу жана тарбиялоо ишине колдонулуучу буклеттер.
- Кабинеттеги жашылдандыруу: гълд=рдън жашартылышы жана гъл челектеринин сапаттуу болушу.
- Кабинеттин планынын болушу.
- Коопсуздук эрежесинин болушу.
- Кабинетте аптечканын болушу.
-
-
-
-
Байланыш
-
Адрес школы
-
(+12) 34-567-890
-
svetachokoeva21260@gmail.com
-
М.Алыбаев атындагы орто мектеби, Чаек, Жумгал
-
-
-
Логин
-
-
Powered by aSc Edu
-
-
Мектептин Жобосу
Кыргыз Республикасынын окмутунун
12.09.2011-ж № 541-токтому менен бекитилген
«Жалпы билим беруу уюму жонундо
типтуу Жобо» нун негизинде иштелип чыгып,
Педагогикалык кещешменин
05 .11.2012-ж. №2-токтому менен
кабыл алынган.
Жумгал районундагы «Мидин Алыбаев » орто мектеби жонундо
жобо
1. Жалпы жоболор
1.«Мидин Алыбаев » атындагы орто мектеби (мындан ары «Мектеп») жонундо Жобо (мындан ары «Жобо») жалпы башталгыч, жалпы негизги жана жалпы орто билим беруу программаларын ишке ашырган мектеп учун иштелип чыгып, педагогикалык кещешменин 05.11.2012-ж. №2-токтому менен кабыл алынган. Кыргыз Республикасынын « Билим беруу жонундо» Мыйзамынын 10 -беренесине ылайык жана ушул Жобонун негизинде мектеп озунун Уставын иштеп чыгат.
2.Мектеп узгултуксуз билим беруу системасынын негизги болугу болуп саналып, мамлекет тарабынан кепилдик берилген милдеттуу жана акысыз жалпы башталгыч жана жалпы негизги билим алууну, ошондой эле акысыз жалпы орто билим алуу боюнча Кыргыз Республикасынын жарандарынын укугун ишке ашыруу учун шарттарды тузот.
З. Мектептин иши томонку принциптерге негизделет:
- республиканын бардык жарандарынын сапаттуу билим алуу укуктарынын тещдиги;
- гумандуулук жана жалпы адамзаттын баалуулуктарынын артыкчылыгы;
- жарандуулук жана патриоттуулук;
- билим беруу процессинин ырааттуулугу жана узгултуксуздугу;
- окутуунун динден тышкары мунозу;
- жоопкерчиликтик жана натыйжалуулук.
4. Мектеп озунун ишинде Кыргыз Республикасынын мыйзамдарын, ушул Жобону жана озунун Уставын жетекчиликке алат.
5. Мектептин негизги максаттары деп мамлекеттик билим беруу стандарттарын аткаруунун жана турмуштук компетенцияларына жетишуунун негизинде окуучулардын инсандык жалпы маданиятын калыптандыруу, кесиптик билим беруу программаларын ан- сезимдуулук менен тандоо жана андан ары оздоштуруу учун негиз тузуу, жарандуулукка тарбиялоо, адамдын укуктары менен эркиндигин урматтоо, толеранттуу болуу, Мекенин, уй-булосун жана курчап турган айлана-чойрону суйуу, эмгекти сыйлоо, сергек жашоо адаттарын калыптандыруу эсептелинет.
6.Мектеп адамдын, коомдун, мамлекеттин кызыкчылыктары учун окуучуларды окутууну жана тарбиялоону жургузуп, инсандын ден соолугун сактоону камсыздаган жана ар тараптан онугуусуно, анын ичинде оз алдынча жана кошумча билим алуу зарылчылыгын каанаттандыруу боюнча дагы ылайыктуу шарттарды тузот.
7.Мектеп мамлекеттик билим беруу стандарттарына ылайык жалпы башталгыч, жалпы негизги жана жалпы орто билим беруунун сапаты, билим беруу жана тарбиялоо процессин уюштурууда окуучулардын жашына жараша психологиялык жана физиологиялык озгочолукторуно, шыктуулуктарына жана жондомдоруно колдонулуучу тариздердин, усулдардын жана каражаттардын шайкештиги, алардын омурлорун жана ден соолуктарын коргоо ченемдери жана эрежелери боюнча Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында аныкталган тартипте жооп тартат.
8.Жалпы башталгыч жана жалпы негизги билим беруу кундузгу таризде жузого ашырылат.Окуучулардын физиологиялык жана психологиялык акыбалдарына байланыштуу жалпы билим беруу программалары уй-булолук жана жекече билим алуу тариздеринде оздоштурулушу мумкун.Мектептин бардык баскычтарында негизги жалпы билим беруу программаларын ийгиликтуу оздоштургон окуучулар оз алдынча билим алуу таризин колдоно алышат.
9. Билим алуунун бардык тариздеринде конкреттуу негизги жалпы билим беруу программасынын чегинде бирдиктуу мамлекеттик билим беруу стандарты иштейт.
10. Жалпы орто билим беруунун жеткиликтуулугун жана вариативдуулугун камсыз кылууга, инсандын шыгына, жондомуно жана ден соолугунун абалына ылайыкташтырып, окутуунун жана тарбиялоонун ынгайлуу шарттары менен камсыздалган билим беруу инфраструктурасын тузуу максатында, билим беруунун мазмунуна коюлуучу конкреттуу маселелер менен талаптарга жана бюджеттик каржылоо шарттарына ылайык ар кандай типтеги класстар тузулушу мумкун. Алардын ишкердуулуктору Кыргыз Республикасынын тийиштуу ченемдик укуктук актылары менен жонго салынат.
2. Мектеп ишин уюштуруу
11. Мектеп юридикалык жак катары Уставы, эсептоо жана башка счеттору, мамлекеттик жана (же) расмий тилдеринде почталык дареги жазылган моору, бурч-моору (штампы) жана бланктары, бекитилип берилген мулку бар уюм болот.
12. Мектеп Кыргыз Республикасынын окмоту бекиткен тартип боюнча мамлекеттик аттестациядан (аккредитациядан) отот.
13. Мектеп уюштуруучунун же ал ыйгарым укук берген органдын макулдугу боюнча юридикалык жак же филлиал статусу бар тузумдук болумдорун тузуп, аларды оз алдынча мулк менен камсыздайт. Тузумдук болумдор озунун тузумдук болумдорун ачууга укуксуз. Юридикалык жак же филлиал статусун алган тузумдук болумдор Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген тартипте мамлекеттик каттоодон отушот. Мектептин тузумдук болумдорунун мамлекеттик аттестациясы (аккредитациясы) Кыргыз Республикасынын тийиштуу мыйзамдарынын негизинде откорулот. Берилген ишеним каттын негизинде иш алып барган тузумдук болумдордун жетекчилеринин дайындалышы мектептин Уставына ылайык жургузулот.
14. Мектеп Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жана келишимдин негизинде кесиптик уюмдарын жана бирикмелерин (педагогикалык ассоциацияларды, союздарды, окутуу-усулдук бирикмелерди ж.б. кенештерди жана уюмдарды) тузууго жана (же) алардын иштерине катышууга укуктуу.
15. Окуучулардын акысыз медициналык тейлоосун саламаттыкты сактоо органдары тарабынан мектепке атайын бекитилген медициналык кызматкер жургузот. Медициналык кызматкердин иш жургузушу учун мектепте атайын болмо каралат, ошондой эле медициналык кызматкердин билдирмеси боюнча билим берууну мамлекеттик башкаруунун тийиштуу региондук органы алдын ала дарылоо каражаттары менен камсыздайт.
16. Мектепте окуучулардын тамактануусун уюштуруу Кыргыз Республикасынын окмотунун токтому менен аныкталат.
17. Мектепте класстардын саны жарандардын тапшырган арыздарына жана санитардык - тазалык эрежелери менен класстардын толукталышына чектуу ченемдердин негизинде жалпы билим беруу процессин жургузуу учун тузулгон шарттарга байланыштуу болот.
18. Мектептин класс-комплекттеринин толукталышынын чектуу ченемин Кыргыз Республикасынын окмоту аныктайт.
19. Мектеп окуучулардын ата-энелеринин (мыйзамдуу окулдорунун) суранычтары боюнча Кыргыз Республикасынын тийиштуу ченемдик укуктук актысынын негизинде акы толонуучу узартылган топторду ачууга укуктуу.
20. Мектепте балдардын психикалык жана физиологиялык денгээлинин окууга толук даяр эместигин жоюу максатында алардын ата-энелеринин (мыйзамдуу окулдорунун) суранычтарын эске алып, уюштуруучунун макулдугу менен Кыргыз Республикасынын тийиштуу мыйзамдарынын негизинде компенсациялуу окутуу класстары ачылышы мумкун.
21. Мектепте уюштуруучунун макулдугу боюнча Кыргыз Республикасынын тийиштуу мыйзамдарынын негизинде акыл-эсинде жана дене тузулушундо кынтыгы бар окуучулар учун (коррекциялоочу) класстары ачылышы мумкун. Окуучуларды атайын (корекциялоочу) класстарга которуу (жиберуу) алардын ата-энелеринин (мыйзамдуу окулдорунун) макулдугу менен психологиялык-медициналык, педагогикалык консультациянын корутундусу боюнча билим берууну мамлекеттик башкаруунун тийиштуу региондук органы тарабынан Кыргыз Республикасынын тийиштуу мыйзамына ылайык жургузот.
3. Билим беруу процесси
22. Мектеп билим беруу процессин негизги жалпы билим беруу программаларынын денгээлдерине ылайык мектептик билим беруунун уч баскычында жургузот:
-жалпы башталгыч билим беруу (окутуунун ченемдик мооноту-4 жыл);
- жалпы негизги билим беруу (окутуунун ченемдик мооноту -5 жыл);
- жалпы орто билим беруу (окутуунун ченемдик мооноту -2 жыл);
23. Башталгыч жалпы билим беруу уюмуна 6-7 жашка толгон балдар кабыл алынат, ар бир класста окутуунун узактыгы бир окуу жылынан кем эмес.
24. Башталгыч жалпы билим беруунун милдеттери болуп окуучуларды окутуу, тарбиялоо жана онукторуу, алардын окуудагы, жазуудагы жана саноодогу жалпы билуулору менен жондомдорун, логикалык ой жугуртуу элементтерин жана таанып-билуу ишин, оз алдынча билим алуунун жана озун-озу уюштуруунун жонокой ыкмаларын, журум-турум жана суйлоонун маданиятын, оздук тазалыгынын негиздерин жана жашоонун сергек адаттарын оздоштуруу эсептелет. Жалпы башталгыч билим беруу негизги жалпы билим алуу учун база болуп саналат.
25. Жалпы негизги билим беруунун милдеттери болуп окуучуларды инсан катары тарбиялоо, тузуу жана калыптандыруу учун социалдык жактан озун -озу аныктоого, оз алдынча иш тажрыйбасын оздоштурууго жана озун-озу козомолдоого багытталган шыктарын жана компетенцияларын онуктуруу эсептелет. Жалпы негизги билим беруу жалпы орто билим, башталгыч жана орто кесиптик билим алуу учун база болуп саналат.
26. Жалпы орто билим беруу жалпы билим беруунун аяктоочу этабы болуп, окуучулардын туруктуу компетенцияларын жана чыгармачылык шыктарын онуктурот, ошондой эле дифференцияланган окутуунун жана кесипти же эмгектенууну ан-сезимдуу тандоо учун даярдоонун негизинде оз алдынча окуу конугуулорун калыптандырууну камсыздайт. Жалпы орто билим башталгыч, орто жана жогорку кесиптик билим беруу программалары боюнча окууну улантууга база болуп берет.Мектептеги Кыргыз Республикасынын тийиштуу мыйзамы аныктаган экстернат таризинен тышкары тездетилген окутуу программалары боюнча жалпы орто билим берууго жол берилбейт.Акыл-эсин жана (же) дене тузулушун коррекциялоого муктаж балдар учун атайын жалпы билим беруу уюмдарынын окутуу мооноту Кыргыз Республикасынын окмоту тарабынан аныкталат.Мектепте тийиштуу шарттар болсо окуучулардын жана алардын ата-энелеринин (мыйзамдуу окулдорунун) суранычтарына ылайык ар кандай окутуу профилдерин жана багыттарын киргизуу мумкун.
27.Мектепте жалпы орто билим беруунун мазмуну мамлекеттик билим беруу стандарттарынын жана негизги жалпы билим беруу программаларынын негизинде аныкталып, аны мектеп оз алдынча ишке ашырат.
28. Мектептеги тилин (тилдерин) Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык уюштуруучу аныктайт жана мектептин Уставында бекитилет.Мектеп Кыргыз Республикасынын мамлекеттик тили деп аныкталган кыргыз тилин мамлекеттик билим беруу стандартына ылайык окутат.Кыргыз Республикасында расмий тили катары орус тили, ошондой эле бир чет тил, Кыргыз Республикасынын Билим беруу жана илим министрлиги (мындан ары-Билим беруу министрлиги) бекиткен Базистик окуу планына ылайык окутулат.
29. Мектептин тийиштуу шарттары (педагогикалык кадрлар, окутуу-усулдук каражаттар, материалдык-техникалык жабдуулар ж.б.) болсо Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык, негизги жалпы билим беруу программаларынан тышкары да кошумча билим беруу программаларын ишке ашыра алат жана кошумча билим беруу кызматын (келишимдин негизинде)корсото алат.
30. Кошумча билим беруу программалары жана кошумча билим беруу кызматы окуучулардын жана ата-энелеринин (мыйзамдуу окулдорунун) макулдуктары менен тийиштуу шарттар тузулсо откорулот.
31. Мектеп Кыргыз Республикасынын тийиштуу ченемдик укуктук акттарын жетекчиликке алып, баа коюу системасын, окутуунун жана тарбиялоонун тариздерин, ыкмаларын жана усулдарын, ошондой эле окуучулардын которуу сынактарынын мезгилдуулугун жана тариздерин тандоого укуктуу.
32. Мектепте Базистик окуу планынын негизинде иштелип чыккан окуу планы боюнча билим беруу процесси откорулот.Окуучулардын окуу жуктому чектелген жуктомдун ченеминен ашпаш керек жана Базистик окуу планынын окуу сабактарын окутууга болунгон сааттарынын санынан томон болбош керек Башталгыч мектеп учун аптада беш кундук, негизги жана орто мектептер учун аптада беш кундук иш режими билим берууну мамлекеттик башкаруунун тийиштуу региондук органы менен макулдашылып, Уставда белгиленет .Окуучулардын сабактарынын режими Кыргыз Республикасынын тийиштуу мыйзамдарына ылайык мектептин Уставында аныкталат.
33. Мектепте окуу жылы 1-сентябрдан башталат. Мектепте билим беруунун I-II-III-баскычтарында окуу жылынын созулушу, мамлекеттик жыйынтыктоо аттестациясынын мооноторун эсептебегенде,34 аптадан кем эмес, ал эми биринчи класста -33 аптаны тузот. Окуу жылынын ичинде каникулдардын созулушу 30 календардык кундон кем эмес, жайында 14 календардык кундон кем эмести тузот. Биринчи класстын окуучуларына окуу жылынын ичинде кошумча бир апталык каникулдар берилет.Мектептин биринчи классында сабактын созулушу 40 минутаны, ал эми экинчиден он биринчи класстарга чейин 45 минутаны тузот.Мектеп жылдык (календардык) окутуу жугуртмосун билим берууну мамлекеттик башкаруунун тийиштуу региондук органы менен макулдашып, бекитет.
34. Мамлекеттик билим беруу саясатын ишке ашырган жалпы билим беруу уюмдарынын ишин мамлекеттик контролдоону билим беруу тармагындагы ыйгарым укуктуу мамлекеттик орган жана билим берууну мамлекеттик башкаруунун региондук органдары жургузот.
35. Жалпы орто билим беруунун сапатынын кепилдигинин негизги таризи болуп билим беруу уюмдарынын аныкталган тартипте беш жылда бир жолу откоруулучу мамлекеттик аттестациясы (аккредитациясы) эсептелинет.
4. Билим беруу процесинин катышуучулары
36. Мектептин окуу процессинин катышуучулары болуп окуучулар, педагогикалык кызматкерлер (мындан ары - мугалимдер) жана окуучулардын ата-энелери (мыйзамдуу окулдор)эсептелинет.
37. Мектепке бекитилген аймакта жашаган окуу жашындагы балдардын жана оспурумдордун бардыгы арыздарынын жана аныкталган улгудогу медициналык маалымкаттарынын негиздеринде мектепте билим беруунун бардык баскычтарына кабыл алуулары сыноосуз, акчалай жана башка толомдосуз откорулот.
38. Мектепте сабактарды терендетип окутуучу класстарды ачуу мумкун, ал класстарга окуучулар арыздарынын негизинде тестирлоо таризинде кабыл алынышат.Мектеп тарабынан иштелип чыккан жана билим берууну мамлекеттик башкаруунун тийиштуу региондук органы менен макулдашылган тестирлоонун шарттары окууга киуучулордун даярдык денгээлдерин аныктоого жана терендетилген денгээлдеги жалпы билим беруу программаларын оздоштуро алган даярдыгы барларды тандай алууга багытталган.
39. Мектепке кабыл алып жатканда окуучуларды жана алардын ата-энелерин (мыйзамдуу окулдорун) Мектептин Уставы жана окуу процессин жонго салуучу башка да жердиктуу документтер менен тааныштырууга милдеттуу.
40. Окуучулардын жана ата-энелердин (мыйзамдуу окулдорун) укуктары менен милдеттери ушул Жобонун негизинде мектептин Уставында аныкталат.
41. Окуучулар томонкулорго укуктуу:
-жалпы билим беруу уюмун ар кайсы этабына окууга кирууго жана билим алуунун таризин тандоого;
- мамлекеттик билим беруу стандарттарынын денгээлинде милдеттуу жана акысыз жалпы башталгыч, жалпы негизги жана акысыз жалпы орто билим алууга;
- кошумча билим беруу кызматын, анын ичинде акы толонуучу да таризде алууга;
- мектептин китепканасын, маданияттык-спорттук жана ондуруштук базасын пайдаланууга;
- Кыргыз Республикасынын окмоту жана жергиликтуу оз алдынча башкаруу органдары аныкташкан тартиптер боюнча бекер тамактанууга жана медициналык тейлоого, жургунчу автотранспортто журуунун женилдиктерин пайдаланууга;
- Уставда аныкталган таризде мектепти башкарууга катышууга;
-балдар уюмунун ишин уюштурууга жана ага катышууга;
- инсандык кадыр-баркты урматтоого жана маалымат эркиндигине, озунун жеке коз карашын жана ынанымдарын эркин айтууга;
- жалпы негизги жана жалпы орто билим берууну аяктаганда мамлекеттик улгудогу билими жонундо документтерин оз учурунда алууга ж.б укуктуу.
42. Окуучулар томонкулорго милдеттуу:
-мектептин Уставын тутууга жана аткарууга;
-мамлекеттик билим беруу стандарттарынын талаптарынын денгээлинде жалпы билим беруу программаларын оздоштурууго
- Кыргыз Республикасынын аймагында жашаган башка да улуттардын салттарын, мектептин башка окуучуларынын жана кызматкерлеринин ар-намысын жана кадыр-баркын урматтоого;
- ички тартипти сактоо боюнча жалпы билим беруу уюмунун, анын ичинде мектептик кийим талаптарын аткарууга;
- мектептин мулкуно этияттык менен мамиле кылууга милдеттуу.
Кыргыз Республикасынын ченемдик укуктук актылары жана мектептин Уставы менен окуучулардын кошумча укуктары жана милдеттери аныкталышы мумкун.
43. Мектептеги тартип окуу процесинин бардык катышуучуларын инсандык кадыр-баркын урматтоосунун негизинде жолго салынат.Окуучуларга карата кара куч жана психикалык зомбулук ыкмаларын колдонууга кескин тыюу салынат.
44. Мектепте окуучулардын жана алардын ата-энелеринин (мыйзамдуу окулдорунун) макулдугусуз жалпы билим беруу программаларында жана Базистик окуу планында каралбаган жумуштарды аткарууга жол берилбейт.
45. Окуучуларды коомдук-саясий жана диний партиялар менен уюмдарга, аскердик тузулушторго кируусуно (отууго), ошондой эле ушул партиялар менен уюмдардын иштерине, агитациялык кампаниялар менен саясый акцияларына катышуусун мажбурлоого жол берилбейт.
46. Кыргыз Республикасынын тийиштуу мыйзамдарына ылайык жалпы негизги жана жалпы орто билим беруунун негизги жалпы билим беруу программаларын оздоштуруу бутуруучулордун мамлекеттик жыйынтыктоо аттестациясы менен аяктайт.Тийиштуу класстардын негизги жалпы билим беруу программаларын толук олчомдо оздоштургон окуучулар жалпы билим беруу уюмунун педагогикалык кещешинин чечими боюнча кийинки класска которулат.откон класстын (баскычтын) негизги билим беруу программаларын оздоштурбогон окуучулардын Кыргыз Республикасынын тийиштуу мыйзамдарына ылайык жалпы билим беруу уюмунун кийинки классында (баскычында) окуусуна жол берилбейт.
47.Мамлекеттик жыйынтыктоочу атестациядан откон мектептин бутуруучусуно Кыргыз Республикасынын тийиштуу мыйзамдарына ылайык жалпы билим беруу уюмунун герби бар моору менен куболондурулгон билими жонундо мамлекеттик улгудогу документ (куболук, аттестат) тапшырылат.Мектеп жалпы негизги же жалпы орто билим берууну аяктабаган окуучуга аныкталган улгудогу маалымкат тапшырат.
48. Жалпы негизги жана жалпы орто билим беруу программаларын оздоштуруудо
озгочо ийгиликтерге жетишкен бутуруучуго Кыргыз Республикасынын тийиштуу мыйзамдарына ылайык мектептин герби бар моору менен куболондурулгон билиминин артыкчылыгы жонундо мамлекеттик улгудогу документ (куболук, аттестат) тапшырылат.Бир же бир нече сабактарды оздоштуруудо озгочо ийгиликтерге жетишкен бутуруучу « Айрым сабактарды оздоштуруудо жетишкен озгочо ийгиликтери учун» деген Мактоо Грамотасы менен сыйланат. Бардык сабактар боюнча эн жакшы чейректик, жылдык жана жыйынтыктоочу баалары бар кочуруу класстарынын окуучулары « Окуудагы эн жакшы ийгиликтери учун» деген Мактоо Баракчасы менен сыйланышат.
49. Мектептин педагогикалык кещешинин чечими жана балдардын иштери боюнча комиссиянын макулдугу боюнча укукка каршы иш-аракеттерди жасаган жана мектептин Уставын коп жолу одоно бузгандыгы учун он беш жашка чыккан окуучуларды, педагогикалык таасир этуунун чектуу чарасы катары жалпы билим беруу уюмунан чыгарууга жол берилет. Балдардын иштери боюнча комиссия ата-энеси (мыйзамдуу окулу) менен бирдикте чыгарылган окуучуну башка жалпы билим беруу уюмунда окуусун улантуу же ишке орноштуруу боюнча чечимин бир ай ичинде кабыл алат. Жетим балдарды жана ата-энелеринин (мыйзамдуу окулдорунун) багуусунан ажыраган балдарды мектептен чыгаруу жонундо чечим тийиштуу жергиликтуу мамлекеттик администрациянын уй-булону жана балдарды коргоо боюнча болумдордун макулдугу менен кабыл алынат.
50. Окуучулардын ата-энелери (мыйзамдуу окулдору) томонкулорго укуктуу:
- жалпы билим беруу уюмун тандап, окуусун улантуу учун окутуунун бардык этабына балдарын жиберууго жана билим алуунун таризин тандоого;
- мамлекеттик билим беруу стандарттарынын чегинде окуучулардын жалпы орто билим алуу укугун сактоону талап кылууга;
- балдардын мыйзамдуу укуктарын жана кызыкчылыктарын коргоого;
- Уставда аныкталган таризде жалпы билим беруу уюмунун башкаруусуна катышууга;
- билим берууну мамлекеттик башкаруунун тийиштуу региондук органына балдарды окутуу жана тарбиялоо маселелери боюнча кайрылууга укуктуу.
51. Окуучулардын ата-энелери (мыйзамдуу окулдору) томонкулорго милдеттуу:
- балага жалпы орто билим алуу учун зарыл шарттарды тузууго;
- балдардын куч-кубатына жана психикалык ден соолуктарына ар дайым камкордук корууго:
- баланын инсандык намысын урматтап,аны улуттук ,тарыхый, руханий-маданияттык байлыктарын жана элдик салттарды, Мекенин, айлана-чойрону урматтоого, тарбиялоого;
- мектептин Уставындагы озулорунун укуктарын жана милдеттерин аткарууга жана балдарынын тарбиясына жана балдары жалпы билим беруу уюмдарына зыян келтиргендиги учун Кыргыз Республикасынын мыйзамдары аныктаган тартипте жооп берууго.
52. Ушул Жобонун 52 жана 53-пункттарында каралбаган ата-энелердин (мыйзамдуу окулдордун) башка укуктары жана милдеттери мектептин Уставында бекитилиши мумкун.
53. Мектепти мугалимдер менен толуктоо (комплекттоо) Кыргыз Республикасынын Эмгек кодексине ылайык жургузулуп, Уставында аныкталат.Мугалимдер учун негизги жумуш беруучу болуп мектеп эсептелет. Педагогикалык кызматка билим жонундо диплому, тийиштуу педагогикалык квалификациясын ырастаган документи бар педагогикалык адистикке ээ болгон адамдар кабыл алынат.Педагогикалык билими жана дасыктыгы жок жарандар кайра даярдоо курсунан отушкондон кийин гана педагогикалык кесипте иштоого укуктуу.Соттолгон же Кыргыз Республикасынын окмоту бекиткен тизме боюнча медициналык корсоткучтору бар жарандарга мектепте иштоого жол берилбейт. Педагогикалык иш жургузуу укугунан ажыратуу Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жургузулот.
54. Мугалимдердин эмгек мамилелери Кыргыз Республикасынын Эмгек кодексине ылайык тузулгон келишим менен жонго салынат.
55. Мугалимдер томонкулорго укуктуу:
- окутуунун жана тарбиялоонун усулдарын, жалпы билим беруу программаларын, окутуу-усулдук комплекттерди, окуучулардын билимин баалоонун усулдарын оз алдынча тандоого жана колдоонуга;
- мамлекеттик билим беруу стандарттарынын, окутуу жана тарбиялоо усулдарынын негиздеринде автордук жалпы билим беруу программасын, окуу китебин, окутуу-усулдук колдонмолорун иштеп чыгууга жана колдонууга;
- алдынкы педагогикалык тажрыйбаларды жузого ашырууга;
- озунун кадыр-баркын жана кесиптик ар-намысын коргоого;
- кесиптик иши учун тийиштуу шарттарды талап кылууга;
-озунун кесиптик дещгелин жана дасыктыгын жогорулатууга (бул максатта мектептин администрациясы мугалимдерди кайра даярдоо жана дасыктарын жогорулатуу курстарында окутуу учун тийиштуу шарттарды тузот);
- Кыргыз Республикасынын тийиштуу мыйзамдарына ылайык оз ыктыяры менен аттестацияланууга;
-мектептин Уставында аныкталган таризде мектепти башкарууга катышууга;
- Кыргыз Республикасынын мыйзамдары жана жергиликтуу оз алдынча башкаруу органдары кабыл алган кошумча социалдык кепилдиктерге жана женилдиктерге.
56. Мугалимдер томонкулорго милдеттуу:
- педагогикалык этиканы жана мектептин уставын тутууга жана аткарууга, эмгек жана аткаруучулук тартибин сактоого;
- мамлекеттик билим беруу стандарттарынын денгээлинде окуучулардын негизги жалпы билим беруу программаларын оздоштуруулорун камсыздоого;
- окуучулардын озгочолукторун, ишке чеберчилик менен мамиле кылууларын онуктурууго, журум-турумдарынын жогорку ахлактык сапаттарын тарбиялоого;
-билим беруу тармагындагы ыйгарым укуктуу мамлекеттик орган бекиткен кызматтык дасыктык талаптарга ылайык келууго;
- озунун кесиптик денгээлин ар дайым оркундотууго жана дасыктыгын жогорулатууга;
- окуучуларга карата моралдык жана куч ыкмаларын колдонбоого милдеттуу.
Кыргыз Республикасынын мыйзамдары жана мектептин Уставы менен мугалимдердин кошумча укуктары жана милдеттери аныкталышы мумкун.
57.Педагогикалык жуктомдун олчому окуу планы боюнча саттардын санына, мектептин кадрлар менен камсыз болушуна жана башка да иш шарттарына жараша аныкталат.Окуу планынын сааттарынын саны азайтылбаса же класстардын саны кыскартылбаса, окуу жылынын башында белгиленген окутуу жуктомунун олчому (педагогикалык иши) окуу жылынын ичинде мектеп админстрациясынын демилгеси менен бир ставкадан томон кыскартылбайт.Жащы окуу жылынын башында окутуу жугун белгилоодо, бул мектеп негизги иш орду болуп саналган мугалимдер учун класстарда сабак отуу олчому жана окутууну улантуу сакталат.
58.Мугалимдердин макулдугусуз кесиптик милдеттери жана эмгек келишими менен каралбаган жумуштарга тартууга жол берилбейт. Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында аныкталган учурлардан тышкары, эмгек келишими менен каралбаган жумушту аткарууга мугалимдин каршы болушу аны кызматтан бошотууга негиз боло албайт.
59. Жалпы билим беруу уюмунун башка категориядагы кызматкерлеринин укуктары менен милдеттери тийиштуу типтеги дасыктык муноздомолору жана мектептин Уставы менен аныкталат.
5. Мектепти башкаруу.
60. Мектепти башкаруу Кыргыз Республикасынын «Билим беруу жонундо» Мыйзамына, ушул Жобого жана Мектептин Уставына ылайык демократиялык, ачык-айкындык, оз алдынчалык жана мамлекеттик-коомдук кызматташтык принциптерине ылайык жургузулот.
61. Мектепте тез башкаруунун тариздери болуп жалпы чогулуш, педагогикалык кенеш, камкордук кещеш, ата-энелер комитети, окуучулардын оз алдынча башкаруулары жана башка кещештер эсептелинет.Мектепти тен башкаруу органдарын шайлоо тартиби жана алардын ыйгарым укуктары Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жалпы билим беруу уюмунун уставында аныкталат.
62. Мектепке туздон-туз жетекчиликти директор жузого ашырат.Мектептин директору билим берууну мамлекеттик башкаруунун тийиштуу региондук органы тарабынан кызматка дайындалат жана ээлеген кызматынан бошотулат.Мектептин директору Кыргыз Республикасынын кызматка дайындалат, которулат жана ээлеген кызматынан бошотулат. Директорлук кызматка пенсия жашынан отпогон, жогорку педагогикалык билими жана 7 жылданкем эмес педагогикалык стажы бар, Кыргыз Республикасынын билим беруу жаатындагы ченемдик укуктук актыларын, психологияны, менеджментти жана билим берууну каржылоону, мектепте билим беруу маселелери боюнча мамлекеттик институттардын жана коомдук уюмдардын укуктарын жана милдеттерин билген Кыргыз Республикасынын жараны дайындалат.
63. Директордун орун басарын жана материалдык-жоопкерчиликтуу кызматкерди кызматка дайындоо жана кызматтан бошотуу жалпы билим беруу уюмунун директорунун сунуштамасы боюнча билим берууну мамлекеттик башкаруунун тийиштууорганы тарабынан жургузулот. Педагогикалык жана башка кызматкерлерди жумушка алууну жана кызматтан бошотууну мектептин директору Кыргыз Республикасынын Эмгек кодексине ылайык жургузот.
64. Жалпы билим берруу уюмунун директору ата-энелердин (мыйзамдуу окулдордун), мамлекеттин жана коомдун алдында озунун кызматтык милдеттерине, эмгек келишимине жана жалпы билим беруу уюмунун уставына ылайык жекече турдо жооп тартат.
65. Директор:
-Кыргыз Республикасынын « Билим беруу жонундо» жана «Мугалимдин статусу жонундо» мыйзамдарын, жалпы орто билим беруу жаатындагы ченемдик укуктук актыларын сактап, ишке ашырат;
- билим берууну мамлекеттик башкаруунун тийиштуу региондук органынын макулдугу боюнча педагогикалык кенеш менен бирдикте мектептин негизги онугуу багыттарын аныктап, ишке ашырат;
- жарандардын жалпы орто билим алуу зарылчылыктарын канаттандырат;
- администрациялык-аткаруу органдарында жана башка мекемелерде мектептин укуктарын жана кызыкчылыктарын коздойт жана коргойт;
- мугалимдерди жана техникалык персоналды тандоону жана жайгаштырууну жургузот, педагогикалык кещештин ишин жетектейт;
- билим берууну мамлекеттик башкаруунун тийиштуу региондук органы менен макулдашылган окуу планын мугалимдер менен бирдикте жузоого ашырат;
- мамлекеттик билим беруу стандарттарынын жана негизги жалпы билим беруу программаларынын чегинде окуучулардын билимдеринин жеткиликтуулугун жана сапаттуулугун камсыз кылат;
- класстан тышкары иштердин мазмуну аркылуу окуучуларды тарбиялоо ишин камсыздайт жана козомолдойт;
- мугалимдердин дасыктыктарын жогорулатууга жана алардын кесиптик осушуно шарттарды тузот, ошондой эле алардын аттестациясын откорот;
- билими жонундо мамлекеттик улгудогу документтерин тапшырууну уюштурат жана аларды даярдоо учун бутуручулор жонундо тапшырылуучу маалыматын тактыгын камсыздайт жана жооп тартат;
- балалыкты коргоо, жашы жетпегендердин укуктарын жана кызыкчылыктарын сактоо боюнча талаптарды козомолдойт жана сактайт;
- мектептин каржылык-чарбачылык ишин жетектейт жана козомолдойт;
- гранттардын жана инвестициялардын, ата-энелердин оз эрки менен тапшырган тогумдорун, анын ичинде кошумча билим беруу кызматынын тушкон кирешелерди натыйжалуу пайдаланууну козомолдойт жана жекече турдо жооп берет;
- мектептин материалдык-техникалык базасын эсепке алуу жана сактоо, техникалык коопсуздугун жана санитардык-тазалык режимин сактоо, окуучулардын жана кызматкерлердин эмгегин коргоо учун жооптуу болот жана алар учун жооп тартат;
- жетектеген мектепте ортко каршы коопсуздук боюнча, ошондой эле окуу учурунда окуучулардын жана кызматкерлердин омурлоруно жана ден соолуктарына коркунуч келтирген же алардын олумуно алып келген учурлардын татаалдыгына жана куноосунун денгээлине жараша Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык тартиптик, админстрациялык жана кылмыш жоопкерчилигин жекече турдо тартат;
- кызматтык милдеттерге, мектептин Уставына жана Кыргыз Республикасынын ченемдик укуктук актыларына ылайык башка да милдеттерди аткарат.
6. Мулк жана материалдык-финансылык каражаттар.
66. Мектептин уставдык ишин камсыз кылуу максатында уюштуруучу же ал ыйгарым укук берген орган Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында аныкталган тартипте озуно таандык менчикти же озу учунчу тараптан куроого алган имараттарды, курулуштарды, жабдууларды жана башка мулкту мектепке бекитип берет.Мектепке жер улушу Кыргыз Республикасынын мыйзамында аныкталган тартипте бекитилип берилет. Мектепке бекитилип берилген мулк билим беруу максатынан тышкары алынып коюлушу жана (же) ээликтен ажыратылышы мумкун эмес.
67. Мектеп уюштуруучусунун макулдугу менен ашканасын жана спорттук залын Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык куроого же ижарага берууго укуктуу. Эгерде мектептин негизги фонддорун учунчу тараптын пайдасына ажыратуу каралса, мектеп бутум тузууго укуксуз.
68. Мамлекеттик жалпы билим беруу уюмунун мулкун жана каржылоо ресурстарын топтоо булактары болуп:
-республикалык жана жергиликтуу бюджеттер;
- уюштуруучу болуп саналган жекече жана юридикалык жактардын, чет олколордун
жана жарандарынын каражаттары:
- Кыргыз Республикасынын мыйзамдары тыюу салбаган бюджеттен тышкаркы
ишкердуулуктон жана акылуу билим беруу кызмат корсотуулордон тушкон
мектептин озунун каражаттары;
- депозиттик салымдардан тушкон кирешелер;
- жекече жана юридикалык жактардын, анын ичинде чет олколордон да оз
ыктыярлары менен кошкон каражаттары, кайрымдуулуктары жана максаттуу
толомдору;
- Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына каршы келбеген башка да булактар
эсептелет.
69. Жекече жана юридикалык жактар белек, кайрымдуулук же куроо катары берген акчалай каражаттарына, мулкко жана обьектилерине, ошондой эле оз ишкердуулугунон тушкон кирешелерден жана ошол кирешеге сатып алынган менчиктик обьектилерине да мектептин менчиктик укугу бар.
70. Мектеп озунун карамагындагы акчалай каражаттарынын жана менчигинин чегинде оз милдеттери боюнча жооп берет. Мектепке корсотулгон акчалай каражаты жетпей калса, анда анын милдеттери боюнча Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген тартипте уюштуруучусу жооп берет.
71. Мектепти каржылоо Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жургузулот. Жергиликтуу оз алдынча башкаруу органдары, каржылоо каражаттары болсо, мектепти ченемдерден ашык каржылашы мумкун.
2. Мектептин финансылык-чарбачылык ишин мамлекеттик контролдоону текшеруу органдары тийиштуу ченемдик укуктук актылардын негизинде жургузушот.
7. Эл аралык кызматташтык
73. Мектеп Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында аныкталган тартипте чет олколук ишканалар (мекемелер, уюмдар) менен тъз байланыш тузууго жана банк мекемелеринде валюталык эсептерин ачууга укуктуу.
8. Мектепти жоюу жана озгортуп уюштуруу
74. Окуу жылынын аягында мектеп жоюлса же озгортуп уюштурулса, билим берууну мамлекеттик башкаруунун тийиштуу региондук органы окуучулардын
ата-энелери (мыйзамдуу окулдору) менен макулдашып, аларды башка жалпы билим беруу уюмдарына которуу боюнча жоопкерчиликти озуно алат.
75. Мектептин жоюлушу жана озгортуп уюштурулушу Кыргыз Республикасынын Жарандык кодексинде жана Кыргыз Республикасынын
« Юридикалык жактарды, филиалдарды (окулдорду) мамлекеттик каттоо жонундо» Мыйзамында аныкталган тартипте ишке ашырылат.
Мектептин директору: Г.Исакова
Педагогикалык кенешме боюнча Жобо
Мидин Алыбаев атындагы орто мектебинин педагогикалык кещеши жонундо
ЖОБО
1. Педагогикалык кенештин максаттары жана милдеттери.
1.1.Педагогикалык кенештин максаты
- билим беруу мекемесинин жамаатынын балдарды жана оспурумдорду окутуу жана тарбиялоо багытындагы иш аракеттерин багыттоо, алардын коомдогу социалдык адаптациясын, интеграциясын камсыз кылуу болуп эсептелет.
1.2. Мектептин педагогикалык кенешинин негизги максаттары:
- окуу-тарбия иштеринин сапатын жогорулатуу;
- педагогика илиминин жетишкендиктерин, алдынкы педагогикалык тажрыйбалардын жана окутуунун инновациялык технологияларын иш жузундо ашыруу:
- тиешелуу аймактагы мектеп жашындагы бардык балдардын окууга тартылуусун камсыз кылуу;
- медициналык-психологиялык комиссиянын сунуштарынын негизинде атайын мучулуштугу бар балдарды инклюзивдуу (окуучулар менен бирдикте) окууга тартууну кийируу;
- Кыргыз Республикасынын мамлекеттик символдорун окуп уйронуу, « Манас» эпосунун 7 осуяттарынын, кыргыз жана башка улуттардын (Кыргызстанда жашашкан) каада-салттарынын негизинде окуучуларды жана оспурумдорду тарбиялоо.
2.Педагогикалык кенештин иштеринин мазмундары.
2.1. Педагогикалык кенеш-мектептин окуу-тарбия иштеринин негизги маселелерин кароочу туруктуу иштоочу орган болуп саналат.
2.2. Педагогикалык кенешме томонку маселелерди карайт:
- педагогикалык кадрларды жайгаштыруу, окуу жуктомдорун болуштуруу, мугалимдердин аттестациядан отууго сунуш кылынган муноздомолорду жана мугалимдердин иштерин баалоо жонундогу;
- мектептин уставын кабыл алуу жонундогу;
- окуучулардын жана тарбиялануучулардын ар турдуу кружокторун, клубдарын уюштуруу жонундогу;
- мектептин киреше табу боюнча ишмердуулугу (кошумча билим беруу кызматтары) жонундогу;
- окуучуларды экзаменге кийируу, класстан класска кочуруу, кайрадан класска калтыруу, экзамендерден бошотуу,
- толук эмес орто жана орто билими жонундогу куболукторду жана аттестаттарды беруу жонундогу;
- мугалимдердин иштерин баалоо (сыйлоо жана жазалоо) жонундогу;
- билим беруу мекемесинин иштоо режими жонундо.
Педагогикалык кенеш тарабынан окуучуну мектептен чыгаруу жонундогу чечим качан гана билим беруу мекемесинин уставы окуучу тарабынан одоно бузулуп, мумкун болгон бардык чаралар колдонулган учурда гана кабыл алынат.
Педагогикалык кенеш окуу жылынын жыйынтыгы менен мектеп жетекчилеринин кызматтык милдеттерин аткаруу боюнча отчетторун угуп, алардын ишмердуулугун баалайт.
2.3. Педагогикалык кещеш т=м=нкъ багыттагы маселелерди талкуулайт:
- окуу-тарбия иштеринин абалын жана =нъгъшън, окутуунун сапатын жогорулатуунун жана баалоону;
- мектептин, методикалык кещештин, предмет аралык бирикмелердин иштеринин пландаштыруусун жана алардын отчетторун;
- мектептин санитардык-гигиеналык режиминин абалы жана башка багыттагы меселелер ж=нънд=гъ билдиръъл=рдъ;
- мектептин материалдык-техникалык базасын чындоо боюнча маселелерди;
- педагогикалык кадрлардын билимин =ркънд=тъъ жана кайра даярдоо меселелерин;
- аттестациялык комиссия тарабынан берилген сунуштардын жана отчеттордун аткарылышын;
- балдар кыймылынын уюштурулушун жана =нъгъшън;
- мамлекеттик жана мамлекеттик эмес уюмдар менен тыгыз кызматташып ишт== ж=нънд=гъ маселелерди.
3.Педагогикалык кещештин курамы жана ишинин уюштурулушу.
3.1. Мектептин педагогикалык кещешинин курамына т=м=нкъл=р кирет: мектептин директору (т=рага), анын орун басарлары, усулчулар, мугалимдер, тарбиячылар, китепканачы, дарыгер, ата-энелер комитетинин т=рагасы.
3.2. Каралган маселелердин мазмунуна карата педагогикалык кещешменин заседаниесине коомдук уюмдардын, =зън-=зъ башкаруу боюнча окуучулар комитетинин, окуучулардын ата-энелеринин =кълд=ръ атайын чакыруу боюнча катышышы мъмкън. Жогорудагы =кълд=рдъ чакыруу маселесин педагогикалык кещештин т=рагасы тарабынан аныкталат жана алар кещеште кещеш беръъчъ добушка ээ болушат.
3.3. Педагогикалык кещеш курамына кирген мугалимдердин арасынан бир окуу жылына карата катчыны шайлайт.
3.4. Педагогикалык кещеш окуу жылынын башталышында бекитилген иш план боюнча иштейт.
3.5. Педагогикалык кещештин заседаниелери окуу жылынын жъръшънд= 4 жолу =тк=ръл=т. Муктаждыкка жараша кезексиз чакырылган педагогикалык кещештер =тк=рълъшъ мъмкън.
3.6. Педагогикалык кещештин чечими ачык добуш менен, айрым учурларда ъчт=н эки к=пчълък добуш менен жабык търънд= кабыл алынат. Эгерде чечим кабыл алууда добуштардын саны барабар болуп калса, анда чечъъчъ добуш катары педагогикалык кещештин (мектептин директорунун ) т=рагасынын пайдасына чечилет.
Педагогикалык кещеш тарабынан кабыл алынган чечим колективдин мъч=л=ръ ъчън милдеттъъ търд= аткарылууга тийиш. Ал эми окуучуларды экзаменге кийиръъ, класстан класска к=чъръъ, кайрадан класска калтыруу, экзамендерден бошотуу, толук эмес жана орто билими ж=нънд=гъ къб=лъктъ, аттестаты беръъ жана мугалимдердин иштерин баалоо (сыйлоо жана жазалоо) ж=нънд=гъ маселелердин ишке ашырылышы боюнча мектептин директору тарабынан атайын буйрук чыгарылат.
Педагогикалык кещеш тарабынан окуучуну мектептен чыгаруу ж=нънд=гъ чечим окуучулардын =зън-ъзъ башкаруу комитеттеринин, ата-энелердин (алардын ордун алмаштыруучулардын) сунуш пикирлеринин негизинде райондук (шаардык) жашы жетпегендер менен ишт== комиссиясынын макулдугу менен гана кабыл алынат. Окуучуну мектептен чыгаруу ж=нънд=гъ чечимдин к=чърм=съ, окуучунун мън=зд=м=съ (педагогикалык кещеште бекитилген) менен бирдикте райондук (шаардык ) билим беръъ б=лъмън= жана жашы жетпегендер менен ишт== комиссиясына тиешелъъ башка билим беръъ мекемесине жиберилет.
3.7. Кещеш тарабынан кабыл алынган чечимдердин аткарылышын к=з=м=лд= иштерин мектептин директору ишке ашырат. Ар бир кещештин заседаниесинин алдында мурдагы кещеште кабыл алынган чечимдердин аткарылышы боюнча кыскача маалыматтарды берет.
3.8. Педагогикалык кещештин мъч=л=ръ билим беръъ мекемесинин иштерин жакшыртуу боюнча кещешке маселелерди коюга укуктуу.
3.9. Мектептин директору, эгерде педагогикалык кещеште кабыл алынган чечимге макул эмес болсо, анда анын аткарылышын токтотот жана бул ж=нънд= жазуу жъзънд= райондук (шаардык) билим беръъ б=лъмън= акыркы чечим кабыл алуу ъчън жиберет. Райондук (шаардык) билим беръъ б=лъмънън башчысы ъч къндък м==н=тт= райондук (шаардык) профсоюз комитети менен бирдикте жогорудагы арызды карап чыгып, педагогикалык кещеште к=пчълък добуш менен кабыл алынган чечимди негиздеп карап, бул талаш-тартыш суроо боюнча акыркы чечимди кабыл алат.
4. Педагогикалык кещештин иш кагаздары.
4.1. Педагогикалык кещештин заседаниесинде протокол жазылат. Жазылган протоколго кещештин т=рагасы жана катчысы кол коет. Педагогикалык кещештин протоколу жазылган китепче билим беръъ мекемесинде 5 жылга чейин сакталат.
Усулдук кенеш боюнча Жобо
Мидин Алыбаев атындагы орто мектебинин педагогикалык кещеши ж=нънд=
ЖОБО
1. Педагогикалык кещештин максаттары жана милдеттери.
1.1.Педагогикалык кещештин максаты
- билим беръъ мекемесинин жамаатынын балдарды жана =спъръмд=рдъ окутуу жана тарбиялоо багытындагы иш аракеттерин багыттоо, алардын коомдогу социалдык адаптациясын, интеграциясын камсыз кылуу болуп эсептелет.
1.2. Мектептин педагогикалык кещешинин негизги максаттары:
- окуу-тарбия иштеринин сапатын жогорулатуу;
- педагогика илиминин жетишкендиктерин, алдынкы педагогикалык тажрыйбалардын жана окутуунун инновациялык технологияларын иш жъзън= ашыруу:
- тиешелъъ аймактагы мектеп жашындагы бардык балдардын окууга тартылуусун камсыз кылуу;
- медициналык-психологиялык комиссиянын сунуштарынын негизинде атайын мъчълъштъгъ бар балдарды инклюзивдъъ (окуучулар менен бирдикте) окууга тартууну кийиръъ;
- Кыргыз Республикасынын мамлекеттик символдорун окуп ъйр=нъъ, « Манас» эпосунун 7 осуяттарынын, кыргыз жана башка улуттардын (Кыргызстанда жашашкан) каада-салттарынын негизинде окуучуларды жана =спъръмд=рдъ тарбиялоо.
2.Педагогикалык кещештин иштеринин мазмундары.
2.1. Педагогикалык кещеш-мектептин окуу-тарбия иштеринин негизги маселелерин кароочу туруктуу ишт==чъ орган болуп саналат.
2.2. Педагогикалык кещешме т=м=нкъ маселелерди карайт:
- педагогикалык кадрларды жайгаштыруу, окуу жъкт=мд=рън б=лъштъръъ, мугалимдердин аттестациядан =тъъг= сунуш кылынган мън=зд=м=л=рдъ жана мугалимдердин иштерин баалоо ж=нънд=гъ;
- мектептин уставын кабыл алуу ж=нънд=гъ;
- окуучулардын жана тарбиялануучулардын ар търдъъ кружокторун, клубдарын уюштуруу ж=нънд=гъ;
- мектептин киреше табу боюнча ишмердъълъгъ (кошумча билим беръъ кызматтары) ж=нънд=гъ;
- окуучуларды экзаменге кийиръъ, класстан класска к=чъръъ, кайрадан класска калтыруу, экзамендерден бошотуу,
- толук эмес орто жана орто билими ж=нънд=гъ къб=лъкт=рдъ жана аттестаттарды беръъ ж=нънд=гъ;
- мугалимдердин иштерин баалоо (сыйлоо жана жазалоо) ж=нънд=гъ;
- билим беръъ мекемесинин ишт== режими ж=нънд=.
Педагогикалык кещеш тарабынан окуучуну мектептен чыгаруу ж=нънд=гъ чечим качан гана билим беръъ мекемесинин уставы окуучу тарабынан одоно бузулуп, мъмкън болгон бардык чаралар колдонулган учурда гана кабыл алынат.
Педагогикалык кещеш окуу жылынын жыйынтыгы менен мектеп жетекчилеринин кызматтык милдеттерин аткаруу боюнча отчетторун угуп, алардын ишмердъълъгън баалайт.
2.3. Педагогикалык кещеш т=м=нкъ багыттагы маселелерди талкуулайт:
- окуу-тарбия иштеринин абалын жана =нъгъшън, окутуунун сапатын жогорулатуунун жана баалоону;
- мектептин, методикалык кещештин, предмет аралык бирикмелердин иштеринин пландаштыруусун жана алардын отчетторун;
- мектептин санитардык-гигиеналык режиминин абалы жана башка багыттагы меселелер ж=нънд=гъ билдиръъл=рдъ;
- мектептин материалдык-техникалык базасын чындоо боюнча маселелерди;
- педагогикалык кадрлардын билимин =ркънд=тъъ жана кайра даярдоо меселелерин;
- аттестациялык комиссия тарабынан берилген сунуштардын жана отчеттордун аткарылышын;
- балдар кыймылынын уюштурулушун жана =нъгъшън;
- мамлекеттик жана мамлекеттик эмес уюмдар менен тыгыз кызматташып ишт== ж=нънд=гъ маселелерди.
3.Педагогикалык кещештин курамы жана ишинин уюштурулушу.
3.1. Мектептин педагогикалык кещешинин курамына т=м=нкъл=р кирет: мектептин директору (т=рага), анын орун басарлары, усулчулар, мугалимдер, тарбиячылар, китепканачы, дарыгер, ата-энелер комитетинин т=рагасы.
3.2. Каралган маселелердин мазмунуна карата педагогикалык кещешменин заседаниесине коомдук уюмдардын, =зън-=зъ башкаруу боюнча окуучулар комитетинин, окуучулардын ата-энелеринин =кълд=ръ атайын чакыруу боюнча катышышы мъмкън. Жогорудагы =кълд=рдъ чакыруу маселесин педагогикалык кещештин т=рагасы тарабынан аныкталат жана алар кещеште кещеш беръъчъ добушка ээ болушат.
3.3. Педагогикалык кещеш курамына кирген мугалимдердин арасынан бир окуу жылына карата катчыны шайлайт.
3.4. Педагогикалык кещеш окуу жылынын башталышында бекитилген иш план боюнча иштейт.
3.5. Педагогикалык кещештин заседаниелери окуу жылынын жъръшънд= 4 жолу =тк=ръл=т. Муктаждыкка жараша кезексиз чакырылган педагогикалык кещештер =тк=рълъшъ мъмкън.
3.6. Педагогикалык кещештин чечими ачык добуш менен, айрым учурларда ъчт=н эки к=пчълък добуш менен жабык търънд= кабыл алынат. Эгерде чечим кабыл алууда добуштардын саны барабар болуп калса, анда чечъъчъ добуш катары педагогикалык кещештин (мектептин директорунун ) т=рагасынын пайдасына чечилет.
Педагогикалык кещеш тарабынан кабыл алынган чечим колективдин мъч=л=ръ ъчън милдеттъъ търд= аткарылууга тийиш. Ал эми окуучуларды экзаменге кийиръъ, класстан класска к=чъръъ, кайрадан класска калтыруу, экзамендерден бошотуу, толук эмес жана орто билими ж=нънд=гъ къб=лъктъ, аттестаты беръъ жана мугалимдердин иштерин баалоо (сыйлоо жана жазалоо) ж=нънд=гъ маселелердин ишке ашырылышы боюнча мектептин директору тарабынан атайын буйрук чыгарылат.
Педагогикалык кещеш тарабынан окуучуну мектептен чыгаруу ж=нънд=гъ чечим окуучулардын =зън-ъзъ башкаруу комитеттеринин, ата-энелердин (алардын ордун алмаштыруучулардын) сунуш пикирлеринин негизинде райондук (шаардык) жашы жетпегендер менен ишт== комиссиясынын макулдугу менен гана кабыл алынат. Окуучуну мектептен чыгаруу ж=нънд=гъ чечимдин к=чърм=съ, окуучунун мън=зд=м=съ (педагогикалык кещеште бекитилген) менен бирдикте райондук (шаардык ) билим беръъ б=лъмън= жана жашы жетпегендер менен ишт== комиссиясына тиешелъъ башка билим беръъ мекемесине жиберилет.
3.7. Кещеш тарабынан кабыл алынган чечимдердин аткарылышын к=з=м=лд= иштерин мектептин директору ишке ашырат. Ар бир кещештин заседаниесинин алдында мурдагы кещеште кабыл алынган чечимдердин аткарылышы боюнча кыскача маалыматтарды берет.
3.8. Педагогикалык кещештин мъч=л=ръ билим беръъ мекемесинин иштерин жакшыртуу боюнча кещешке маселелерди коюга укуктуу.
3.9. Мектептин директору, эгерде педагогикалык кещеште кабыл алынган чечимге макул эмес болсо, анда анын аткарылышын токтотот жана бул ж=нънд= жазуу жъзънд= райондук (шаардык) билим беръъ б=лъмън= акыркы чечим кабыл алуу ъчън жиберет. Райондук (шаардык) билим беръъ б=лъмънън башчысы ъч къндък м==н=тт= райондук (шаардык) профсоюз комитети менен бирдикте жогорудагы арызды карап чыгып, педагогикалык кещеште к=пчълък добуш менен кабыл алынган чечимди негиздеп карап, бул талаш-тартыш суроо боюнча акыркы чечимди кабыл алат.
4. Педагогикалык кещештин иш кагаздары.
4.1. Педагогикалык кещештин заседаниесинде протокол жазылат. Жазылган протоколго кещештин т=рагасы жана катчысы кол коет. Педагогикалык кещештин протоколу жазылган китепче билим беръъ мекемесинде 5 жылга чейин сакталат.
Усулдук бирикмелердин жобосу
Бекитемин:
Директор: К.Тунтеев
«2» сентябрь 2020-жыл
Мидин Алыбаев орто мектебинин усулдук бирикмеси жонундо
Жобосу
I . Жалпы жоболор
Усулдук бирикме жалпы билим беруучу уюмдун усулдук кызматынын мугалимдерди билим беруу предметтери, билим беруу тармагы, тарбия иштеринин турлору боюнча бириктируучу тузумдук болугу болуп саналат.
Усулдук бирикме бир (бир нече) билим беруу тармагына ( КРнын жалпы орто билим беруу боюнча алкактык улуттук куррикулумунда сунушталган билим беруу тармактарына) караштуу предметтерден сабак беруучу учтон кем эмес мугалим бар болгондо тузулот:
1. Тилдер ( мамлекеттик, расмий, эне тили(озбек,тажик) жана чет тилдери
2. Социалдык жана ден соолук маданияты (тарых, жаран таануу, адеп,дене тарбия,сергек жашоо мунозу, коопсуз жашоо мунозу, коопсуз жашоо ишмердигинин негиздери)
3. Математикалык (математика, алгебра, геометрия, информатика, корком онор,музыка)
4. Табигый -илимий (химия, биология, физика, география)
5. Башталгыч класстар
6. Чет тилдер (орус , англ.тили)
Усулдук бирикмеге иш тажрыйбасы бай, чыгармачыл мугалим(класс жетекчиси) башчылык кыла алат.
Иштин негизги багыттарын, мазмунун, формаларын жана усулдарын усулдук бирикменин мучолору билим беруучу уюмдун максаттарына жана милдеттерине ылайык аныктап, билим беруучу уюмдун усулдук кенеши бекитет.
Билим беруучу уюмдарда тарбиячылардын, класс жетекчилердин ж.у.с.да усулдук бирикмелери тузулушу мумкун.
Усулдук бирикмелердин саны, мучолорунун саны, мучолорунун саны, мучолорунун саны билим беруучу уюму аткармакчы болгон милдеттерди чечуу зарылдыгына жараша аныкталат да, педагогикалык кенештин чечими менен белгиленет жана билил беруучу уюмунун директорунун буйругу менен бекитилет.
Усулдук бирикменин курамына кирген мугалимдер окуучулар тийиштуу билим беруу тармагындагы (тармактарындагы) предметтер боюнча даярдайт.
Усулдук бирикмелер билим беруучу уюмунун директорунун окуу-тарбия иштери боюнча орун басарынын (илимий-усулдук иштер /ИУИ боюнча орун басарынын) корсотуусу менен директордун буйругуна ылайык тузулот, кайра уюштурулат жана жойулат.
Усулдук бирикмелер директордун окуу тарбия иштери боюнча орун басарына ( илимий усулдук иштер /ИУИ боюнча орун басарына ) туздон-туз баш ийишет.
Усулдук бирикмелер ишмердигинде КРнын Конституцисынын, билим беруу тармагына тиешелуу мыйзамдарын жана ченемдик- укуктук актыларын жетекчиликке алышат.
1. Мектептин усулдук бирикмесинин максаттары:
Мугалимдердин кесиптик камылгасын жана кесиптик чеберчилигин арттыруу, ошондой эле жаш мугалимдердин кесиптик осушуно осушуно колдоо корсотуу ( насаатчылык кылуу)
Предметтер /билим беруу тармактары боюнча окутуу сапатына, максаттарына жана натыйжаларына карата бирдиктуу талаптарды камсыздоо.
Бирдиктуу билим беруу, тарбиялоо,инсанды жетилтуу жана калыптандыруу чойросун камсыздоодочыгармачыл иштоого шарт тузуу. Мугалимдердин педагогикалык ишмердигинин натыйжалуулугун баалоо.
2. Мектептеги усулдук бирикменин милдеттери:
Билим беруу маселелери боюнча ченемдик жана усулдук документтерди иликтоо, мектеп денгээлиндеги ченемдик документтерди ( нускамаларды,келишимдерди) иштеп чыгуу.
Мектеп компонентин тандоого жана тузууго катышуу.
Сабак беруунун турдуулугун жана ар кыл денгээлдуулугун эске алып, предмет боюнча автордук окуу китептердин мазмунун иргоо жана тузуп чыгуу.
Мугалимдердин жекече иш пландарын бекитуу, автордук программаларды жана усулдарды талдоо.
Кочуу класстарында жыйынтык текшеруу жол-жобосу учун аттестациялык материалды, бутуруу класстарында жыйынтыктоочу аттестация откоруу учун (оозеки экзамендер учун) аттестациялык материалды бекитуу.
Предметтин окутулуш абалына талдоо жургузуу.
Тийиштуу тематика боюнча бири-биринин сабагына катышууну уюштуруу,жетишилген натыйжаларды ар ким озу жана биргелешип талдоо.
Предмет боюнча ар кайсы автордун иштелмелери менен таанышуу,предметтен сабак беруу усулдарын талдоо.
Предмет боюнча усулдук иштелмелер менен таанышуу максатында белгилуу тема боюнча ачык сабактарды уюштуруу.
Алдынкы педагогикалык тажрыйбаны иликтоо, жалпылоо жана жайылтуу.
Предмет боюнча эксперименттик иш жургузуу.
Предмет боюнча билим беруу стандартынын негизинде программанын оздоштурулушуно баа беруунун бирдиктуу талаптарын иштеп чыгуу.
Окуучуларды аралык жана жыйынтыктоочу ( тематикалык, зачеттук ж.б.у.с) аттестациялоо тутумун иштеп чыгуу.
Билим беруучу уюмунда предметтик жумалыктарды ( он кундукторду) уюштуруп откоруу, предметтик олимпиадалардын ,сынактардын кароолдордун биринчи баскычын уюштуруп откоруу.
Окуучулар менен предмет боюнча класстан тышкаркы иштерди ( факультативдик курстарды, ийримдерди ж.б.у.с) уюштуруу.
Окуу кабинетине, сабактын жабдылышына коюлуучу заманбап талаптарга ылайык предмет боюнча окутуу каражаттарын окутуу.
УИБнин жаш мугалимдери менен иштешуу.
Мугалимдерди оз алдынча кесиптик билим алуусу , кесиптик чеберчилигин жогорулатуу курстарындагы иши жонундо отчёт беруу, чыгармачыл иш сапарлар жонундо отчетторду угуу.
3. Мектепте усулдук бирикменин аткарган кызматтары.
Мектептеги иш планын, усулдук темасын, райондук усулдук кабинеттердин сунуштарын чагылдыруучу усулдук бирикменин ишин пландоо.
Отурумдарды откоруу,семинар сабактарды, тренингдерди, ачык сабактарды ж.у.с откоруу аркылуу мектепте кесиптик чеберчиликти жогорулатуу тутумун уюштуруу.
УБ предметтери боюнча класстан тышкаркы иштерди даярдоо.
Усулдук бирикменин ар бир мучосунун эмгекке катышуу коэффициентинин ( ЭЭК-КТУ) аныктоо учун комиссия тузуу.
4. Усулдук бирикменин ишин уюштуруу.
Мугалимдердин усулдук бирикмеси оз ишин уюштуруу учун жетекчи шайлайт.
Усулдук бирикменин ишмердиги мектеп планына ылайык жузого ашырылуучу пландоонун , педагогикалык жамааттын иштеп чыгуусуна кабыл алынган кабыл алынган усулдук теманын, райондук усулдук кабинеттердин нускалоонун негизинде уюштурулат. Пландоо процессинде мугалимдердин оз алдынча кесиптик билим алуу пландары эске алынат.
Бирикменин иш планын мектеп директорунун окуу-тарбия боюнча орун басары окуу жылынын башталышында бекитет.
Мугалимдердин усулдук бирикмеси белгилуу жана берилген тематика боюнча семинардык сабактарды, сабактар турмогун уюштура алат.
Окуу жылы боюу окуу жылы боюу тематикалык ачык сабактарды жана класстан тышкаркы иш чараларды уюштуруу менен коштолгон бирден кем эмес практикалык семинар откорулот.
Окуу жылынын аягында билим беруу уюмунун директорунун орун басары усулдук бирикменин ишин талдап, УБнын акыркы отурумунда ишти жакшыртуу боюнча озунун нускоолорун айтат.
УБ документтери мектепте уч жыл сакталат, андан сон УБ отурумдарын протоколдорду, МУБ ишинин планы жана тандалышы он жыл сактоо учун архивге тапшырылат.
5. Мектептеги усулдук бирикменин документтери
УБ ачуу жонундо буйрук.
Усулдук бирикменин торогасын дайындоо жонундо буйрук.
Усулдук бирикме жонундо жобо( КР БИМ бекиткен же нускаган)
УБ мугалимдериин кызматтык милдеттери.
МУБнин откон жылдагы ишинин талданышы.
Жаны окуу жылына карата усулдук иштин темасы,анын максаты,олуттуу,эн маанилуу багыттары жана милдеттери.
УБ отурумдук окуу жылына тузууго иш планы. УБ мугалимдерин предмет боюнча ачык сабактарды жана класстан тышкаркы иштерди откоруу графиги.
УБ ишинин ар айлык планы.
УБ мугалимдери жонундо маалымат банкы; сандык жана сапаттык курамы (курагы,билими,адистиги,сабак берген предмети, жалпы жана педагогикалык стажы, квалификациялык категориясы, сыйлыктары,наамы, телефону).
УБ мугалимдеринин оз алдынча алуу темасы жонундо маалымат. УБ деги чыгармачыл отчёттору, ишкер оюндар ж.б.
Усулдук жума откоруу планы ( эгер УБ оз алдынча откорсо).
Программалар ( предмет боюнча автордук ,факультативдердин, ийримдердин).
Предмет боюнча окуу прогаммалары жана алардын окуу –усулдук камсыздалгандыгы. Календарлык –тематикалык пландоо ( предмет боюнча ,жекече,факультативдик сабактар, предметтик ийримдер боюнча )
Мектеп ичиндеги козомол (экспресс маалымат жана талдоо маалым каттары, диагноздоо)
УБ отурумдарынын протоколдору.
6. Усулдук бирикме мучолорунун укуктары.
Кесиптик денгээлин жогорулатуу учун сунуштарын даярдоо жана мугалимдерди корсотуу.
Мектептеги окуу- процессин жакшыртуу жонундо сунуш айтуу: усулдук бирикмеде топтолгон алдынкы пеагогикалык тажрыйба жонундо материалдарды жарыялоого сунуштоо:
Мектеп жетекчилерине усулдук бирикменин эксперименттик ишке жигердуу катышкан мугалимдерин сыйлоо маселелерин коюу;
Мугалимдерге кесиптик чеберчилигин жогорулатуунун ар турдуу формаларын сунуштоо;
Окуучулардын окуучундагы жана тарбиясындагы масалелер боюнча коп-кенеш алуу учун
мектеп директорунун орун басарына кайрылуу :
Мугалимдердин аттестациялоону уюштуруу жана бул иштин мазмуну боюнча сунуш киргизуу;
Усулдук бирикмеден мугалимдерди ар кайсы денгээлдеги « Жыл мугалими» жана «Мыкты класс жетекчи» конкурстарына корсотуу;
7. Усулдук бирикме мучолорунун милдеттери.
Усулдук бирикме мучолорунун томонкудой милдеттери бар.
Кесипкой чеберчилигин арттыруу жагынан иштоо.
Усулдук бирикменин отурумуна , практикалык семинарларына, илимий –усулдук семинарларга, алдынкы тажрыйба мектептерине ж.у.с. катышуу.
Педагогикалык ишмердигин оз алдынча талдоо негиздерин оздоштуруу.
Усулдук бирикменин усулдук жана маалымат иштерине катышуу
Окутулуучу предметтин, курстун, факультативдин ж.б мазмунун илимий-усулдук камсыздоо боюнча документтерди иштеп чыгуу.
Окуу предметтеринен сабак берууну диагноздоо, божомолдоо пландоо маселелери боюнча материалдарды иштеп чыгуу.
Тажрыйбаны жалпылап, билим беруучу уюмдагы педагогдор арасында жайылтуу.
Окуучуларды окутуунун жана тарбиялоонун натыйжалуу усулдары боюнча чыгармачыл отчётторду откоруу.
Жаш мугалимдерге жардам беруу.
Мектептин мугалимдери учун предметтен сабак беруунун орчундуу маселелери боюнча кеп кенеш откоруу.
Мектептин мугалимдери жана окуучулары учун илимий-практикалык конференцияларды уюштуруу жана аларга катышуу.
8. Усулдук бирикменин ишмердигин козомолдоо.
Усулдук бирикменин ишмердигин козомолдоо.
· Усулдук бирикменин ишмердигин билим беруучу уюмунун директору бекиткен мектептин усулдук иш жана ички козомол жургузуупландарына ылайык мектеп директорунун окуу-тарбия иштери боюнча орун басары, мектеп директорунун ИУИ боюнча орун басары козомолдойт.
Мектептеги усулдук бирикменин жетекчисине коюлуучу квалификациялык талаптар
1. Жалпы жоболор:
Мектептеги усулдук бирикменин жетекчисинин жогорку кесиптик билими жана билим беруу тутумунда иштеген эмгектик стажы 5 жылдан кем эмес болуш керек.
Мектептеги усулдук бирикменин жетекчиси туздон туз мектеп директорунун ( ОТИже илимий –усулдук иштер боюнча) орун басарына баш ийет.
Мектептеги усулдук бирикменин жетекчиси озунун ишмердигинде КР нын мыйзамдарын жетекчиликке алат.
2. Функционалдык милдеттери
Бекитип берилген мугалимдер тобунун усулдук ишин уюштуруу, бул ишти жетектоо жана аткарылышын козомолдоо.
3. Кызмат милдеттери
Мектеп усулдук бирикменин жетекчиси томонкудой милдеттерди аткарат:
Талдайт:
· Бекитип берилген мугалимдер тобунун усулдук ишинин маселелерин жана натыйжаларын:
· Катышкан сабактарынын жана башка турлордогу иштеринин формасын жана мазмунун.
Пландалган усулдук иштин натыйжасын божомолдойт;
Пландайт жана уюштурат;
· Бекитип берилген педагогдордун утурумдук жана келечектеги ишин:зарыл усулдук документтерди иштеп чыгууну;
· Программанын аткарылышы жана ага бекитилип берилген педагогдордун окуучуларынын билим даярдыгынын текшеруу иштерин даярдап откорууну;
· Бекитип берилген педагогдордун квалификациясын жана кесиптик чеберчилигин жогорулатуунутеске салып турат6
· Бекитип берилген педагогдордун зарыл усулдук документтердин иштеп чыгуусун;
· Бекитип берилген педагогдордун окуу пландарын жана программаларын аткаруусун;
Усулдук бирикменин ишин жетектейт, козомолдойт:
· Усулдук бирикменин ишин
· Озу жетектеген усулдук бирикмедеги мугалимдердин окуучуларынын билим даярдыгынын калыс бааланышын.
Катышат:
· Окуу прцессин камсыздоочу усулдук документтерди иштеп чыгууга
· Озу жетектеген усулдук бирикмедеги педагогдордун пландарын жана пландарын ондоп- тузоого
· Усулдук бирикменин жана усулдук кенештин отурумдарына
Усулдук бирикмедеги педагогдорго усулдук иштер боюнча кеп-кенеш берет:
Озу жетектеген усулдук бирикмедеги мугалимдердин усулдук ишмерлерин баалайт;
Озу жетектеген усулдук бирикменин басууга даярдаган усулдук материалдарын редакциялап, жайылтат;
4. Укуктары
Усулдук бирикменин жетекчиси озунун компетенциясынын чегинде томонкудой укутарга ээ:
Озу жетектеген усулдук бирикменин мугалимдеринин откоргон сабактарына бардык учурда кире алат ( бирок сабак башталгандан кийин ото зарыл болбосо, кирууго жана сабактын журушундо педагогго сын пикир айтууга акысы жок);
Катыша алат:
· Мектептин билим беруу саясатын жана стратегиясын иштеп чыгууга ,тийиштуу стратегиялык документтерди тузууго;
· Педагогдорду аттестациялоого
· педагогикалык кенештин ишин
· озу жетектеген усулдук бирикменин педагогдорун тандап алууга жана иш ордун аныктоого;
Сунуш киргизе алат:
· озу жетектеген усулдук бирикмелиги мугалимдердин конкуреттуу усулдук долбоорлорун баштоо, токтотуу же убактылуу токтотуу жонундо;
· озу жетектеген усулдук бирикмедеги мугалимдерге колдоо корсотуу, материалдык жана моралдык туртку беруу жонундо;
· окуу-усулдук ишти оркундотуу боюнча;
Озу жетектеген усулдук бирикмедеги мугалимдердин биргелешкен жана жекече окуу-усулдук ишинин журушун жана натыйжаларын козомолдоо жана баалай алат.
Талап кыла алат:
· туздон-туз баш ийгендерден иш документтерин текшеруу жана тузотуу киргизуу учун;
· мектеп жетекчилеринен озунун кызмат милдеттерин аткаруу учун зарыл маалымат материалдарын жана ченемдик –укуктук документтерди пайдалануу учун:
Бекитип берилген педагогдордон кесиптик адеп ченемдерин жана талаптарын сактоону, мектеп коомдоштугу кабыл алынган ( милдеттуу турдогу ) пландар менен программаларды аткарууну талап кыла алат. Озунун кесиптик чеберчилигин жогорулата алат.
5. Кызматы боюнча мамилелери жана байланыштары.
Мугалимдер менен биргеликте УБ ишмердигин пландайт. Иш планы менен дректорунун ОТИ боюнча орун басары менен макулдартырылат да, пландалган мезгилден тартып беш кундон кечиктирилбей мектеп директору тарабинан бекитилет.
УБ жетекчиси томонкулор менен иштешет:
· Мектептин педагогикалык жана усулдук кенештери менен
· Райондук УБ менен
· Мектеп директорунун ОТИ, тарбия иштери боюнча орун басарлары,класс жетекчилер, социалдык педагог менен;
Окуу жылы аяктагандан кийин беш кун ичинде директорунун ОТИ/ИУИ боюнча орун басарына МБнин ишмердиги жонундо жазуу жонундо отчет берет.
Билим беруучу уюмдун директорунун ОТИ /ИУИ боюнча орун басарынан ченемдик-укуктук жана уюштуруу-усулдук муноздогу маалыматтарды алат ,тийиштуу документтер менен таанышат.
Озунун компетенциясына кирген маселелер боюнча билим беруучу уюмдун педагогикалык кызматкерлери, директорунун ОТИ/ИУИ боюнча орун басары менен дайыма маалымат алмашып турат.
Мектеп мугалимине коюлуучу квалификациялык талаптар.
Мугалимдин милдетине томонкулор кирет:
· Окуучуларды окутууну педагогикалык кырдаалдарды жана окутулуучу сабактын озгочолугун эске алуу менен жогорку илимий жана методикалык денгээлде откорот.
· Окуучуларды окутуунун ар турдуу формаларын , усулдарын жана каражаттарын колдонот.
· Малекеттик билим беруу стандартынын негизинде окутуунун жаны технологияларын жана автордук жалпы билим беруучу программаларды ,усулдук колдонмолорду иштеп чыгат жана киргизет.
· Окутулуучу предмет боюнча материалдарын пландаштырылат, билим беруучу программаларынын аткарылышын жана бардык окуучулардын мамлекеттик билим беруу стандарттарынын талаптарындагы базалык денгээлге жетуусун камсыздайт,окуучуларда билгичтиктерди жана кондумдорду каныктандырат, алынган билимдерди практикада колдоно алышын даярдайт.
· Окуучуларды предметтик олимпиадаларга жана кароо-сынактарга катышууга даярдайт.
· Окуучулардын кочуруу экзамендерин откорот, ошондой эле бутуруучулордун мамлекеттик жыйынтыктоочу аттестациясына катышат.
· Мектеп документациясын оз убагында жана туура толтурат.
· Педагогикалык кенештердин , усулдук бирикмелердин ж.б чогулуштарына активдуу катышат.
· Кыргыз Республикасынын мамлекеттик символикасын окуп уйронуу боюнча иштерди алып барат, « Манас» эпосунда берилген жалпы адамзат принциптеринин жана кыргыз элинин , республикада жашап жаткан башка элдердин эн жакшы адаттарына негизделген окуу-тарбия беруу иштерин жургузот.
· Окуу планынын мектеп компонентин ишке ашырат жана предметтик , башка ийримдерди жетектейт.
· Ишти окуучулардын ата-энелери ( же расмий кам коруучулор) менен тыгыз байланышта жургузулот.
· Класстагы окуу чойронун абалына байкоо жургузот жана класс жетекчинин маалымдап турат.
· Окуучулардын жеке психологиялык озгочолукторун изилдейт, алардын жетишуусун талдайт, ошондой эле окуу тартибин жана сабактарга катышуу тартибин сактоону камсыздайт.
· Оз кесиптик жана чеберчилик даярдыгын ырааттуу турдо жогорулатат.
· Балалыкты, бойго жете элек балдардын укуктарын,кызыкчылыктарын коргоо , коопсуздук техникасы,санитардык-гигиеналык режим, окуучулардын эмгектенуу укуктарын коргоо жана билим беруу уюмдарын материалдык-техникалык базасын сактоо боюнча талаптарды аткарат.
· Окуучулардын окуу китептери менен камсыздалышын жана окуучулар колдонгон окуу китептеринин сакталышын козомолдойт.
· Тиешелуу предмет боюнча окуу кабинетинин заманбап жабдыктар жана окуу -дидактикалык материалдар менен жабдуу планын иштеп чыгат.
· Сабакта жана класстан тышкаркы иш- чараларды жургузуу учурунда окуучулардын омурунун жана ден-соолугунун сактыгына жеке жоопкерчилик тартат.
Мугалим томонкулорду билиш керек:
· КР нын Конституциясын жана КРнын символикасын , «Билим беруу жонундогу», «Мугалимдин статусу жонундо» жана башка окуучуларга билим беруу жана тарбия беруу боюнча укуктук-ченемдик документтерин;
· Педагогикалык жана илимий-усулдук маселелерди чечуу учун зарыл болгон коломдо жалпы теориялык предметтин негиздерин;
· Педагогиканы жана педагогикалык психологиянын , социологиянын , физиологиянын жана балдардын гигиенасынын негиздерин;
· Дуйнолук жана олкодогу педагогикалык илимдин жана практиканын жетишкендиктерин;
· Окуучуларды окутуу жана тарбия беруу маселелери боюнча мамлекеттик институттардын жана коомдук уюмдардын функцияларын жана укутарын;
Окуучулардын оздук делолору боюнча Жобо
Бекитемин:
Директор: К.Тунтеев
Буйрук № 26
Мидин Алыбаев атындагы орто мектебинин окуучуларынын оздук делолору жонундо
Жобо
- Жалпы жоболор.
- Жобо Кыргыз Республикасынын Билим беруу мыйзамы жана мектептин Уставынын негизинде иштелип чыкты.
- Бул жобо мектеп окуучуларынын оздук делолору менен иш алып баруу максатында иштелип чыгып, бул документацияга тиешеси бар мектептин бардык категориядагы кызматкерлеринин ишмердуулугунун тартибин аныктайт.
- Бул жобо мектепте буйрук менен бекитилет жана мектептин административдик жана педагогикалык кызматкерлеринин бардык категориялары учун милдеттуу болуп саналат.
- Окуучулардын оздук делолорун жургузуунун тартиби
- Окуучулардын оздук делолору биринчи жолу мектепке биринчи класска киргенде класс жетекчи тарабынан тузулот. Мектептин директору кол коюп, печать менен бекитет.
2.2 « Кабыл алуу» жонундогу буйруктун чыгышы учун ата-энесинин арызы негиз болот.
2.3 Оздук дело окуучунун буткул окуган убактысында жургузулот.
2.4 Оздук делодо жазуулар даана, ирээттуу жургузулот. Оздук дело номерленет жана алфавиттик китепте окуучунун фамилиясынын тушунда жазылат.
2.5 Окуучунун ата-энесинин фамилиясы ,аты, атсынын аты,жашаган айылынын ,районунун, облусунун, республикасынын аты кыскартылбай толтурулат. Туулган куну жана жылы араб цифрасы менен ,айы соз менен жазылат.
2.6. Окуу жайынын(мектептин) аты мектептин уставы менен бирдей кыскартылбай жазылат.
2.7. Оздук делону толтурууда томондогу документтер талап кылынат:
-- ата-энесинин мектептин директорунун наамына баланы биринчи класска кабыл алуу жонундогу директордун визасы жана кабыл алуу буйругунун номери коюлган арызы;
-- тиешелуу прививкалары корсотулгон, баланын физикалык жана психикалык осуусунун абалынын мониторинги корсотулгон амбулатордук, медициналык картасы;
--туулгандыгы туураалуу куболуктун куболондурулгон кочурмосу;
-- оздук делодогу документтер степлер менен бекитилет жана талапка жараша кошулат.
2.8 Жетишуу табели жыл сайын толтурулат. Бааларды ондоого жол берилбейт. Зарыл учурда директордун макулдугу менен ондолот жана колу коюлуп ,печать менен тастыкталат.»кийинки класска кочурулду» же «кийинки жылга кайталоого калтырылды» деген педагогикалык кенештин чечими класс жетекчинин колу коюлуп ,печать басылып тастыкталат.
2.9 Оздук делолор атайын болунгон жерде сакталат. Бир класстын оздук делолору алфавиттик тартипте салынып, чогуу бир папкада сакталат.
2.10 Оздук делолордун абалын козомолдоо мектептин директору жана дирек тордун окуу тарбия иштери боюнча орун басарлары тарабынан жургузулот.
2.11. Оздук делолорду текшеруу мектептин ички текшеруу планына ылайык бир жылда эки жолудан кем эмес жургузулот. Зарылчылык болгондо текшеруу плансыз ,оперативдуу жургузулот.Козомолдоонун максаты-окуучулардын оздук делолорунун туура жургузулушу.
III. Класс жетекчилердин окуучулардын оздук делолору менен иштоосунун тартиби.
3.1. Окуучулардын оздук делолору класс жетекчи тарабынан толтурулат. Оздук делодо жазуулар так, тыкан болушу зарыл. Ар бир жылдын аягында «класс жетекчинин колу» деген графанын астына печать басылат
3.2 Класс жетекчи папканын биринчи бетине окуучунун толук аты жонун
алфавиттик тартипте жазылган оздук делосунун номерин, уй адреси, телефон
номери тушурулгон тизмесин коёт . Папкада классы жана класс жетекчисинин
фамилиясы жазылат. Окуу жыл ичинде окуучу кетсе кеткендиги жонундо белги
коюлат. Тизме жыл сайын алмаштырылат.
3.3 Класс жетекчи оздук делолордун абалын чейрек сайын текшерип турат.
3.4. Окуучулар жонундо жалпы маалыматтардагы озгоруулор класс жетекчи
тарабынан туздолуп турат.
3.5 Жыл ичинде окуучулардын оздук делолоруна жаны документтер кошулуп
турат. Окуучу 16 жашка толгондо, паспорттун кочурмосу кошулат.
IV Окуучу мектептен кеткен мезгилде оздук делосун беруунун тартиби
4.1. Окуучунун оздук делосу ата-энесинин арызынын негизинде кеткендиги жонундо
буйрук чыккандан кийин берилет.
4.2. Оздук делону беруудо секретарь алфавиттик китепке окуучунун кеткендиги
жонундо жазууну тушурот. Ата-энеси оздук делосунун берилиши жонундо белги графасына кол коёт.
4.3. Окуучу жыл ичинде кеткенде класс жетекчи ошол мезгил учун баалардын
кочурмосун тузуп берет.
4.4. Мектепти бутуп кеткенден кийин, ата-энеси талап кылбаган оздук делолор
мектептин архивине откорулот, анда окуучу кеткенден кийин 3 жыл сакталат .
4.5. Белгиленген моонот буткондон кийин керектоо талабы болбогондуктан жок
кылууга жатат.
4.6. Оздук делолорду жок кылуу жетекчи дайындаган комиссия тарабынан жок кылуу
актысын тузуу менен ишке ашырылат.
- Жалпы жоболор.
Дептерлердин жургузулушу жана текшерилиши боюнча Жобо
Бекитилди:
Директор: Тунтеев К
«2» сентябрь 2020-жыл
Окуу дептерлерин жүргүзүү жана аларды текшерүү жөнүндө жобо
I. Жалпы жоболор
- Бул Жобо КРнын «Билим жөнүндөгү» мыйзамынын, мектептин Уставынын негизинде иштелип чыккан.
- Бул Жобо дептерлерди текшерүүнү уюштуруунун тартибин аныктайт жана окуучулардын оозеки жана жазуу сөзүнө болгон талаптардын бирдиктүүлүгүн камтыйт.
- Берилген Жобо педагогикалык кеңеш тарабынан каралып чыгып, мектептин мүдүрү тарабынан бекитилет.
1.1. окуучуларды ички маданиятка үйрөтүүнүн бир бөлүгү болуп саналат.
1.2. өзүн контролдоо жөндөмдүүлүгүн калыптандырат, себеби, иштерин көбүрөөк тыкан тариздөөнүн аркасы менен окуучуларда өз иштерин бат-баттан, көбүрөөк кунт коюп жана кайталап текшерүүгө талап пайда болот.
1.3. окуучулардын иштерин кылдаттык менен аткаруусун уюштурат.
2. Текшерүү иштери үчүн дептерлерде, текшерүү ишинин өзүнөн сырткары каталар үстүндө иштөөнү аткаруу керек. Күн сайын каталар үстүндө иштөө толук бир система болуп саналат, анын жыйынтыгы күндөн-күнгө көзөмөлдөнүп турушу керек.
3. Мугалим окуучулардын жазуу (күндөлүк жана текшерүү) иштерин баалоодо милдеттүү түрдө КРнын «4 жылдык башталгыч мектептин биринчи классында окутууну уюштуруу жөнүндөгү» Методикалык каттарына таянат.
4. Баштылгыч мектепте окуучулардын дептерлерин күндө текшерип туруу шартка ылайык.
5. Каталар үстүндөгү иштөө күндөлүк дептерлерде да, текшерүү иштер үчүн дептерлерде да күн сайын жүргүзүлүп турат.
II. Окуу дептерлеринин саны жана аталышы
1.1. Бардык окуу иштерин, ошондой эле текшерүү иштерин аткаруу үчүн окуучулар дептерлердин төмөндөгүдөй санына ээ болушу керек:
1-таблица
предмет
1-класстар
2-4-класстар
эскертүү
Орус тили
I-III чейрек
Жазуу 1, 2, 3, 4
IV чейрек
2 жумушчу дептери
2 жумушчу дептер
Текшерүү иштери үчүн 1 дептер
Кепти өстүрүү үчүн 1 дептер
Жазуу дептеринен тышкары 1-класстарга бир же эки жумушчу дептердин болуусуна уруксат берилет
Математика
I-III чейрек
Жазуу 1, 2, 3, 4
IV чейрек
2 жумушчу дептери
2 жумушчу дептер
Текшерүү иштери үчүн 1 дептер
Жазуу дептеринен тышкары 1-класстарга бир же эки жумушчу дептердин болуусуна уруксат берилет
2-таблица
Предмет
Дептерлердин саны
5-9-класстар
10-11-класстар
Орус тили
2 жумушчу дептер, текшерүү иштери (диктант) үчүн 1 дептер
Кепти өстүрүү үчүн 1 дептер
1 жумушчу дептер жана текшерүү иштер үчүн 1 дептер
Адабият
1 жумушчу дептер Кепти өстүрүү үчүн 1 дептер (8-9-класстарда)
1 жумушчу дептер жана чыгармачылык иш үчүн 1 дептер (дил баян)
Математика
2 жумушчу дептер, текшерүү иштер үчүн 1 дептер
Алгебра
2 жумушчу дептер, текшерүү иштер үчүн 1 дептер
1 жумушчу дептер, текшерүү иштер үчүн 1 дептер
Геометрия
1 дептер
1 дептер
Англис тили
1 дептер жана сөздүк
1 дептер жана сөздүк
Физика, химия
1 жумушчу дептер, текшерүү иштер үчүн 1 дептер, лабораториялык жана практикалык иштер үчүн 1 дептер
1 жумушчу дептер, текшерүү иштер үчүн 1 дептер, лабораториялык жана практикалык иштер үчүн 1 дептер
Биология, география, жаратылышты үйрөнүү, тарых, технология, ТТКН, музыка, чийүү, улуттук-регионалдык жана мектептик окуу планынын курсу
1 дептерден
1 дептерден
2. Дептерлерди тариздөөгө жана жүргүзүүгө коюлган талаптар
2.1. Окуучулар 12-18 барактан турган стандарттык дептерлер менен колдонушат. Жалпы дептерлер 7-9-класстарда көп көлөмдөгү иштерди аткарууну талап кылган окуу предметтери үчүн гана колдонулат. Орус тили жана алгебра боюнча жалпы дептерлер 9-класстан тартып колдонулат.
2.2. Предмет боюнча дептердин абалы тыкан болушу керек. Анын сыртында (биринчи барагы) төмөнкүдөй жазуу болушу керек.
Мидин Алыбаев атындагы орто мектебинин
___-классынын окуучусу
_________________________________
______________ жазган дептери
1,2-класстын окуучуларынын дептерлерин мугалим толтуруп берет.
Текшерүү иштери, кепти өстүрүү боюнча иштөө, лабораториялык жана практикалык иштер боюнча дептерлерде тиешелүү жазуулар жазылат.
2.3. Окуучуларга дептердин четиндеги чийинге жазууга уруксат берилбейт (чоң класстарда гана лекция жазуу учурунда белгилөөлөрдү жазса болот).
2.4. Таза жазуу боюнча көнүгүүлөрдү окуучулар жумушчу дептерлеринде аткарышат. 1-2-класстарда тамгалардын үлгүсүн мугалим жазып берет, 3-4-класстарда ар бир баланын жеке өзгөчөлүктөрүнө жараша тандалып жазылат. Иштин көлөмү: 1-класстын экинчи жарым жылдыгында 2 сап, 2-класста – 2-3 сап, 3-4-класста – 3 сап.
2.5. Орус тили боюнча дата жумушчу саптын ортосунда жазылат. Биринчи класста сабаттуулукка үйрөнүү мезгилинде дата мугалим тарабынан жазылып берилет. Сабаттуулукка үйрөнүү мезгилинде жана төртүнчү класстын аягына чейин күн сан түрүндө жана айдын толук аты жазылат.
Мисалы: Аяк оонанын жыйырма бири
1-6-класстарда математика боюнча дептерлерде ишти аткаруу датасы сапка араб цифрасы жана айдын аталышы, 5-9-класстарда орус тили боюнча дептерлерде–жазуу түрүндө, бөлөк предметтер боюнча дептерлерде сан менен жазылат.
2.6. Четки чийиндин өлчөмүн мугалим окуу предмети боюнча жазуу иштеринин өзгөчөлүгүнө жараша чечет.
2.7. Ар бир сабакта дептерге тема, ал эми кыргыз тил, орус тили, математика, алгебра жана геометрия боюнча сабактарда–аткарылып жаткан иштин түрү (класстык иш, үй тапшырма, өз алдынча иш, диктант, жат жазуу, дил баян ж.б.) жазылат.
2.8. Дептерлерге көнүгүү аткарууда окуучулар борборуна көнүгүүнүн, маселенин, суроонун номерин жазуусу керек.
2.9. Дептерлерде чакмакты жана сызыкты калтырып жазуунун тартиби төмөндөгүдөй:
- математика (алгебра, геометрия) боюнча–эң үстүңкү чакмактан баштап жазылат, ар түрдүү тапшырмалар ортосунда 2 чакмак, үй тапшырма менен класстык иштин ортосунда–4 чакмак, дата менен иштин аталышынын ортосунда – 1 чакмак калтырылат;
- туюнтма, теңдеме, барабарсыздык ж.б. тилкелеринин ортосунда 3 чакмак оңго жылып, төртүнчүгө жазылат;
- кыргыз тил,орус тили боюнча–бир иштин ичинде сызык калтырылбайт, үй тапшырма менен класстык иштин ортосунда–2 сызык калтырылат;
- Математикалык туюнтмаларды жазууда бардык символдор (белгилер, цифралар) каллиграфия эрежелерин эске алып жазылат, т.а. графиканы жана жазылып жаткан символдун санына тиешелүү чакмакты сактоо менен. Өзгөчө көп орундуу сандар менен иштөөдө (кошуу, кемитүү, көбөйтүү, бөлүү) сактоо талап кылынат;
- Ар бир жаңы иштин тексти дептердин дата жана иштин аталышы жазылган бетиндеги «кызыл сызыктан» баштап жазылат.
Кызыл сызыкты тариздөөдө оңго 2 смден кем эмес жылуу керек. Кызыл сызыкты тариздөө биринчи класста (III чейрек) текстти тариздеп баштагандан тарта сакталышы керек.
2.10. Кыргыз тили жана математика боюнча жыйынтыктоочу текшерүү иштер атайын ага арналган дептерлерде аткарылат, ошондуктан «текшерүү иш» сөзү жазылбайт: кыргыз тили боюнча дептерлерде иштин түрү гана (мисалы: жат жазуу) жазылат. Бул жалпы дептерлерде аткарылган кыска убакыттуу иштерди белгилөөгө да тиешелүү. Ишти аткаруунун варианты кийинки жумушчу саптын борборунда жазылат.
3. Окуучулардын жазуу иштерин текшерүүнүн тартиби
3.1. Окуучулардын жазуу иштерин текшерүү төмөнкүдөй тартипте болуусу зарыл:
3-таблица
Предметтер/
Класстар
1-5
6
7
8-9
10-11
Математика (алгебра, геометрия), орус тили
Ар бир сабактан кийин
1-жарым жылдыкта ар бир сабактан кийин, ал эми 2-жарым жылдыкта бардык үй тапшырмалар текшерилет
Жумасына 2 жолу
Жумасына 1 жолу
Жумасына 1 жолу
Чет тили
Ар бир сабактан кийин
Жумасына 2 жолу
Маанилүү класстык иштер жана үй тапшырма-лар, бирок жумасына 1 ден кем эмес
2 жумада 1 жолу
Сөздүктү – айына 1 жолу, дептерди - чейрек ичинде 1-2 жолу
Калган предметтер
Ар кандай, чейрек ичинде 1-2 жолу
Ар кандай, чейрек ичинде 1-2 жолу
Ар кандай, чейрек ичинде 1-2 жолу
Ар кандай, чейрек ичинде 1-2 жолу
Ар кандай, чейрек ичинде 1-2 жолу
3.2. 1-7-класстарда кыргыз тил, орус тили жана математика боюнча текшерилип жаткан иштерде бардык кетирилген каталар төмөнкү эрежеге таянып текшерилет:
- орфографиялык ката, цифра, математикалык белги чийилип, үстүнө керектүү тамга, цифра, же белги жазылат;
- керексиз тыныш белги чийилип, керектүүсү кызыл түстөгү калем менен жазылат;
- 5-11-класстарда кыргыз тили боюнча дептерлерди текшерүүдө мугалим катаны кандайдыр бир белги менен (каталарды жана классификацияларды эсептөөдө ыңгайлуулук үчүн) белгилеп алат, баяндама жана дил баяндарды текшерүүдө, орфографиялык жана тыныш белгилердин катасынан сырткары фактылык, логикалык жана кептик каталар белгиленет;
3.3. 8-11-класстарда дептерлерди текшерүүдө мугалим кетирилген катанын санын эсептеп, четки чийинге жазып коюусу максатка ылайык;
Жат жазуу, баяндама, дил баяндарды текшерүүдөн кийин орфографиялык жана тыныш белгилердин катасынын саны кыйшык сызык менен белгиленет.
3.4. Текшерүү иштери (жат жазуулар) текшерилип, окуучуларга кийинки сабакка кайтарылып берилет; дил баяндар–5-7-класстарда бир сабактан кийин, 8-11-класстарда–10 күндөн кийин, баяндамалар–8-11-класстарда 7 күндөн кийин кайтарылат.
КТУнун жобосу
Бекитемин:
Директору: К.Тънтеев
«2» сентябрь 2020-жыл
Мидин Алыбаев атындагы орто мектебинин кызматкерлеринин дем беруучу эмгек
акысы жонундо
Жобо
- Жалпы жоболор
- Бул жобо КР. Окмотунун « Билим беруучу уюмдардын кызматкерлеринин эмгек акысын эсептоонун тартиби жонундо» 2011-жылдын 31-майындагы № 270 Токтомуна ылайык иштелип чыкты.
- Эксперттик кенештин курамы мектептин директорунун окуу, окуу-тарбия иштери боюнча орун басарынан, кесиптик бирлик комитетинин окулунон, усулдук бирикмелердин окулдорунон тузулот.
- Эмгектик катышуунун коэффициенти адегенде усулдук бирикмелер боюнча, анан мектептин эксперттик кенеши тарабынан аныкталат.
- Ар бир кызматкердин эмгектик катышуусунун коэффициенти ай сайын, усулдук бирикмелердин мугалимдеринин эмгектик паспортторун толтуруу боюнча комиссия толтурган эмгектик паспорттордогу маалыматтардын негизинде аныкталат
- Эмгектик катышуу коэффициенти мугалимге карата аныкталат жана коэффициенттердин жыйындысынан турат, алардын ар бири окуу процессиндеги,мектептин сабактан тышкаркы ишиндеги жуктун денгээлин, окутуунун натыйжалуулугун, окуучулардын билиминин сапатын, аткаруучулук тартипти чагылдырат.
- Мектептердин кызматкерлерине эмгек акынын дем беруучу фондунун эсебинен толомдор кепилденген эмгек акы болуп саналбайт жана аткарылган иштин натыйжасы боюнча белгиленет жана иштин сапатына жараша болот.
- Эмгекке катыш коэффициентин аныктоо учун индикаторлор:
-- иштин татаалдыгы жана ургалдуулугу;
-- тарбиялык жана класстан тышкаркы иштин сапаты;
-- конференцияларды, семинарларды, педагогикалык кенештерди даярдоо жана откоруу;
--- окуучуларды олимпиадаларга даярдоо;
--- автордук программаларды иштеп чыгуу жана киргизуу;
--- усулдук иш;
--- кабинеттердин абалы;
--- администрациялык жазалардын жоктугу;
--- документтерди сапаттуу жургузуу;
--- аткаруучулук тартип.
Педагогикалык персонал.
• Жеке жетишкендиктеринин портфолиосун түзөт, калыптандырат;
• өз ишине өз алдынча баа берүнүн жүзөгө ашырат, өзүнүн портфолиосун алдын ала толтурат;
• Толтурулган портфолиосу, ишинин сапаты, натыйжалуулугу методикалык бирикменин
чогулушунда талкууланып, упайлар берилет;
• Методикалык бирикмеде мугалимдерге берилген упайлар эксперттик комиссиянын
чогулушунда талкууланып, бекитилет.
Мугалимдерге упайлар төмөндөгү индикаторлор боюнча ыйгарылат:
1. Күндөлүк сабактардын план-конспектилери.
• Толук 3 упай
• 3/2 1 упай
• 3/1 - 1 упай
• жок - 2 упай
2. Предмет аралык олимпиадаларда жетишкендиктери;
А) Райондук деңгээл;
• 1-орун 15 упай
• 2-орун 10 упай
• 3-орун 5 упай
Б) Облусттук деңгээл;
• 1-орун 20 упай
• 2-орун 15 упай
• 3-орун 10 упай
В) Республикалык деңгээл;
• 1-орун 25 упай
• 2-орун 23 упай
• 3-орун 20 упай
• 4-орун 15 упай
3. а)Тесттин жыйынтыгы боюнча;
«5» 3 упай
«4» 2 упай
«3» 0 упай
«2» -2 упай алынат
б) ОРТ
Негизги тесттен орточо балл 110 баллдан ашса
Кыргыз тил, математикага 20 упай
Босогого жетпесе -10 упай
Предметтик тест орточо балл 70 баллдан ашса 20 упай
Босогого жетпесе -10 упай
4. Предмет аралык спартакиада, конкурс, мелдештерде жетишкендиктери;
А) Райондук деңгээл;
• 1-орун 5 упай
• 2-орун 4 упай
• 3-орун 3 упай
Б) Облусттук деңгээл;
• 1-орун 15 упай
• 2-орун 13 упай
• 3-орун 10 упай
В) Республикалык деңгээл;
• 1-орун 25 упай
• 2-орун 23 упай
• 3-орун 20 упай
• 4-орун 15 упай
5. Кесиптик чеберчилигин жогорулатуу боюнча;
• Методикалык бирикменин жетекчилиги 3 упай
• Кесиптик конкурстарга катышуу 5 упай
• Мугалимдер менен тажрыйба алмаштыруусу (нормага жараша упай берилет)
1 упай айына мугалим (4 саат сабакка катышуу керек)
• Семинарларга катышуу ,сабак өтсө 10 упай,
жардам берсе 5 упай
• ММКларга илимий методикалык материалдарды чыгаруу 5 упай
6. Курстардан убагында өтүү
Курстан өткөнүү 3 жылга чейин 3 упай
3 жылдан ашкандарга 2 упай
5 жылдан ашкандарда 0 упай
3 күндүк семинарга баргандарга 2 жылга чейин 1 упай
7. Ачык сабактардын өтүлүсүү:
• Көрсөтмөлүү сабак (сабактын бааланышына жараша упай берилет)
• Ачык сабак (сабактын бааланышына жараша упай берилет)
• Канааттандырарлык 3 упай
• Жакшы 5 упай
• Эң жакшы 10 упай
. ачык сабак өтүлбөсө - 10 упай
8. Класстан тышкаркы иштер боюнча:
• Конкурс, КВН, утренник, кече (байланышына жараша упай берилет)
Мектеп ичи
• Канааттандырарлык 1 упай
• Жакшы 2 упай
• Эң жакшы 3 упай
Райондук деңгээл
1 орун 10 упай
2 орун 8 упай
3 орун 5 упай
4 орун 3 упай
9. Коомдук (жалпы мектептин ишин класс кабинеттерди,
залдарды жасалгалоо) иштерге катышуусу 3 упай
• Предметтик кружоктор кварт 1 упай
• Дубал газета 1 упай
Класс кабинеттерин жасалгалоо
Толук 10 упай
Эң жакшы 3 упай
Жакшы 2 упай
Канааттандырарлык 1 упай
10.. Окуучулардын билим сапаты;
• 50% жогорку 5 упай
• 30-50% чейин 3 упай
• 20 % -3 упай
• 15 % төмөн -5 упай
(мониторинг негизинде аныкталат)
11. Дептерлердин текшерилиши; квартал
• Ирээттүүлүгү убагында текшерилиши
• Канааттандырарлык эмес -1 упай
• Жакшы 2 упай
• Эң жакшы 3 упай
Текшерилбесе -3 упай
(Кварталына)
12. Класстык журналдын толтурулушу боюнча ай сайын
• Катасыз, таза, так толтурулса 3 упай
• Убагында толтурулбаса - 3 упай
• Булгап, ката кетирсе - 5 упай
13. Класс жетекчинин иши.
Класс жетекчилик иш кагаздары тарбиялык, ачык тарбиялык сааттар, окуучулар менен иш алып баруусу, ата-энелерди мектепке тартуусу эсептелет.
(Тарбия завучу менен бирдикте упайлар берилет)
• Канааттандырарлык 1 упай
• Жакшы 2 упай
• Эң жакшы 3 упай
• Канаат эмес -1 упай
• өз убагындаөтпөсүү -3 упай
14. Класстын катышы боюнча (Катыш айына чыгарылат)
(справкасы бар болсо жоктолбойт)
90% жогору 3 упай
85%-90% 2 упай
75%-85% 1 упай
70%-75% - 1 упай
60%-70% - 2 упай
50%-60% - 3 упай
15. Кечигүү, сурануулар 3тон коп кечиксе - 1 упай
Сурануу 1 күнгө - 1 упай
16. Кеңешмеде жакшы иштегени белгиленгендерге 3 упай
17. Башталгыч класстардын 4-класстын мугалимдеринин пландык текшерүүдө
50%-60% билим сапатты көрсөтүү 3 упай
45%-50% билим сапатты көрсөтүү 2 упай
40%-45% билим сапатты көрсөтүу 1 упай
40% төмөн болсо - 1 упай
18. Насаатчылык иштер боюнча канааттандырарлык болсо 1 упай
19. Эксперттик комиссияда иштегендиги ъчън 5 упай
20. Чогулуштарда себепсиз келбесе -3 упай
Суранып кетсе -1упай
Пед.совет - 3 упай
21. Каникул учурунда жумушка келбесе бир кън калса -1 упай
22. Оорукана барактарынын болушу -3 упай
23. Класстын жыштыгы
24. Портфолио
а) мугалим
б) окуучунуку (кварталына)
канаттандырарлык 1 упай
жакшы 2 упай
эщ жакшы 3 упай
жок болсо -3 упай
толук болбосо -2 упай
25. Аткаруучулук тартип 2 упай
-2 упай
26. Аккредитация
% босогодон отсо 20 упай
% босогодон отпосо - 20 упай
27. Кабинет жетекчилик 1 упай
28. Токтом жазгандыгы ъчън 1 упай
29. Буйрук менен эскертүү алгандардан топтогон бир айлык упайынын –жарымы,
согүш алгандардан топтогон айлык КТУсу, упайы толук алынат.
30. Узгултуксуз отулгон расписание боюнча кошумча сабактар учун 3 упай кошулат.
31. Табель тузгондугу 10 упай
- Эксперттик кенештин документациялары
3.1.Эксперттик кенештин отурумдары токтом менен жургузулот.
3.2.Токтомдо усулдук бирикмелер боюнча ЭКК откон квартал учун иштин жыйынтыктары боюнча мектептин эксперттик кенеши тарабынан аныкталгандыгы корсотулот.
3.3. Токтомдун номери жаны окуу жылы менен жургузулот.
3.4. Директордун буйругу менен бекитилет
- Жалпы жоболор
Этика боюнча Жобо
Бекитилди:
Мектеп директору: К.Тунтеев
“2” 2020-жыл
Кыргыз Республикасынын жалпы орто билим беруучу
мектептеринде иштеген мугалимдердин этикасы.
I глава. Жалпы жоболор.
- Мугалимдин этикасынын тушунугу.
1) Мугалимдин этикасы – моралдык, маданий жана кесиптик корунушуно карата коомдун талаптарын чагылдырган журум – турум ченемдеринин жана эрежелеринин жыйындысы.
2. Мугалимдин этикасынын максаттары жана принциптери.
2) Этика кодексинде мугалимдер учун этика ченемдери томонкудой
максаттарда белгиленет:
- Мугалимдердин аң сезимине коомго жана мамлекетке кызмат кылуунун жогорку адеп-ахлактуу принциптерин калыптандыруу
- Мугалимдердин бири-бирине болгон ишенимдерин чындоо
- Мугалимдердин бири-бирине сый урматын калыптандыруу.
3)Мугалимдердин этика принциптери томонкулор болуп саналат.
- Чынчылдыгы жана ак ниеттуулугу
- Журум – турумда жонокойлугу жана токтоолугу.
- Кызматтык милдетин аткарууда жоопкерчиликтуулугу жана кесипкойлугу
- Мугалимдин этика принциптерин жана ченемдерин сактоосу алардын кызмат отоодогу милдеттуу шарты болуп саналат.
3.Мугалимдердин этикасынын негиздери
5) Этика кодекси томонку негизги жоболорду камтыйт:
- Кесиптик милдеттуулугун
- Журум – турум маданиятын
II глава
Кесиптик милдеттер.
4. Мектептин мугалимдеринин кесиптик милдеттери:
6) Мугалим кызмат отоо процессинде томонкулорго милдеттуу:
- Кыргыз Республикасынын Конституциясын, укуктук жана эл аралык укуктук ченемдерин жетекчиликке алууга;
- Кызматын ак ниет аткарууга;
- Кесиптештерин жана окуучулардын укуктары менен эркиндиктерин сактоого, аларга кайрылууда ийкемдуу жана конул буруу сапаттарын корсотууго;
- Мамлекеттин кадыр баркын которууго жетекчиликти жана саясатты ачык сындабоого;
- Улуттук, жаш курагы, тили, саясий жана диний коз караштар боюнча кодулоого жол бербоого.
5. Мугалимдин ишин уюштуруу
7) Мугалим кун тартибин сактоого милдетин убагында аткарууга милдеттуу
8) Баланын билим алуусуна ынгайлуу шарт тузууго;
9) Кызматтык мулкко сарамжалдуу мамиле жасоого, пайдаланууга;
10) Мектепке мас абалында келууго, жумуш ордунда спирт ичимдиктерин, банги заттарын колдонууга, тамеки тартууга, ошондой эле орт жана санитардык коопсуздук эрежелерин бузууга тыюу салынат.
6. Белектерди алуу
11) Мугалим кызыкдар адамдардан, окуучулардан белектерди (акча, товар ж.б.) алууга, кызмат абалынан пайдаланууга укуксуз, мугалимдин кадыр баркына шек туудура турган абалдан качууга тийиш.
12) Туулган кунуно, уй-булолук салтанаттарга карата кызматы боюнча кесиптештери тарабынан белектерди алууга жол берилет.
III глава
Журум – турум маданияты.
7. Кызматтагы субординация жана оз ара мамилелер.
13) Мугалим кесиптештерине карата ак ниеттуулукко, кен пейилдикке жардам корсотууго комоктошууго улгу болууга тийиш.
14) Мугалим кесиптештерин урматтоого, аларды ачык сындабоого, жетекчинин чечимине шектенуулорду ачык айтпай жазуу жузундо баяндоого укуктуу
15) Кесиптештери тарабынан этика ченемдерин бузуу фактысы табылса, ал жонундо жетекчиге билдирууго укуктуу.
16) Мугалим субординацияны сактоого, кесиптештерине карата урмат – сый корсотууго, аларды кемсинткен создордон карманууга тийиш.
8. Коомдук саясий ишмердуулук.
17) Мугалим башка кесиптештердин коомдук саясий бирикмелердин, диний уюмдардын ишине мажбурлоого тийиш эмес.
18) Жумуш учурунда кызматтан тышкары иштер менен алектенууго тыюу салынат.
9. Жарандар менен мамилелер.
19) Билим беруу ишинде мугалим калыс болуусу керек.
20) Мугалим жарандар менен мамиледе томонкулорго милдеттуу.
- Так жана кичи пейил болууга;
- Башаламандыкка жол бербоого;
- Озунун таптиптуулугун корсотууго;
- Мамлекеттик башкаруу органдарынын кадыр – баркын колдоого.
10. Мугалимдин тышкы өң түспөлү.
21) Мугалимдин тышкы келбети томонкудой болууга тийиш: мугалимдин туруктуулугун, ишенимдуулугун, маданиятын билдирип, сабырдуулук, тыкандык менен айырмаланып, жалпы кабыл алынган мугалимдик стилге ылайыктуу болуш керек.
22) Кийим – кечек сыпайы, классикалык багытта болушу керек. Кийимдин ото эле кызыл – тазыл болушу шарт эмес. Спорт стилдеги кийим жумуш кырдаалында керек эмес.
11. Пикир алышуу стили.
23) Пикир алышуу стили мугалимдин маданий денгээлин чагылдырат.
24) Башка адамдар менен пикир алышууда мугалим ачык айкындуулук принциптерин сактоосу керек.
IV глава
Этика ченемдеринин бузулушун кароо тартиби.
12. Этика боюнча комиссия
25) Мугалимдин этикалык журум – турумуна арыз, даттанууларды кароо учун этика боюнча комиссия тузулот.
26) Этика боюнча комиссия оз ишин ачык айкындуулуктун, коллегиялуулуктун жана ак ниеттуулуктун принциптеринде жузого ашырат.
27) Этика комиссиясынын мучолорунун саны так эмес, бирок уч адамдан кем эмес санда тузулууго тийиш.
28) Этика боюнча комиссия жамаатта кадыр – баркка жана урмат – сыйга арзыган мугалимдерден жамааттын жалпы чогулушунда тузулот. Комиссиянын торагасы (торайымы) комиссия мучолору тарабынан шайланат. Комиссиянын жеке жана сандык курамы жетекчи тарабынан бекитилет.
13. Этика комиссиясынын ишинин жана ыйгарым укуктарынын тартиби.
29) Этика боюнча комитет оз ишин жылдык пландын негизинде тузот.
30) Этика комиссиясынын жыйналышы зарылчылыгына жараша откорулот.
31) Мугалимдер менен бирге этика маселелери боюнча профилактикалык ангемелешуулорду жургузот.
32) Этика ченемдеринин бузулган учурда, комиссия томонкудой ченемдерди кабыл алат:
- Мугалимди моралдык жактан уяткарат.
- Этика ченемдерин сактоо жонундо жазуу жузундо эскертуу берет.
- Мугалимге карата тартип – жаза чараларды колдонуу жонундо жетекчиге сунуш киргизет.
33) Этиканы бузуу фактылары табылган учурда комиссия аларды ачык чагылдыруунун максатка ылайыктуулугу жонундо жетекчи менен макулдашат.
V глава
Этика ченемдерин бузгандыгы учун жоопкерчилик.
14. Этика ченемдерин бузуунун турлору.
34) Этиканын бузулушу – бул мугалимдердин ушул Кодексте белгиленген журум – турум ченемдерин, эрежелерин сактабоосу.
35) Жосундар маанилуу жана олуттуу деп болунот.
36) Мугалимдин озун гана жаманатты кылган жосун маанилуу деп эсептелет.
37) Мугалим тарабынан этика ченемдери кайталап бузулганда анын жосуну маанилуудон кайра квалификацияланышы мумкун.
15. Этика боюнча комиссиянын чечимдерине даттануу.
38) Этика боюнча комиссиянын чечимине макул болбогон учурда мугалим чечим менен таанышкан учурдан тартып уч жумушчу кундун ичинде жетекчиге кайрылууга же Кыргыз Республикасынын мыйзамдары менен белгиленген моонотто сотко жазуу жузундо кайрылууга укуктуу.
39) Жетекчи мугалимдин жазуу жузундогу арызынын негизинде даттанууларды кароо боюнча аппелляциялык комиссия тузот.
40) Аппелляциялык комисиянын курамына этика боюнча комиссиянын мучолору кире албайт.
41) Аппелляциялык комиссиянын чечими этика боюнча комиссия учун милдеттуу болуп саналат.
42) Аппелляциялык комиссия оз чечимин 7 жумушчу кундун ичинде чыгарат.
Насаатчылык жонундо Жобо
Бекитилди:
Мектеп директору: К.Тунтеев
“2” сентябрь 2020-жыл
НАСААТЧЫЛЫК ЖӨНҮНДӨ ЖОБО
I Жалпы жоболор
1.1 Насаатчылык – бул насаатчынын төмөнкүдөй топтордогу адистерге (мындан ары- “жаш адистерге”) кесиптик өсүш жагынан ар тараптуу жардам жана колдоо көрсөтүү ишмердиги:
- педагогикалык билими болсо да, билим берүү мекемелеринде педагог катары иштеген эмгек стажы топтоло элек жаш адистерге;
- окуу-тарбия процессинде кошумча жардамга муктаж болгон адистерге (мугалимдерге);
- мугалимдик кызматка которулган адистерге аткарган кызмат милдеттерине карай окутуу усулдары боюнча кесиптик иш билгиликтерин тереңдетүү талап кылынса;
- билим берүү мекемелеринде педагогикалык эмгек стажы жок, педагогикалык эмес окуу жайларды бүтүргөндөргө;
- педагогикалык адистиктер боюнча сырттан / дистанциялык жол менен окуп жаткан студенттерге;
- мектептерде практика өтүп жаткан жогорку окуу жайларынын күндүзгү бөлүмдөрүндө окуган студенттерге.
Насаатчы-бул предмет жана окутуу усулу жаатында мыкты кесиптик жана инсандык сапаттарга ээ болгон педагог.
-
- Насаатчылык-жаш адистин педагогикалык ишмердиги үчүн зарыл иш билгиликтерин өнүктүрүү боюнча насаатчынын тутумдуу, жекече иш жүргүзүшү;
- Насаатчылыктын укуктук негизи болуп Кыргыз Республикасынын Билим берүү жана илим министрлигинин ушул Жобосу башка мыйзамдык жана ченемдик актылары саналат
II. Насаатчылыктын максаттары жана милдеттери
-
- Насаатчылыктын максаты-жаш адистерге кесиптик такшалуу жагынан көмөк көрсөтүү аркылуу мектептин кадрлар боюнча мүмкүнчүлүгүн бекемдөө.
- Насаатчылыктын негизги милдеттери
- мектеп маданиятына көнүктүрүү, мектеп жамаатынын мыкты салттарын жана адеп ченемдерин өздөштүрүүгө көмөктөшүү;
- жаш адистердин педагогикалык ишке дилгирлигин ойготуу жана аларды мектепте алып калуу;
- жаш адистин кесиптик өсүшүн камсыздоо, тапшырылган милдеттерди өз алдынча сапаттууаткаруу жөндөмүн өнүктүрүү.
Насаатчылыктын уюштуруу негиздери
3.1 Насаатчынын талапкерлиги мектептин усулдук бирикмелеринин (МУБ) жыйындарында көтөрүлүп, мектеп директорунун окуу-тарбия иштери боюнча орун басары менен макулдашылат да, мектеп директорунун буйругу менен бекитилет. Насаатчыны бекитүү жөнүндө буйрук жаш адисти тийиштүү кызматка дайындоодон эки жуманын ичинде чыгарылат.
3.2 Насаатчылыкка мектеп директорунун окуу-тарбия иштери боюнча орун басары жанаМУБ башчылары жетекчилик кылат.
3.3 МУБ жетекчиси кесиптик даярдыгы жогорку, усулдук иш жагынан тажрыйбалуу, ошондой эле беш жылдан ашуун педагогикалык иш стажы бар мугалимдердиничинен насаатчыны сунуштайт. Мугалим бир эле убакта экиден ашпаган жаш адиске насаатчы боло алат.
3.4 Насаатчы анын өзү жана жаш адис макул болгон шартта дайындалат. Насаатчы жаш адиске үч жыл бою көз салат.
3.5 Күндүзгү бөлүмдөрдө окуган студенттерге насаатчыны дайындоо ошондой эле буйрук менен бекитилет жана педагогикалык практика учурунда ылайыктуу айлык акы төлөнөт.
3.6 Насаатчы төмөнкүдөй учурларда мектеп директорунун буйругу боюнча алмаштырылат.
- Насаатчы жумуштан бошотулганда;
- Жаш адис же насаатчы башка ишке которулганда;
- Насаатчы менен жаш адис психологилык жактан сыйыша албай калганда;
- Насаатчы тартип жоопкерчилигине тартылганда.
- Насаатчынын ишинин ийгилиги жаш адистин кесиптик өсүшүнө карай бааланат.
- Ишинин ийгилиги үчүн насаатчы шыктандыруу тутумунун алкагында сыйланышы мүмкүн.
- Насаатчылардын демилгеси боюнча Насаатчылар кеңеши түзүлүшү мүмкүн.
IV. Насаатчынын милдеттери
Насаатчынын төмөндөгүдөй милдеттери бар.
- Билим берүү жаатындагы мыйзамдардын жана жаш адистин ээлеген кызматына жараша укук-милдеттерин аныктоочу ченемдик-укуктук актылардын талаптарын билүү;
- Жаш адистин кесиптик ишмердигине тиешелүү муктаждыктарын аныктап билүү;
- Жыл сайын жаш адис менен биргеликте анын кесиптик өсүш планын иштеп чыгуу, белгилүү мөөнөттө аткарылуучу конкреттүү тапшырмаларды берүү, аткарылышына козомол жүргүзүү,зарыл болгон жардамдарды берүү;
- Жаш адиске сабакты пландап өткөрүүнүн практикалык ыкмаларын жана жолдорун өздөштүрүү жагынан көмөктөшүү,ишиндеги күчтүү жана начар жактарын аныктап талдоо жана кемчиликтерин жоюу жолдорун белгилөө;
- Жаш адиске мектеп документтерин (календарлык, сабактын күнүмдүк, тарбиялык пландарды, окуучулардын өздүк иштерин, окуу журналын ж.б.) тариздөөнү жана жүргүзүүнү үйрөтүү.
- Кызматка киргизүү (мугалимге коюлуучу негизги талаптар, ички эмгек тартибинин , эмгекти коргоо жана коопсуздук техникасынын эрежелери менен тааныштыруу);
- Жаш адистин ишине байланышкан маселелерди талтуулоого катышуу;
- Түзүлгөн планга ылайык иш жүргүзүү, анын аткарылышы тууралуу МУБ жетекчисине өз убагында билдирип туруу.
V. Насаатчынын укуктары
Насаатчынын төмөнкүдөй укуктары бар
- Сабактарды, класстан тышкаркы иштерди байкап, талдоо;
- Жаш адистен оозеки жана жазуу жүзүндөгү жүргүзгөн отчётторун талап кылуу;
- мектеп директорунун окуу-тарбия иштери боюнча орун басары жана МУБ башчысынын макулдугу менен жаш адисти окутуп үйрөтүүгө мектептин башка мугалимдерин да катыштыруу;
- кесиптик ар-намысын жана кадыр баркын коргоо;
- жаш адис менен иштөөдөн баш тартуу;
- насаатчылык жаатында кесиптик чеберчилигин жогорулатуу.
VI. Жаш адистин милдеттери
Насаатчылык мезгилинде жаш адистин төмөнкүдөй милдеттери болот.
- Кыргыз Республикасынын “Билим берүү жөнүндө”, “Мугалимдин статусу жөнүндө” мыйзамдарын, өз ишмердигин, мектептин түзүмүн, иштөө өзгөчөлүктөрүн жана функционалдык милдеттерин аныктоочу ченемдик актыларды окуп-үйрөнүү;
- насаатчы менен иштешүү планын аткаруу;
- өзүнүн кесиптик чеберчилигин жогорулатуу боюнча дайыма иштөө;
- насаатчыдан жаңычыл усулдарды жана иштөө ыкмаларын үйрөнүү;
- өзүнүн жалпы билим жана маданий деңгээлин өркүндөтүү;
- насаатчы менен бирге иштелип чыккан планга ылайык өз ишмердиги жөнүндө отчёт берип туруу.
VII. Жаш адистин укуктары
Жаш адистин төмөнкүдөй укуктары бар:
- насаатчыдан жардам алуу;
- өз ишин жакшыртуу боюнча сунуштарын мектеп жетекчилеринин кароосуна коюу;
- кесиптик ар-намысын жана кадыр-баркын колдоо;
- өз ишине баа берген даттануулар жана башка документтер менен таанышуу, алар боюнча түшүндүрмө берүү;
- өзүнүн кесиптик чеберчилигин жогорулатуу;
- кесиптик адеп ченемдеринин бузулушуна байланыштуу өзүнүн таламдарын коргоо;
- насаатчы менен иштөөдөн баш тартуу.
VIII. Насаатчынын ишин жетектөө
8.1. Мектеп директорунун окуу-тарбия иштери боюнча орун басарынын төмөнкүдөй милдеттери бар:
- жаш адисти мектептин педагогикалык жамаатына тааныштыруу, ага насаатчынын бекитилгендиги жөнүндө буйрукту жарыялоо;
- жаш адистин насаатчы менен биргеликте иштеши үчүн зарыл шарттарды түзүү;
- жаш адис менен насаатчынын өткөргөн айрым сабактарына жана предмет боюнча класстан тышкаркы иш-чараларына катышуу;
- насаатчылардын жаш адис менен иштешүү планын түзүшүнө усулдук колдоо көрсөтүү жана практикалык жардам берүү;
- билим берүү уюмундагы насаатчылыкты уюштуруу боюнча алдынкы тажрыйбасын иликтөө, жалпылоо жана жайылтуу.
8.2. Мектептеги усулдук бирикменин жетекчисинин төмөнкүдөй милдеттери бар:
- усулдук бирикменин отурумда насаатчынын иш планын карап чыгуу;
- насаатчынын жаш адис менен иштешүүсүнө тутумдуу, үзгүлтүксүз колдоо көрсөтүп туруу;
- мектептеги усулдук бирикменин отурумунда насаатчынын жана жаш адистин отчётун угуу, мунун натыйжалары менен мектеп директорунун окуу-тарбия иштери боюнча орун басарын тааныштыруу.
IX. Насаатчылыкты жөнгө салуучу документтер
9.1. Насаатчылыкты жөнгө салуучу документтерге төмөнкүлөр кирет:
- насаатчылык жөнүндө Жобо;
- насаатчыга жаш адис бекитилгендиги тууралуу мектеп директорунун буйругу;
- насаатчынын жаш адис менен иштешүү планы;
- насаатчы менен жаш адистин аткарган иши жөнүндө отчёттору;
- өз ара сабакка катышуу, көрүлгөн сабактар менен класстан тышкаркы иш-чараларды талдоо жана өзүн-өзү талдоо (ой жүгүртүү) дептерлери;
- насаатчылык маселелерин караган педагогикалык кеңештердин, Насаатчылар кеңешинин (эгер бар болсо) отурумдарынын протоколдору.
САБАКТЫН ПЛАНЫ
Тема: Насаатчынын жаш мугалим менен иштөөсүн уюштуруу.
(Насаатчылык, ментор, жаш мугалим)
Максаты: а) Педагогдордун чеберчилигин жогорулатуу, жаш адистин кесиптик онүгүүсүн колдоо.Жаш адистердин педагогикалык чеберчилигин жогорулатууга
жетишүү.Кесиптештерине иш тажрыйбасынан бөлүшүү.
б) Башка ойлорду уга билишет, жаңы идеяларды айтышат. Активдүүлүктү көрсөтүшөт.
в) Окутуунун сапатын жогорулатуу үчүн насаатчы, жаш мугалим жаңыча кадам жасап, максаттарды коюшат.
Жагымдуу маанай.
Тегерек формада турушат 2ден санашат 1лер тышында калышат, 2лер ичинде калып 2ден турушат (1-2 маңдай тескей).
Комплемент айтышат.
Калпак
Шөкүлө Топторго бөлүнүшөт
Үкү топу
1-кадам Насаатчы тобу
Ментор тобу
Жаш мугалим тобу
- Насаатчы деп кимди айтабыз?
- Ментор деп кимди айтабыз?
- Жаш мугалим деп кимди айтабыз?
Ар бир топтон бирден лидер чыгып топтун ишин жактайт.
Насаатчы - бул предмет жана окутуу усулу жаатында мыкты кесиптик жана инсандык сапаттарга ээ болгон педагог.
Ментор – бир багытта иш алып барат, айлык аябай иштейт, шыктандырып турат.
Ментордун концепциясы байыркы убакта жаралган, анда ментор деген термин Гомердин “Одиссея” (биздин кылымга чейинки 875-ж.) деген чыгармасында биринчи жолу пайда болгон.
Ал чыгармада падыша Одиссей Троя согушуна жөнөп бара жатып, өзүнүн уулу Телемакуска жана сарайына көз салууну менторго (насаатчыга) тапшырат. Телемакусту Афина кудайы абдан жакшы көрчү, ал “дайыма Телемакустун укмуштуу окуялары учурунда анын жанында болуп, аны бардык кырсыктардан сактайм” деп убада берген. “Согуштун жана акылмандыктын” кудайы Афина өзүнө ментордун ролун алган, ал бул чыгарманын ар түрдүү эпизоддорунда Одиссейге жана анын уулуна кеңеш берип, багыттап турган.
Жаш адис – жаңы насаачылык боюнча Жобого ылайык колдоого муктаж мугалимдерди “жаш адис” деп айтабыз.
- Эмгек стажына карабастан, жумушка жаңыдан орношкон бардык мугалимдерге карата колдонсо болот.
2- кадам Топту 2ге бөлөбүз (ментор тобун)
1.Насаатчынын милдети. Насаатчы тобу
2. Жаш адистин милдети . Жаш мугалим (адис) тобу
2-топтон лидерлер чыгып жакташат
Комментарийди өзүм берем.
3-кадам Бөлүнгөн 2 топко
- Насаатчынын укуктары.
- Жаш адистин укуктары
2-топтон лидерлер чыгып жакташат
Комментарийди өзүм берем.
Жыйынтыктоо. Жалпы мугалимдерди Жобо менен тааныштыруу.
- Жалпы жоболор.
- Насаатчылыктын максаттары жана милдеттери.
- Насаатчылыктын уюштуруу негиздери.
- Насаатчынын милдеттери.
- Насаатчынын укуктары.
- Жаш адистин милдеттери.
- Жаш адистин укуктары.
- Насаатчынын ишин жетектөө.
- Насаатчылыкты жөнгө салуучу документтер.
НАСААТЧЫЛЫК
Мугалимдерди колдоо
Насаатчылык – педагогикалык тажрыйба менен бөлүшүнүн бир формасы болуп саналат, анын жүрүшүндө ишмердигин жаңы баштаган же колдоого муктаж педагог усулдук ыкмаларды устат педагогдун жетекчилинин алдында иш жүзүндө өздөштүрөт.
1 Насаатчылыкты уюштуруу
Кыскача сүрөттөлүшү
Берилген курал жаш мугалимдер үчүн гана эмес, колдоого муктаж мугалимдер үчүн да насаатчылыкты уюштурууда мектептерге жардам берет.
Маалымдама
Насаатчылыкты уюштуруу – бул жаш адисти кесиптик калыптанышы жана өнүгүшү үчүн тажрыйбалуу педагогдун жеке окутуусунун жана тарбия берүүсүнүн формасы. Насаатчылыкты ишке ашырууда колдоого алынган педагогдордун практикалык билгичтиктерин жана көндүмдөрүн калыптандырууга өзгөчө көңүл бөлүнөт. Насаатчылык жамааттык түрдө жүргүзүлүшү да мүмкүн, мындай учурда бир насаачыга бир нече жаш адис/педагогдор бекитилип, ошол эле учурда жеке насаатчылык да жүргүзүлөт (жардамчылык).
Насаатчылык – бул кесиптик мамилелердин модели. Мындай моделде тажрыйбалуу мугалим менен жаш мугалимдин, мугалим менен окуучунун, мугалим менен мектеп администраторунун ортосунда өзгөрүп турган билим берүү мейкиндигинин жаңы шарттарына ылайыкташуу процессиндеги шериктештик божомолдонот.
Бул модел туруктуу кесиптик өсүштүн зарылчылыгына жана инсандар аралык кесиптик мамилелердин өнүгүүсүнө мугалим маани бергенде жемиштүү иштей баштайт.
Модел таанып билүү процессинин конструктивдүү ыкмасына негизделген, турмушка ылайыкташуу процесси катары түшүнөбүз, бул болсо кесиптик жактан өзүн-өзү жакшыртуунун зарыл жана ажыраткыс тутумдуу бөлүгү болуп саналат.
Насаатчылык моделинде инсандар аралык карым-катнаш көндүмдөрүнө чоң көнүл бурулат, ошондуктан педагогикалык жамааттарда психологиялык чөйрөнү көндүмдөрүн жакшыртууга мүмкүнчүлүк берилет. Мунун жыйынтыгында жамааттын ичинде пайда болгон сапаттуу мамилелер мугалимдерге өз чыгармачыл мүмкүнчүлүктөрүн толук ишке ашырууга шарт түзүлөт.
Тажрыйба/билимдер менен бөлүшүүдөн тышкары, насаатчылык иш үчүн жагымдуу чөйрө түзүүчү жана мотивацияны жогорулатуучу факторлорду аныктоону көздөйт. Насаатчылык – стратегиялык жана бирдиктүү процесс. Насаатчылар өздөрүнүн жеке тажрыйбалары жөнүндө айтып беришет. Ар бир тажрыйбалуу лидер насаатчы катары аракеттенип, кеңешин жана колдоосун сунущтай алат.
Берилген куралда биз жаңы насаатчылык боюнча Жобого ылайык насаатчылык боюнча колдоого муктаж мугалимдерди “жаш адис” деп атайбыз.
Насаатчылыкты уюштуруу
- Насаатчынын талапкерлигине усулдук бирикменин чогулушунда тажрыйбалуу педагогдордун арасынан сунушталат, директордун орун басары менен макулдашылып, мектептин директорунун буйругу менен бекитилет.
- Насаатчынын ишин мотивациялоо үчүн эмгек акы фондунан маяна төлөнөт.
- Насаатчынын жаш адис менен алып баруучу ишинин планы түзүлөт.
- Жаш адистин кесиптик өнүгүүсү боюнча ишинин планы түзүлөт.
- Насаатчылыктын натыйжалуулугунун критерийлери түзүлөт.
Насаатчылар кеңешин уюштуруу
Мектепте насаатчылардын саны (7-9 адам) жетиштүү болгон учурда аларга усулдук жетектөөнү ишке ашыруу үчүн коомдук башкаруу органын – Насаатчылар кеңешин түзсө болот. Насаатчылар кеңешинин курамы мектептин педагогикалык кеңешинде аныкталат жана директордун буйругу менен бекитилет. Ага директор өз алдынча өзгөртүүлөрдү киргизе алат.
Насаатчылар кеңеши өз ишин мектеп администрациясы жана аттестациялык комиссия менен макулдаштырып турат.
Насаатчылар кеңешинин биринчи чогулушунда башчы, анын орун басары шайланып, кеңештин мүчөлөрүнүн арасында милдеттер бөлүштүрүлөт. Насаатчылар кеңеши өз чогулущтарын чейрек сайын өткөрүп турат жана мектептин педагогикалык кеңешинде өз иши боюнча жылына бир жолу отчёт берет.
Кеңештин ишинин негизги максаты – мектеп администрациясына насаатчыларды тандоодо, окутууда жардам көрсөтүү жана алардын ишин жөнгө салып турат.
Насаатчылар кеңешинин функциялары
- Насаатчыларга коюлуучу бирдиктүү талаптарды иштен чыгуу.
- Насаатчылык тажрыйбасын жалпылоо жана жамааттык баа берүү.
- Насаатчылардын кесиптик даярдыгын жогорулатууну уюштуруу.
- Насаатчылыктын натыйжалуулугу, усулдук иштелмелерди жана сунуштарды даярдоо менен байланышкан көйгөйлөрү изилдөө.
Насаатчылар кеңешинин милдеттери
- Насаатчылар резервин тандоого жана жаратууга катышуу.
- Насаатчыларга усулдук жана практикалык жардам көрсөтүү.
- Насаатчылардын алдыңкы иш тжрыйбасын изилдөө, жалпылоо жана жайылтуу.
- Чогулущтарда насаатчылардын жана жаш адистердин аткарган иштери жөнүндөгү отчётторун угуу.
Тиркеме
Насаатчыга жаш адистерди бекитүү жөнүндө директордун буйругунун үлгүсү.
(Буйруктун варианты)
БУЙРУК
Насаатчылыкты уюштуруу жана насаатчыларды дайындоо жөнүндө
Жаш адистердин кесиптик жактан өрчүүсүнө көмөк көрсөтүү, ошондой эле окуу-тарбия жана усулдук иштерине байланышкан милдеттерди жогорку деңгээлде аткарууга жөндөмдүү чебер мугалимдерди даярдоо максатында
БУЙРУК КЫЛАМ:
- Жаш адистерге насаатчылар дайындалсын:
Математика мугалимине (аты-жөнү)... мугалими (аты-жөнү)...
Кыргыз тили жана адабияты мугалимине (аты-жөнү)... мугалими (аты-жөнү)
- Насаатчыларга (аты-жөнү) эмгек акы фондунан төлөмдөр белгиленсин.
- “____” _________ 20___-ж. чейин МУБдун жетекчилери (аты-жөнү) жана (аты-жөнү) насаатчылардын иш планын жана жаш адистердин кесиптик өнүгүүсү боюнча пландарын макулдашып, окуу-тарбия иштери боюнча директордун орун басарына (аты-жөнү) бекитүүгө беришсин.
- Насаатчылардын ишмердигине көзөмөл жүргүзүү МУБдун жетекчилерине (предмет, аты-жөнү) жана окуу-тарбия иштери боюнча директордун орун басарына (аты-жөнү) жүктөлсүн.
- Насаатчылык жөнүндө жобо (бул мектепке ыңгайлаштырылган) бекитилсин.
- Буйрук менен мектептин бардык кызматкерлери таанышып, кол коюшсун.
- Бул буйруктун аткарылышына көзөмөл окуу-тарбия иштери боюнча директордун орун басарына (аты-жөнү) жүктөлсүн.
Мектептин директору: Аты-жөнү
2. Насаатчынын жаш адис менен таанышуусу
Кыскача сүрөттөлүшү
Берилген курал насаатчыга жана жаш адиске өз ара мамилелерин туура түзүүгө жана биринчи жолугушуудан баштап келечектеги жемиштүү чыгармачыл карым-катнашка негиз жаратууга мүмкүнчүлүк берет.
Маалымдама
Жаңы окуу жылынын биринчи күндөрүндө иш абдан көп болот, бирок насаатчыга жаш адис менен жолугушуу үчүн убакыт табуу кыйын экендигине карабастан, бул милдетти аткаруу өтө зарыл. Анткени биргелешкен иш-аракеттерди пландаштырууну алгачкы күндөрдө эле баштоо зарыл. Жаш адис үчүн мектептеги ишинин биринчи күндөрүнөн эле тажрыйбалуу педагогдун колдоосун сезүү абдан маанилүү. Ушуга байланыштуу насаатчыларга жардам катары карым-катнашты демилгелөө үчүн курал берилет.
Жолугушуу – “Жакындан таанышалы...”
- Жолугушууну пландыштырууда төмөнкү шарттарды эске алуу зарыл:
- Биргелешкен ишмердикти баштоо үчүн жолугушууну мүмкүн болушунча тезирээк өткөргөн туура .
- Жолугушууга эч нерсе тоскоолдук кылбагандай болуу керек.
- Талкуулоо үчүн болжолдуу суроолор
Жеке маалымат
- Өз ара эркин иш мамилелерине шарт түзүү үчүн расмий эмес маалымат менен бөлүшүңүз (мисалы: кызыгуулар, жакшы көргөн жерлер, мугалим болуу тууралуу биринчи оюңуз ж.б.)
Жаңы окуу жылынын башталышы менен байланышкан сезимдер
- Жаңы окуу жылынын башында адисте кандай сезимдер пайда болгонун талкуулагыла. Жаңы окуу жылынын башталышы менен байланышкан адистин коркуу жана тынчсыздануу сезимдерине оң жооп кайтаргыла.
- Мындай бардык сезимдерди мыйзам ченемдүү нерсе катары кабыл алгыла.
- Өз эскерүү/тажрыйбаларыңар менен бөлүшкүлө: жаңыдан ишке орношкон учурда тынчсыздануу сезими менен кантип күрөшкөн элеңер, айтып бергиле.
Алдын ала түзүлгөн график
- Жаш адис менен биргеликте кийинки бир нече күнгө иш планын түзгүлө.
- Графикке мектеп, жабдык, материалдар ж.б. менен таанышууну кошкула.
- Жаш адистерге арналган педагогикалык кеңештердин, чогулуштардын, иш-чаралардын тартиби жөнүндө эскерткиле, мындай иш-чараларга жаш адистин катышуусу зарыл.
Жардам берүүгө даярдык
- Жардам берүүгө даяр экениңерди билдиргиле, бирок, жаш адис иш процессинде жолуккан көйгөйлөрдү айтып, өзүнүн окуп-үйрөнүүсү үчүн жоопкерчиликти өзү алышы керек экенин баса белгилегиле. Жаш адиске жумуштун алгачкы бир нече жумасында күндөлүк толтурууну сунуштагыла.
Биринчи он жумушчу күнү откөндөн кийин...
Иштин биринчи күнү бүткөндөн кийин жаш адисте суроолор жаралышы мүмкүн, ал мурдатан, класска алгач киргенде мындай суроолор пайда болорун куткөн эмес. Насаатчы жаш адисти суроолорго жооп берүү менен гана колдобостон, эмоциялык жактан да колдоо көрсөтүүсү маанилүү.
Жаш адис менен пландаштырылган ар бир жолугушуу анын кесиптик өнүгүүсүнө болгон насаатчылыктын үзгүлтүксүз коштоосунда болушу керек. Кандайдыр бир убакыт өткөндөн кийин (мисалы, бир жума) насаатчынын сабакка катышуусун пландаштыруу зарыл, сабакка катышкандан кийин аны талкулоо абдан маанилүү.
Ушул учурдан баштап, насаатчы даяр жоопторду берген адамдан карым-катнаштын кийинки баскычына, насаатчынын ролун аткарганга өтөт. Ал:
- Карым-катнашты диалогдун негизинде түзөт;
- Ойлонулган чечимдерди кабыл алууга жана рефлексияга көмөктөшөт;
- Окуп-үйрөнүүдөгү өзгөрүүлөрдү колдойт;
- Жаш адистин чыгармачыл изденүүсүнө көмөктөшөт.
Насаатчылык төмөнкүлөрдү талап кылат:
- Насаатчы менен жаш адистин ортосунда ишенимдүү мамилелердин орношун;
- Даярдануу жана рефлексия кылуу үчүн убакыттын бөлүнүшүн;
- Насаатчылык прцессиндеги ар бир катышуучунун ролунун так бөлүштүрүлүшүн;
- Натыйжалуу угуу көндүмдөрүн колдонушун;
- Чечимди издөөгө көмөктөшкөн коучингти колдонушун;
- Маалыматтарды чогултууну жана ойлонулган кайтарым байланышты.
Ментордун (насаатчылыктын) жаралышы
Ментордун концепциясы байыркы убакта жаралган, анда ментор деген термин Гомердин “Одиссея” (биздин кылымга чейинки 875-ж.) деген чыгармасында биринчи жолу пайда болгон.
Ал чыгармада падыша Одиссей Троя согушуна жөнөп бара жатып, өзүнүн уулу Телемакуска жана сарайына көз салууну менторго (насаатчыга) тапшырат. Телемакусту Афина кудайы абдан жакшы көрчү, ал “дайыма Телемакустун укмуштуу окуялары учурунда анын жанында болуп, аны бардык кырсыктардан сактайм” деп убада берген. “Согуштун жана акылмандыктын” кудайы Афина өзүнө ментордун ролун алган, ал бул чыгарманын ар түрдүү эпизоддорунда Одиссейге жана анын уулуна кеңеш берип, багыттап турган.
3 Жумушка жаңыдан орношкон мугалимдер менен
өткөрүлүүчү иш чаралар
Маалымдама
Көпчүлүк мектептерде жумушка жаңыдан орношкон мугалимдерди мектеп, администрация, мектеп саясаты жана процедуралары менен тааныштырууга багытталган максатуу иш-чаралар уюштурулат. Бул үчүн жумушка жаңы орношкон мугалимдердин кызматка киришүүсү боюнча иш-чаралардын планы түзүлөт. Берилген курал директордун, анын орун басарынын, МУБдун жетекчисинин, насаатчынын жаңы мугалимдер менен бир катар жолугушууларынан турат жана жаңы мугалимдерге мектеп жөнүндө маалыматты окуу жылынын биринчи күндөрүндө берилиши каралган. Эгерде бул процесс ийгиликтүү уюштурулса, анда жумушка жаңыдан орношкон мугалимдер мектепке тез эле көнүп, өз ишмердигине эртелеп көңүл бөлө алышат.
- Мектептин жамааты менен таанышуу:
- мектеп администрациясы, мугалимдер, психолог, социалдык педагог;
- мектептин ички тейлөөсүнө жооптуу кызматкерлер (катчы, китепканачы, медицина кызматкери);
- жардамчы персонал (техперсонал жана коопсуздук кызматы).
Мектептин ичинде жана анын аймагында экскурсия.
- Мектептин ички саясаты жана процедуралары:
- мектеп жөнүндө жана анын саясаты туралуу маалымат;
- мектептин миссиясы;
- мектептин иш тартиби;
- мектептин жалпы планы;
- мектептин тартип саясаты;
- өзгөчө кырдаалдар учурундагы кыймыл-аракеттердин планы;
- кулактандыруулардын процедуралары;
- отчёттуулуктун формалары жана бланктары (окуучулардын кыймыл-аракеттери, жетишүүсү, сабактарга катышуусу);
- негизги кызматкерлердин байланыш телефон номерлеринин тизмеси.
Окуу программасы жөнүндө маалымат
- окуу планы жана программа;
- окуу китептери;
- мугалимдер үчүн усулдук, окуу жана дидактикалык материалдар;
- мектеп документациясы (журналдар, күндөлүктөр, өздүк иштер ж.б.)
- календарлык жана сабактын пландарынын иштелмелери;
- баалоо иштерин өткөрүүгө жана баа коюуга тиешелүү талаптар;
- үй тапшырмасын аткаруу боюнча талаптар;
- насаатчынын сабактар боюнча планынын банкы.
Класстык бөлмө менен таанышуу:
- мектептеги коопсуздук, ачкычтар, жеке буюмдар;
- класстын жабдыктары (окуу жана усулдук адабият, көрсөтмө куралдар, техникалык каражаттар ж.б.);
- мектеп эмерегин жайгаштыруу жана пайдалануу;
- класстык бөлмөлөрдү жабдуу жана пайдалануу.
Мектеп иш-чаралары жөнүндө маалымат:
- ачык сабактар;
- педкеңештер, МУБдун чогулуштары;
- ата-энелер чогулуштары;
- класстан тышкаркы иштер (кароо-сынактар, фестивалдар, спорт иш-чаралары, жарманкелер, дебаттар ж.б.).
- Мугалимдердин кесиптик өнүгүүсү:
- жеке өсүү пландары;
- насаатчылар тарабынан байкоо жүргүзүүлөр;
- МБнин семинарларына катышуу;
- чеберчиликти жогорулатуу системасы;
- мугалимдин аттестациясы.
Жумушка жаңыдан орношкон мугалим менен таанышуу
- Жаңы мугалим менен биринчи жолугушуу жөнүндө окуу жылынын башталышына чейин макулдашып алгыла, кайсы жерде жолугушуу боло турганын аныктагыла.
- Өзүңөр, кесиптик тажрыйбаңар жөнүндө айтып бергиле. Жаңы мугалимге өзү, жеке кызыгуулары жөнүндө айтып берүүгө мүмкүнчүлүк бергиле.
- Жаңы мугалимге бөлүштүрүлгөн класстык бөлмөнү окуу жылына даярдоо иштерине жардам көрсөтүүнү сунуштагыла.
- Окуу жылынын башталышына байланышкан иш-чараларды түшүндүргүлө.
- Жаңы мугалим маалыматты дароо көп эмес, аз-аздан акырындык менен алышына мүмкүнчүлүк түзгүлө. Биринчи эле жолугушууда бардык керектүү маалыматты берүүгө умтулбагыла.
- Мектеп менен таанышууга арналган бардык иш-чараларда жаңы мугалимди коштоп жүрүүгө аракеттенгиле.
- Биринчи жумуш күндөрүн талкуулагыла жана уюштуруу, билим берүү меселелери боюнча жардам бергиле.
- Жаңы мугалимге ак ниет мамиле кылып, ага колдоо көрсөткүлө.
ЭскертүүБерилген куралды эмгек стажына карабастан, жумушка жаңыдан орношкон бардык мугалимдерге карата колдонсо болот.
4. Насаатчылык процессинин баскычтары
(фазалары)
Кыскача сүрөттөлүшү
Берилген куралдын жардамы менен насаатчы насаатчылыкты бир нече баскычта ишке ашырат. Алардын алкагында жаш адис (же жардамга муктаж мугалим) менен ыраттуу жана системалуу иш жүргүзүлөт.
Маалымдама
Насаатчылыкты колдонуунун ар түрдүү формалары бар, алардын бири – жумуш ордунда жүргүзүлүүчү насаатчылык. Бул кесиптик мамилелердин түрү, тажрыйбалуу же улуу кесиптеши жана адиске класстагы жумуш ордунда, сабак өткөрүү процессинде жардам берет жана колдоо көрсөтөт. Насаатчы жаш адиске өз ишмердигин жакшыртуунун стратегиясын иштеп чыгууда көмөк көрсөтүү үчүн сабактарына катышат.
Насаатчылык процессинде төмөнкү баскычтар (фазалар) бар
1-баскыч. Биргелешип пландаштыруу үчүн жолугушуу.
Бул баскычта насаатчы менен жа адис сабактардын пландарында аныкталган окуп-үйрөнүү максаттарын талкуулашат, андан кийин сабактарга байкоо жүргүзүү учурунда насаатчы аныкталган көйгөйгө көңүлүн топтойт. Ал ийгиликти баалоо үчүн колдоно турган сабакка байкоо жүргүзүү куралы менен жаш адисти тааныштырышы керек.
2-баскыч. Байкоо жүргүзүү жана маалымат чогултуу
Насаатчы пландаштырылган сабакка катышуу учурунда байкоо жүргүзөт жана маалымат чогултат. Ал жаш адисте өз алдынча сабакка баа берүү мүмкүнчүлүгү болуш үчүн сабакты видео-тасмага тартыа алса да болот. Алар кайрадан жолугуп, сабакты талдап, талкууланга чейин жаш адис өз сабагын көрүп, баа берип, насаатчыга бериш үчүн суроолорун камдап коёт.
3-баскыч. Биргелешип рефлексиялоо/кайтарым байланыш жүргүзүү үчүн жолугушуу
Сабакка катышкан күнү боло турган биргелешкен талдоо жана сабакка баа берүү үчүн жолугушууда насаатчы жаш адиске байкоо жүргүзүү учурунда чогултулган, бирок иштетиле элек маалыматты берет. Андан кийин насаатчы менен жаш адис аларды бирге талдап, эмнелер ийгиликтүү болду, эмнелер жакшыртууну талап кылат, керектүү өзгөртүүлөрдү киргизүү үчүн кандай чаралар көрүлүшү керек экенин ж.б. аныкташат.
4-баскыч. Кыймыл-аракеттердин жаңы планын түзүү
Бул баскычта жаңы максаттар аныкталат жана жаңы стратегиялар талкууланат. Насаатчы жаш адиске каражаттарды (усулдук китептерди, иштелмелерди, колдонмолорду) сунуштайт, жаш адис аларды жаңы коюлган максаттарга жетүү үчүн колдонот. Насаатчынын жаш адис менен болгон ишмердигинин түрмөгү кайрадан бирок, башка деңгээлден башталат.
Эскертүү
Берилген процессте ар бир баскыч жөн гана туюк тегерек эмес, ал эшилме сызык, мындай ишмердикте улам алдыга жылган сайын жаш адистин күчтүү жактары бекемдеп, ал эми жакшыртууну талап кылган тармактары оңдолуп-түзөлө берет.
6. Сабакка байкоо жүргүзүү аркылуу
насаатчылык жүргүзүү
Кыскача сүрөттөлүшү
Берилген куралды сүрөттөлгөн процедураларды сактоо менен туура колдонсо, анда ал абдан натыйжалуу иштейт. Бул курал менен насаатчылар да, жана кесиптештеринин сабактарына байкоо жургүзүүнү каалаган тажрыйбалуу мугалимдер да, жаш адистер да колдоно алышат.
Маалымдама
Байкоо жүргүзүү качан жана кантип жүргүзүлө турганын аныктоону мугалимдердин өздөрүнө жүктөсөк, анда биз насаатчы менен мугалимдин ортосунда ишенимдүү мамилелердин орношуна, ошондой эле мугалимдин анын сабактарына байкоо жүргүзүлө турганына даяр болушуна жана өзүнүн алсыз жактарына чынчылдык менен мамиле кылуусуна шарт түзүп беребиз. Мониторинг процесстери жөнүндө сөз кылганда, мисалы, директордун орун басарына же МУБдун жетекчисине бир эле убакта көзөмөлдөөчүнүн да, насаатчынын да ролун аткаруу кыйын экенин белгилещ керек. Бирок, кылдаттык жана сылыктык менен мамиле кылганда, бул эки функцияны бирге алып барса болот.
Байкоо жүргүзүү аркылуу насаатчылыкты ишке ашыруу жаш адистерге гана эмес, бардык мугалимдерге пайдалуу, ошондуктан аларды насаатчылык максатында байкоо жүргүзүүгө катышууга демилгелегиле. Балким, силер мугалимдерди насаатчылык процессине өз ыктыяры менен катышууга кантип мотивациялаш керек экени жөнүндө ойлонгондурсуңар. Мугалимдерди насаатчылык аркылуу байкоо жүргүзүүгө катышууга мажбурлоо туура эмес, бирок, мындай практиканы демилгелөөнүн бир нече ыкмасы бар:
- Купуялуулукту камсыздагыла: процесстин жыйынтыктарын насаатчы жана ишмердигине байкоо жүргүзүлүп жаткан мугалим гана билиши керек. (Эгерде купуялуулук сакталбаса жана бул процессти мугалим башкара албаса, анда өзүнө анча ишенбеген айрым мугалимдер өз сабактарына башка мугалимдин байкоо жүргүзүүсүн каалабагандыгын күтсө болот.)
- Мугалимдердин насаатчылык аркылуу колдоо көрсөтүү үчүн сабактарга байкоо жүргүзүүго катышууга милдеттүү эмес, бирок, мындай ишти жылына, жок дегенде, бир жолу өткөрүү керек экендигин жамаатка айткыла.
- Эгерде мектепте видеокамера бар болсо, анда мугалимдерди өздөрүнүн сабактарын тартып, андан кийин окутуунун талдоосун өз алдынча жүргүзүүгө демилгелеш керек. Сабактарга байкоо жүргүзүү аркылуу насаатчылыкты ишке ашыруу практикасын мектепке киргизүүдөн мурда, биз берилген куралдын процедуралары менен жамаатты сөзсүз түрдө тааныштырууну жана аны талкуулоону сунуштайбыз.
Биз ошондой эле кесиптештердин бири-биринин сабактарына байкоо жүргүзүүсүн жана бул процесс боюнча рефлексия жүргүзүүсүн демилгелөөдөн баштоону сунуштайбыз. Эгерде мугалимдерге байкоо жүргүзүү аркылуу насаатчылыкты ишке ашыруу процесси пайдалуу курал болуп көрүнсө, сабакка жүргүзүлгөн талдоонун эч кандай учурлары жөнүндө маалымдабай туруп, алардан эмне үчүн ушундай деп ойлоп жатканынын себептерин айтып берүүсүн сурангыла.
Бул курал 3 баскычтан турат:
- сабакка байкоо жүргүзүүнүн алдында жолугушуу;
- сабакка байкоо жүргүзүү;
- сабакка байкоо жүргүзүүдөн кийин жолугушуу.
Сабакка байкоо жүргүзүүнүн алдында жолугушуу
- Мугалим кесиптешинен сабакка байкоо жүргүзүүсүн суранат. (Насаатчынын тажрыйбасы ишмердигине байкоо жүргүзүлүүчү мугалимдикиндей же аныкынан көбүрөөк болсо, жакшы). Байкоо жүргүзүүнүн алдында жолугушуунун убактысы жөнүндө сүйлөшүп алуу керек.
- Жолугушууда мугалим байкоо жүргүзүү учурунда насаатчы эмнелерге көңүл бура турганын так аныктайт.
- Алар биргеликте төмөнкү суроолорду талкуулашат:
а) сабактарга байкоо жүргүзүү жана кайтарым байланыштын мөөнөтү, орду;
б) сабактарга талдоо жургүзүү жана кайтарым байланыштын мөөнөтү, орду.
4. Мугалим же байкоо жүргүзүүчү менен биринчи жолугушууда төмөнкүлөр жөнүндө сүйлөшүп алуу керек:
- байкоо жүргүзүүнүн жыйынтыктары мугалимге расмий түрдө баа берүүдө колдонулбайт;
- жазуу түрүндөгү отчёт ишмердигине байкоо жүргүзүлүп жаткан мугалимдин өтүнүчү боюнча гана жазылат;
- байкоо жүргүзүүнүн бардык жыйынтыктары конфиденциалдуу болуп саналат, ишмердигине байкоо жүргүзүлүп жаткан мугалимдин уруксатысыз насаатчынын аларды жарыялоого укугу жок.
Эскертүүлөр
Балким, силер сабакка байкоо жүргүзүү насаатчынын сабактын планы менен таанышуусунан башталышы керек деп ойлоп жаткандырсыңар, бирок, андай эмес. Көп учурда мугалимдер окуучуларга сабактын максаттарын жана сабактын процедураларын так эмес түшүндүрүшкөндүктөн, окуучулар сабакта эмне кылуу керектигин так биле алышпайт. Демек, мугалимдерге ушул кырдаалга байланышкан кыйынчылыктар пайда болот. Ошондуктан насаатчы сабактын планы менен алдын ала таанышып алса, анда ал өзүнокуучулардын ордуна коё албайт, тапшырмалар так экенин аныктай албай калат
Эмгекти коргоо боюнча Жобо
Бекитилди:
Мектеп директору: К.Тунтеев
“2” сентябрь 2020-жыл
Эмгекти коргоо боюнча жалпы жобо
I Жалпы жоболор
-
- Билим беръъ уюмунун б=лъмънън технологиялык прцесси жана жабдуулары тууралуу жалпы маалыматтар.Станоктун,жабдуунун тъзълъшънън =зг=ч=лъкт=ръ.Негизги зыяндуу жана коркунучтуу =ндъръштък факторлор жана алардын аракеттенъъ зоналары.Сакталуучу коргогучтар ,тосмолор ажыраткычтар сигнал бергичтер.
-
- Жумуш аткарып жаткан адамга анын кесипк=йлъгън=, адистигине, кесибине ылайык берилген жумушту гана аткаруу милдети
-
- Машинада бузук жабдуу, ощ эмес аспаптар жана нерселер менен жумуш аткарууга тыюу салуу.
-
- Машиналарды ,аспаптарды, жабдууларды ,нерселерди тъзд=н-тъз багытталышы боюнча гана пайдалануу милдети
-
- Жумуш аткарып жаткан окуучунун ошол жумуштарды аткаруу ъчън гана каралган атайын кийимдерди.атайын бут кийимдерди ,коргонуу каражаттарын коргонуучу жана башка сактагычтарды пайдалануу милдети.
-
- Жумушчунун окуучунун бул процесске тиешеси болбогон коркунучтуу жана зыяндуу учур пайда болгонунудагы жумушту дароо токтотуу милдети
-
- Жумушчунун , окуучунун =зън= жана жабыр тарткан адамга биринчи жардам к=рс=тъъ,ошондой эле мугалимге жана билим беръъ уюмунун жетекчилигине кырсык жана оору учуру тууралуу дароо билдиръъ милдети;
-
- Жмушчунун,окуучунун эмгекти коргоо боюнча ъйр=тм=л=рдъ бузгандыгы ъчън жоопкерчилик тартуусу.
II Жумуш баштаар алдында
2.1 Жумуш орунун жана жумуш аткаруучунун =зън жумушка карата даярдоо
боюнча талап;
2.2 Жабдуулардын, машиналардын, механизмдердин,аспаптардын,
нерселердин абалдарын текшеръъд=н =тк=ръъ боюнча талап;
2.3 Сактануучу коргогучтардын тосмолордун ,ажыраткычтардын,сигнал
бергичтердин ишке жарактуулугун текшеръъд=н =тк=ръъ боюнча талап;
2.4 Жел соргучтарды жана жарык бергичтерди текшеръъд=н =тк=ръъ боюнча
талап;
2.5 Иштете турган заттарды жана материалдарды жумуш орундарын
сактоого карата талаптар;
2.6 Машиналарды,жабдуулардын механизмдерди,материалдарды жана
иштетилъъчъ заттарды жумуш орундарынын абалдарына текшеръъг=
карата талаптар.
2.7 Атайын кийимдерди,атайын бут кийимдерди,жеке каражаттарынын
абалдарына карата талаптар;
2.8 Жумуш баштаар алдында =рт коопсуздугун камсыз кылуу боюнча
талаптар;
2.9 Жумуш аткара турган адамдын жеке гигиенасына карата талаптар;
III Жумуш аткаруу учурунда
3.1 Жумуш ордунда колдонула турган
машиналарга,жабдууларга,механизмдерге, ошондой эле жумуш
уюштуруунун търън= карата жумушчунун аткарган фнкциясына жараша
коопсуз жумуш аткаруу эрежелери.Жумушчу топ болуп аткарган
учурдагы =з ара аракет жана жъръм-турум;
3.2 Электр жабдуулары жана электр аспаптары менен коопсуз ишт==
эрежелери.Электр кубатына урунуудан коргонуу эрежелери;
3.3 Жабдууларды, механизмдерди коопсуз башкаруу эрежелери;
3.4 Жък к=т=ръъчъ каражаттарды,механизмдерди жана унаа каражаттарын
коопсуз пайдалануу эрежелери;
3.5 Жъкт=рдъ к=т=ръъ, которуу жана жыюу, ташуу жана тъшъръъ эрежелери;
3.6 Механикалаштырылган жана кол менен иштетилъъчъ аспаптар менен
коопсуз ишт== эрежелери;
3.7 Химикаттар, кислоталар, эриткичтер коопсуздук эрежелери;
3.8 Басым аркылуу иштей турган идиштер менен коопсуз ишт== эрежелери;
3.9 Жумуш орунунда жана жумуш учурунда жарыктандырууга жана
желдетъъг= карата талаптар;
3.10 Электр чубалгыларынын алдында жумуш аткаруудагы коопсуздук
чаралары;
3.11 Аба-ырайынын катаал шарттарында жумуш аткаруудагы коопсуздук
чаралары;
3.12 Талаа шарттарында жумуш аткаруу учурунда эмгек коопсуздугу жана
талаптагыдай эс алууну камсыз кылуу чаралар;
3.13 Кырсык болгон учурдагы жъръм-турум эрежелери;
3.14 Жекече коргонуу каражаттарын, атайын кийимдерди жана атайын бут
кийимдерди колдонуу эрежелери;
3.15 Жумушту аткаруу учурунда =рт коопсуздунун эрежелери;
3.16 Жумуш аткарып жаткан адамдын жеке гигена эрежелери;
IV Жумуш бътк=нд=н кийин
4.1 Жабдууларды, станокторду, механизмдерди электр кубатынан
ажыратууга жана коопсуз токтотууга карата талаптар;
4.2 Жабдууларды, станокторду, механизмдерди аспаптарды жыйыштырууга
жана аларды сактоо жайларына тапшырууга карата талаптар;
4.3 Жумуш аткаруу учурунда байкалган бузулуулар жана мъчълъштъкт=р
тууралуу жумуштун жетекчилигине билдиръъ зарылчылыгы жана аларды
четтетъъ боюнча чараларды к=ръъ боюнча жумуш аткаруучуга карата
талаптар;
4.4 Атайын кийимдерди жана атайын бут кийимдерди, коргонуучу
буюмдарды тазалоо жана тапшыруу эрежелери;
4.5 Жеке гигиена эрежелерин аткаруу боюнча талаптар;
4.6 +рт коопсуздугунун эрежелерин камсыз кылуу боюнча талаптар;
Инструкция №1
- М.Алыбаев атындагы орто мектеби Чаек айылынын борборунда жайгашып, адамдардын =мърън= жана ден-соолугуна коркунуч келтиръъчъ факторлор бар:
-Машиналар =тъъчъ негизги жол мектепке жакын жайгашкан.
-Мектепке жакын аралыкта, чон суу агат.
- Мектепте этияттыкты талап кылган кооптуу кабинеттер бар алар: химия, физика, биология, информатика, кабинеттери жана спорт-зал. Бул кабинеттерде сабак жъръп жаткан учурда жана мугалимдердин талаптарын милдеттъъ търд= аткаруу керек.
- Мектептин ичинде жърг=нд= травма алып калууга мъмкънчълък тъзълб=с ъчън:
-Танапис учурунда чуркап жана търтъшп== керек.
-Тепкичтерден секирб==, тепкичтердин ъстън=н муз тепп==, аттабоо, арт
салбоо керек.
-Коридорлордо суу т=кп== керек.
-Жылуулук беръъчъ трубаларга чыкпоо, асылбоо керек.
- Ар кандай коопсуздуктар, травма алуулар болсо ал тууралуу ошол замат жакын арадагы мугалимге, завучка, директорго билдиръъ керек. Медициналык аптечка химия, физика, биология, информатика, эмгек кабинеттеринде, башталгыч класстардын кабинеттеринде, спорт залда, директордун кабинетинде бар.
- +рт, электр тогунда замыкание болгондо же алардын болушуна шек туулганда, бул тууралуу жакын арадагы мугалимге же администраторго билдиръъ керек. +рт чыкканда 01, милицияны чакырганда 02, тез жардам 03 чалуу керек.
- +зг=ч= кырдаал учурда бардык кызматкерлер жана окуучуларды тезинен сыртка чыгаруу керек. Коркунуч сигналы кыска, кыска к=п жолку звонок търънд= берилет. Окуучулар уюшканда мугалим менен чогуу эвакуация планына ылайык эшикке чыгышат. «Химия коркунучу» сигналы берилгенде колоннанын кыймылы шамалдын багытына туурасынан жъръш керек.
- Мектепке озън шектъъ же агрессивдъъ алып жърг=н адам келсе жакын арадагы мугалимге билдиръъ керек.
- Мектепте мышык же иттердин жъръшън= тыюу салынат.
- Мектептин ичинде тамеки чегъъг=, къйгъзълг=н ширенке таштанды салган идишине ыргытууга, суу тътъкч=л=рънън крандарын ачык таштоого тыйуу салынат.
- Мектептин ашканасында болгон мезгилде столдун ъстън= тамактын калдыктарын, полго кир нерселерди таштабай тыкан болу керек. Тамактануу учурунда кашыктар менен эки жакка шилтебей кыйкырбай, търтъшп=й =зъл=рън тынч алып отуруу керек. Тамак ичерден мурун созсъз търд= колдорун самын менен жууш керек.
- Уборка жъргъзъп жаткан учурда коопсуздук эрежесин сактоо керек, терезелерден башынарды чыгарууга тыюу салынат.
- Мектепте окуучуларга техникалык жана физикалык жактан куч колдонууга тыюу салынат, бардык талаш-тартыш, тынч, жай съйл=шъъ менен чечилиш керек.
- Мектеп окуучулары дежур мугалимдердин жана окуучулардын талаптарын аткарыш керек.
+рт коопсуздугу боюнча
Инструкция №2
Кенже класстын окуучулары ъчън
- Ширенкени алууга жана аны менен ойноого болбойт.
- Печканын, ачык спиралдуу жылыткыч приборлорунун жанында оюнчуктар менен ойноо жана кийим кургатуу коркунучтуу.
- Чондордун уруксатысыз электр приборун жана газ плитаны къйгъзъъг= болбойт.
- Ачык от къйгъйзъп жана анын жанында ойнобош керек.
- Эгер =рт чыкканын к=рс=н ата-энене же чондорго билдиръъ керек.
Чон класстардын окуучулары ъчън
- Ширенке менен кичинекей балдардын ойноосуна жол бербегиле жана алардын колу жетпеген жерлерге койгула.
- Силерге тааныш эмес порошоктордун, алардын упаковкаларын отко кактабагыла.
- Электр жылыткычтарын кароосуз калтырбагыла. Кичинекей балдардын =зд=ръ телевизорду къйгъзъъсън= тыюу салгыла. Ъйд=н чыгаарда электр приборлорун сууругула.
- Бензин куюлган бочка эле эмес, бензинден бошогон бош бочка же бат къйъъчъ суюктук куюлган бочкалар коркунучтуу экенин жана ширенке чагылганда алар оор къйъкт=рг=, травмаларга алып келеерин эсинерден чыгарбагыла.
- Печканы же ачык отту тез къйъъчъ суюктуктардын (бензин, солярка) жардамы менен къйгъзб=гъл=.
- Куйгузулгон костерлорду =чърб=й таштабагыла.
- Кургак ч=птъ жана бактын кебездерин =ртт=б=гъл= жана кичинекей балдарга да аларды =ртт=г=нг= жол бербегиле
- +рт чыккан учурда чондорго билдиргиле жана 01 телефону менен =рт =чъръъ кызматына чалгыла.
Мектептин айланасында.
- Мектептин айланасында от жагууга, факелдерди жагууга, фейерверктерди колдонууга тыюу салынат.
- Мектепке ширенке, къйъъчъ суюктуктарды (бензин, сыр суюткучтар), бат къйъъчъ буюмдарды жана материалдарды алып келъъг= тыюу салынат.
- Класстарда, кабинеттерде ачык жалыны же спиралы бар жарык беръъчъ жана жылытуучу приборлорду колдонууга тыюу салынат.
- Куйуп жаткан ширенкени таштанды салынган урнага ыргытууга такыр болбойт.
- +рт коркунучу пайда болгон учурда кыска, кыска коп жолку звонок менен мектептегилердин баары эшике чыгарылат.
Электр коопсуздугу боюнча
Инструкция №3
- Электр приборлорду къйгъзъъ эрежесин кыйшаюсуз сактагыла: шнурду биринчи приборго бириктиргиле андан кийин розеткага сайгыла. Приборду =чъръъ тескери тартипте кетет.
- Ъйд=н же комнатадан чыгарда, с=зсъз търд= электроприборлорду =чъргъл= (утюг, телевизор ж.б.)
- Розеткага вилканы суу колунар менен сайбагыла.
- Эч качан электр проводун колунар менен тартпагыла – андан замыкание болушу мъмкън.
- Эч качан ачык проводко жакын келбегиле жана тийбегиле, андан ток урушу мъмкън.
- Утюгду, чайникти, плитканы атайын алдына койгон подставкасы жок колдонбогула.
- Токко сайылып турган идишке (металл болсо) жана анын ичиндеги сууга тийбегиле.
- Гъл салган челектерди электр проводунун ъстън= илбегиле.
- Къйъп турган электр приборлорун эч качан суу тряпка менен сърб=гъл=.
- Къйъп жаткан электр приборлорун суу менен =чърб== керек.
- Электр линиялары =тк=н жерге жакын жайгашкан курулуштарга, ъйл=рдън ъстън= жана электр линиялары тартылган столбаларга чыгуу =т= коркунучтуу.
- Ток б=лъштъръъчъ тъзълъшт=рг=, трансформатор подстанцияларга, токтун щиттери турган жерлерге кирбегиле – ал жерде =лъм коркунучу бар!
- Электр лампаларынын ъстън жапканга кагазды же кездемени колдонбогула.
- Электр приборлорун токто сайылып турган учурда ондоого аракет кылбагыла.
- Электр приборлору къйъп баштаса, эгерде =рттъ =чър= албасанар телефондон =рт =чъръъ кызматын чакыргыла.
Жолдо жана транспортто жъръънън коопсуздук эрежелери боюнча
Инструкция №4
- К=ч=г= чыкканда к=ч=д= =тъп бара жаткан кишилерге жолтоо болбош ъчън биринчи сол жагынды, андан кийин он жагынды кара.
- Мектепке бир турган жолду, к=ч=л=рдън кесилиши аз болгон жолун танда.
- К=ч=д= кетип бара жатканда сак бол. Шашпа. Тротуар бар болсо тротуар менен жок болсо жолдун чекеси менен бас.
- К=ч=л=рдън кесилиши канчалык аз болсо, ошончо коркунучсуз.
- Машина =тк=н жолдун чекесинен алыс бас.
- Дарбазалардын жанынан =тк=нд= сак бол: дарбазадан машина чыгып калышы мъмкън.
- Токтоп турган машиналардын жанынан абайлап =т: машинадагы кишилер эшикти ачып жибергенде сени уруп кетиши мъмкън.
- К=ч=л=рдън аркы =йъзън= =т==рд= сол жагынды кара. Эгер машина жок болсо =т. Жолдун ортосуна жеткенде токто. Эгер машиналар =тъп жатса коопсуз жерде туруп тур. Андан кийин он жагынды кара. Эгер машина жок болсо аркы =йъзг= =т.
- Эгер жолдо машинанын кыймылы к=п болсо, аркы =йъзг= =тъш ъчън чон кишилерден же милициядан жардам сура.
- Транспорту аялдамадан кът.
- Автобуска, троллейбуска тъш=рд= тартипти сакта. Башка жъргънчъл=рг= жолтоо болбо.
- Автобуска, троллейбуска астынкы эшигинен кир. Тъш==рд= алдыга =тъп эртерээк даярдан.
- Транспортко тъш==рд= чыгаарда шашпа, търтъшп=.
- К=ч=д=н =т==рд= светофорду кара. Кызыл тъс – ТОКТО, сары тъс – К+НЪЛ БУР, жашыл тъс – Ж+Н+.
- Транспорттун ичинде болгондо, салондун ичинде баспа, кармагычтарды карма, терезеден башынды, колунду чыгарба, аварийный кнопканы кереги жок учурда баспа.
- Жолго жана жолго жакны жерде ойнобо. Машина =тк=н жолдордо велосипед, коньки тепе.
- Машина жакын келип калганда, к=ч=д=н чуркап =тп=.
- Жъръп бара жаткан машинанын артына жармашпа.
Коомдук транспортто коопсуз жъръъ боюнча
Инструкция №5
Коомдук транспорт – кыймылдоонун копту каражаты экенин эсинерден чыгарбагыла, ошондуктан:
- Кеч киргенде киши жок аялдамаларга турбагыла, автобусту кътк=нд= жарык къйъп тургын жерде, элдин арасында тургула.
- Автобус токтогондо биринчи катарга турганга аракет кылбагыла – д=нг=л=ктън астына търтълъп кетишинер мъмкън.
- Транспорт жъръп бара жатканда уктабагыла, тормоз басканда, травма алышынар мъмкън.
- Эшикке ж=л=нб=гъл=, тепкичтерге турбагыла.
- Эгер кеч киргенде жърс=н=р, айдоочуга жакын отургула.
- Кыздар аял кишилердин жанына отурганы аракет кылгыла.
- Эгер салонго калжактаган киши тъшс=, андан бурулуп алгыла, анын к=зън карабагыла.
- +зън=рдън буюмунарды к=рънг=н жерде кармагыла.
Коомдук транспортто тыюу салынат:
- автобуста басканга
- терезеден башты жана колду чыгарганга
- айдоочуну алаксытканга
- кандайдыр бир приборлорду тийгенге
- керексиз учурда авариялык кнопканы басканга.
Жайкы, къзгъ, кышкы мезгилдерде сууда коопсуз жъръънън эрежелери боюнча
Инструкция №6
- Сууга бат киргиле жана сууга киргенде кыймылсыз турбагыла. Калтырак басканын сезсенер, ошол замат суудан чыккыла.
- Тамак ичкенден же кара жумуштан ( футбол ойноо, чуркоо ж.б.) 45-50 минута =тк=нд=н кийин гана сууга тъшъъ керек.
- Суукта жылынуу ъчън жещил конугъъл=рдъ жасоо керек.
- Сууда 30 минутадан ашык болбогула, эгер суу муздак болсо 5-6 минутадан жетиштъъ.
- Эгер кулак оорущар бар болсо, башыщар менен ылдый сууга секирбегиле.
- Суунун астында к=пк= жърб=гъл=.
- Эгер чарчасанар ошол замат жээкти карай съзгъл=.
- Эгер тарамышынар тъйълъп калса калдастабагыла, суунун ъстънд= калкыганга аракет кылып, жардамга чакыргыла.
- Силерге жардам к=рс=тъп жаткан кишини кармабагыла, ал силерди съйр=п жээке чыгарганга жардам бергиле.
Тыюу салынат:
- Тердеп турганда сууга тъшъъг=
- Белги турган жерден ашып съзъъг=
- Моторлуу кайыктарга, баржаларга жакын съзъп барууга
- Чощ толкун сууга тъшъъг=
- Эгер жакын арада съзъп жърг=н кишилер бар болсо вышкадан секиръъг=
- Жээктен жана вышкадан жолдошторущду търтъъг=
Короодо, к=ч=д=, ъйд= жана коомдук жайларда алдын алуу боюнча
Инструкция №7
- Ъйд=н чыгарда эшиктин к=з=н=гън=н же терезеден эшиктин жанында, эшиктин алдында чоочун киши бар-жогун карагыла, эгер болсо кеткиче кът= тургула.
- Лифтке эч качан чоочун адамдар менен тъшп=гъл=, подъездге, тепкичтин жанындагы аянтчага, ал жерде шектъъ адамдар турса барбагыла.
- Эгер лифттен силерге кол салса «Вызов диспетчера» деген кнопканы баскыла, бирок жакын арада силерге жардам бере турган адам жок экенин билсенер кыйкырбагыла.
- Кородо ойноп жатканда масс, карта ойноп жаткан кишилерден чощ балдардан алыс болгула.
- Машинага, мотоциклге эч качан чоочун адамдар менен отурбагыла.
- Эгерде ъйд= чощдор жок болсо кымбат буюмдарды (магнитофон ж.б.) к=ч=г= алып чыкпагыла.
- Кымбат буюмдарды, акчаны (зарылдыгы жок учурларда) =зъщ=р менен алып жърб=гъл=.
- Подвал, ъйдън крышасына, чердагына кирбегиле.
- К=ч=д= ойноп жърг=нд= ъйъщ=р жакын тааныш элдердин арасында болууга аракет кылгыла. Эгер ъйд=н алыс жакка, бийге (дискотекага), магазинге,базарга барсащар тааныш адамдардын айланасында болууга аракет кылгыла жана ъйд=гъ чощдор кайда экенищерди с=зсъз билсин.
- Жардамга чакыруу – бул коркоктук эмес, булл =зън коргоонун, сактоонун зарыл каражаты.
- Эгер сага кол салуучулар к=п болуп, сенден къчтъъ болсо жана жакын арада жардамга келе турган киши жок болуп калса, анда алар талап кылган акчаны, буюмду берип салгыла. Силердин =мъръщ=р жана ден соолугущар бардыгынан кымбат экенин эсищерден чыгарбагыла.
- Эгер силердин артыщардан бир==л=р ащдып калганын байкасащар, элдер к=п жакка, каращгы болсо жарык жакка баскыла (чуркагыла).
- Эч качан кумар ойнобогула, =зг=ч= акчага. Чощ балдар, чощдор, чоочун адамдар менен.
- +зъщдън коопсуздугущ (уурдап кетп==) ъчън т=м=нд=гъл=рдъ жаса:
- К=ч=д=, мектепке барып келъъчъ жолдо, сабактан кийин бир жакка барып келъъчъ жолдо жалгыз болбогонго аракет кыл.
- Мектепке, магазинге, досторущарга ар търдъъ жолдор менен баргыла.
- Эч качан тааныбаган шектъъ адамдар менен съйл=шп=гъл=.
- Чоочун адамдар менен тааныбаган машинага тъшп=гъл=.
- Туугандарыщарга бир жакка барарда каяка кимдер менен барарыщарды, кимдикине канчоощор, кайда чогуларыщарды, кайра кайсы жол менен келерищерди дайыма айтып кеткиле (эгер мъмкънчълък болсо телефон номерищерди, силерди каяктан табу керек экенин)
Жарабаган снаряд, мина, граната жана белгисиз пакет таап алган учурдагы коопсуздук эрежелери боюнча
Инструкция №8
- Транспортто, ъйдън жанында ж.б. пакет (сумка, коробка ж.б.) калып калганын байкасащар, эч качан ага тийбегиле. Анын ичинде жарылуучу нерсе болушу мъмкън.
- Силер таап алган нерсещер ж=нънд= дежур милицияга билдиргиле.
- Эгер транспортто калып калган пакет, сумка, коробканы байкасащар, ошол замат айдоочуга билдиргиле.
- Эгер силер кандайдыр бир себептер менен террористик актынын къб=съ болуп калсащар =зъщ=рдъ жоготпогула. Окуя болгон жерден качып кеткен адамдарды эстеп калганга аракет кылгыла, ал кылмышкер болушу мъмкън.
- Тез жардам келгенче жарылуудан же ок атуудан жабыр тарткандарга жардам к=рс=тъъг= аракет кылгыла. Окуя болгон жерге келген атайын кызматтардын кызматкерлерине =зъщ=р к=рг=н маалыматтарыщарды айтып бергиле.
- Эгер кандайдыр бир себептер менен жарылуучу пакет колущарга тийип калса, анны менен эч качан ойнобогула, оор жаракат алып калышыщар мъмкън.
- Патрондорду отко ыргытпагыла – алар атылып, жаракат алышыщар мъмкън.
- Жарылуучу кислород баллондорунан, басымы бар идиштерден, газ, аба аралашмаларынан, бензинден бошогон бош челектерден сактангыла
- Снарядка, минага, гранатага окшогон шектъъ нерселерди байкасащар ага жакын барбагыла, таш ыргытпагыла: снаряд жарылып кетиши мъмкън. Шектъъ заттын тегерегин тосуп койгула дагы, ал ж=нънд= милицияга 02 телефону боюнча билдиргиле. Таап алган нерсещер ж=нънд= жакын арадагы адамдарга билдирип, милиция келгенче кътъп тургула.
Тыюу салынат:
- Жарылуучу заттарды ордунан жылдырууга, ыргытканга, к=т=рг=нг=.
- Согуш куралдарын чогултууга, сактоого, чачып-чогултканга аракет кылууга, ысытууга жана чапканга.
- Снаряддан колдонгон буюм жасаганга.
- Снарядды отко жакканга, имаратка алып киръъг=.
- Согуш куралдарын чогултууга, металлоломго тапшырганга.
Жабыркаган адамга биринчи медициналык жардам к=рс=тъъ боюнча
Инструкция №9
Ар кандай травма алган адамга биринчи жардамды к=рг=зъъ боюнча аптечкада сакталган дары-дармектер жана таща турган материалдарды колдонуу менен биринчи жардам к=рг=зъъ керек.
Биринчи жардам к=рг=зъъ боюнча аптечка:
- физика, химия, информатика кабинеттеринде
- кол эмгек кабинетинде
- спорт залда
- усулканада
- кабылдамада болушу керек
1. Электр тогуна урулган убакта:
1.1. Жабырлануучуну токтон бошотуу ъчън:
- Электр энергиясын рубильниктин же выключателдин жардамы менен =чъръъ керек.
- Проводдорду кургак саптуу инструменттер менен же доска менен кесип же ъзъп салу керек.
- Жогорудагыларды жасоого мъмкън болбогон учурда, жабырлануучунун кийими кургак болсо, кийиминен тартып токтон ажыратуу керек. Бирок булл учурда =зъщдъ ток уруп кетпегендей абалда жайгашыш керек.
1.2. Тез жардамды чакыруу
1.3. Биринчи медициналык жардам к=рс=тъъ:
- жабырлануучуну бир нерсенин ъстън= жаткыруу
- курун чечъъ, аба киргендей кылып, топчуларды чечъъ
- нашатырь спиртин жыттатуу
- мойнуна жана бетине муздак суу чачу
- к=кър=гън жана тамандарын спирт менен съртъъ
- зарыл болсо, жър=гън= массаж жасоо жана жасалма дем алдыруу
2. … урган учурда т=м=нд=гъл=рдъ аткаруу зарыл:
- жабырлануучуну таза абага алып чыгаруу
- нашатырь спиртине малынган кебезди мурдуна жакындатуу
- зарыл болсо, жасалма дем алдыруу
- дем алганы ощолгондон кийин валерианка тамчысын беръъ.
3. Бир жерин кесип алганда:
- айнек менен кесип алганда: жаракатты жакшылап карап, тазалоо
- жаракатты жугушсуздандыруучу раствор (фурацилин) менен жуу.
- йод менен тазалоо
- тащуу
- эгер к=п кан акса, анда кесилген жерден =йд= жагын жгут менен тащуу, жаракатты катуу тащуу.
жаракатты катуу тащуу.
-
Мектепке окуучуларды мектепке кабыл алуу боюнча Жобо
«Бекитемин»
Директор: К.Тунтеев
«2» сентябрь 2020-жыл
Мидин Алыбаев атындагы орто мектебине окуучуларды кабыл алуу жөнүндө
Ж О Б О С У
I. Максаты жана милдеттери.
1.1. Мидин Алыбаев атындагы орто мектебине “Окуучуларды кабыл алуу жөнүндө жобо” окуучулардын документтерин кабыл алууну, аңгемелешүүлөрдү, окуучуларды мектепке каттоо боюнча жолдору, эрежелери баяндалган негизги нормативдик документ болуп саналат.
1.2. Айыл аймагынан окуучуларды окууга кабыл алуу процессинин калыс жүрүшунө жетишүү
1.3. Милдеттери:
• Окуучуларды мектепке кабыл алуу жөнүндө маалыматтарды өз учурунда даярдоо менен коомчулукка маалымдоо;
• Кабыл алуу комиссиясын түзүү менен анын ишин ачык айкындык, калыстык принципте уюштуруу;
II. Окуучуларды кабыл алуунун негизги талаптары
2.1. 1-класска жана баардык баскычтагы класстарга кабыл алуу ата-эненин каалоосу боюнча жургузулот
2.2. Окуучулардын оздүк делосундагы предметтердин чейректик жана жылдык баалары болууга тийиш.
III. Документтерди кабыл алуу
Мектепке кабыл алууда төмөнкү документтер кабыл алынат:
3.1. Мектеп директорунун наамына жазылган ата-эненин арызы
3.2. Окуучунун өздүк делосу
3.3. Үй-бүлөсү тууралуу маалымдама
3.4. Ф-63-формасындагы медициналык карта
3.5. 3Х4 өлчөмүндөгү 4 сүрөт.
3.6 ОМС кочурмосу
3.7 Туулгандыгы тууралуу куболуктун кочурмосу
IV. Документтерди кабыл алуу жана мектепке каттонун мөөнөтү
V. Кабыл алуу комиссиясы
VI. Мектепке каттоо
VII. Кандай жеңилдиктер бар.
Аз камсыз болгон уй-булонун балдарына женилдиктер каралат.
7.1 Китеп арендасын толоодо;
7.2 Ысык тамак беруудо;
Класс жетекчинин иши боюнча Нускама
Класс жетекчинин кызматтык нускамасы
- Жалпы жоболор
- Класс жетекчи өз ишмердүүлүгүндө КРнын “Билим берүү жөнүндө” Мыйзамын, Адам укуктарынын жана эркиндиктеринин Декларациясынын, Балдар укугу жөнүндө Конвенцияны, мектептин Уставын жетекчиликке алат.
- Класс жетекчи кызматына мектептин директору тарабынан дайындалат жана бошотулат. Өргүү мезгилинде жана убактылуу жумушка жарамсыздык мезгилинде класс жетекчинин милдеттери өзүнүн классы жок жана ошол класста иштеп жаткан мугалимге жүктөлүшү мүмкүн.
- Класс жетекчи педагогикалык билимге жана балдар менен иштөө боюнча 3 жылдан кем эмес стажга ээ болууга тийиш.
- Ишмердүүлүктүн негизги багыттары
- Класс жамаатынын ишмердүълүгүн уюштуруу.
- Класс жамаатынын жана айрым окуучулардын окуу иштерин уюштуруу
- Класстын окуудан тышкаркы турмушун уюштуруу
- Мектеп окуучуларын тарбиялоодо алардын инсанын иликтөө жана оңдоп түзөө
- Мектеп окуучуларын тарбиялоодо социалдык жактан коргоо
- Ата – энелер менен иштөө
- Кызматтык милдеттер
- Журналды жүргүзүү
- Окуучулардын өздүк делолорун жүргүзүү
- Класс жамаатын уюштуруу: тапшырмаларды бөлүштүрүү, актив менен иштөө, класстын окуучуларын мектептин кенешине багыттоо, нөөмөтчүлүк ишине көмөктөшүү.
- Класс боюнча, мектеп боюнча нөөмөттү уюштуруу
- Бекитилип берилген каанадагы санитардык – гигиеналык номаларды сактоо
- Тарбиялануучулардын тышкы көрүнүшүнө кам көрүү
- Акысыз тамактануу маселелери боюнча ата – энелерге жана ушундай балдарга классташтарынын болгон мамилеси тууралуу түшүндүрүү иштерин жүргъзүү
- Класс муктаждыктарын каржы жактан колдоого кам көрүү
- Окуучулардын сабакка келүүсүн көзөмөлдөө (сабактарды себепсиз калтырган окуучуларды ата– энелер менен биргеликте көзөмөлдөйт тарбиялоого оор балдар боюнча социалдык педагог менен байланышат).
- Окуу үчүн жагымдуу кырдаал түзүү
- Класста иштеген мугалимдердин ишмердүулүгүн координациялоо.
- Окуучулардын күндөлүктөрү менен иштөө алардын жетишүүсү боюнча ата – энелери менен байланышуу
- Таланттуу балдардын өнүгүүсүнө жаодамдашуу окуучулардын таанып – билүү кызыгууларын өнүктүрүү, ой өрүшүн кеңейтүү (ийримдерге, факультативдик сабактарга конкурстарга, викториналарга олимпиадаларга, кароолорго тартуу; экскурцияларды уюштуруу; театрга, көргөзмөлөргө алып баруу).
- Окуучулар менен иштөө үчүн психологду тартуу (аңгемелешүулөр циклы, жекече сунуштамалар).
- Класста жагымдуу микроклиматты түзүү, инсан аралык мамилелерди жөнгө салуу.
- Айрым окуучуларды же бутүндөй классты тартуу менен класста чыгармачылык иштерди уюштуруу.
- Ден соолукту сактоо боюнча иш чараларды ар бир окуучунун өзгөчөлүктөрүн эсепке алуу менен уюштуруу.
- Балдар коомдук уюмдарына жардам берүү.
- Класстык сааттарды, жыйналыштарды, аңгемелешүулөрдү, ачык сүйлөшүулөрдү эсепке алуу менен уюштуруу.
- Колдо бар методикаларга, класста иштеген мугалимдердин жана ата – энелердин пикирлерине ылайык окуучулардын инсанын иликтөө.
- Окуучулардын мүнөздөмөлөрү менен иштөө.
- Окуучуларга кесип тандоого жардам берүү.
- Ата – эненин кароосуз калган балдардын (эгерде класста бар болсо) укугун коргоо.
- Социалдык жактан коргоосуз категориядагы балдарды эсепке алуу.
- Үй бүлөсү проблемалуу балдарды эсепке алуу.
- Тарбиясы оор өспүрүмдөрдүн, тобокел тобундагы жашы жете электердин иштери боюнча инспекцияда каттоодо турган балдардын жүрүм – турумуна байкоо жъргъзүү.
- Чейрек сайын ата – энелер үчун тематикалык жыйналыштарды өткөрүү.
- Үй булөлөрдөгү тарбия шарттарын иликтөө.
- Ата – энелер менен жекече иштөө
- Класстан, окуудан тышкаркы ишмердүүлүгүн уюштурууга ата – энелерди тартуу.
- Укуктары
- Предметтик мугалимдер өткөрүп жаткан сабакка же ар кандай иш чараларга катышуу (өтө зарылдык болбосо, сабак учурунда класска кирүүгө, сабак учурунда мугалимге эскертүү берүүгө укугу жок).
- Окуу – тарбия процессин бузууга алып келүүчү кылык – жоруктары үчүн окуучуларды мактоо жана жазалоо эрежелеринде аныкталганга ылайык тартип жоопкерчилигине тартуу.
- Мактоо жана жазалоо эрежелеринде аныкталганга ылайык окуучуларга сыйлыктарды ыйгаруу.
- Класстагы окуу тарбия процессин уюштуруу жана айрым окуучулар жөнүндө предметтик мугалимдерге маалымат алуу.
- Класс жетекчи төмөндөгүлөргө жооптуу болуп саналат
- Мектептин уставын жана ички тартиптин талаптарын, мектеп директорунун же анын орун басарынын мыйзамдуу буйругун, кызматтык нускамада аныкталган кызматтык милдеттерин аткарбагандыгы же толук аткарбагандыгы, ага берилген укуттардан пайдаланбагандыгы үчүн.
- Окуучунун инсанынын үстүнөн күч колдонууга же психикалык зомбулукка байланышкан тарбиялоо усулдарын колдонгондугу үчүн (КРнын “Эмгек кодексине” жана КРнын “Билим берүү жөнүндө” Мыйзамына ылайык ээлеген кызматынан бошотулушу мүмкүн).
- Өз ишин окуу жылына жана ар бир чейрекке өз убагында, сапаттуу пландаштырбагандыгы үчүн.
- Эмгек (же жарандык) мыйзам тарабынан аныкталган тартиптеги жана чектердеги материалдык жоопкерчилик.
- Жалпы жоболор
Кабинеттин Жобосу
КАБИНЕТТИН ЖОБОСУ.
- Окуу кабинетинде жарык булагынын берилишин гигиеналык талапка жараша жайгашуусу.
- Окуу кабинетинде кабинеттик жабдуунун эрежесине ылайык жана планшеттердин болушу.
- Кабинетте мамлекеттик символикалардын болушу.
- Окуучунун укуктары жана милдеттери, ата-энелердин укуктары менен милдеттерин чагылдыруу.
- Окуу кабинетиндеги инвентардык китепчесинин болушу.
- Ар бир класстын программалык материалдарына карата к=рс=тм= куралдары, таблицалары жана ар кандай схемалардын болушу.
- Окуу кабинетинде методикалык бурч тъзъъ, кабинет башчысынын къчъ менен т=м=нкъл=рдън даярдалып коюлушу:
- предметтик колдонулуучу кошумча адабияттар.
- дидактикалык материалдар.
- тесттер жана текшеръъ иштеринин жыйнактары.
- окуучулардын жекече жана =з алдынча ишт==съ ъчън колдонуучу карточкалар, сър=тт=р, чиймелер, эсептик баракчалар.
- Окутуу жана тарбиялоо ишине колдонулуучу буклеттер.
- Кабинеттеги жашылдандыруу: гълд=рдън жашартылышы жана гъл челектеринин сапаттуу болушу.
- Кабинеттин планынын болушу.
- Коопсуздук эрежесинин болушу.
- Кабинетте аптечканын болушу.